پایداری گردشگری در هر منطقه با آموزش و رعایت قوانین مردم محلی به مسافران

سپهرغرب، گروه - شهره کرمی :

به طور کلی و در سطح جهانی شاهدیم که در برخی مناطق مقصد گردشگری عدم توجه مسافران به قوانین جامعه هدف، مشکلات عدیده‌ای را پدید می‌آورد، به همین منظور و برای اطلاع از اینکه چگونه می‌توان برای این صنعت برنامه‌ریزی کرد تا با هنجارهای مناطق هدف گردشگری همخوان باشد، با کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری و استاد دانشگاه گفت‌و‌گویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

مرتضی خاکسار اذعان کرد: ترافیک، سر و صدا، ازدحام و افزایش جمعیت در شهر باعث شده امروزه در سراسر کشورهای جهان افراد از گردشگری مدرن فرار کرده و به گردشگری طبیعت و روستایی روی آورند.

* رغبت مردم به گردشگری روستایی بیشتر از شهر است

وی افزود: اگر ما یک نظرسنجی کلی داشته باشیم، خواهیم دید که رغبت مردم به گردشگری روستایی بیشتر از شهر است؛ این یعنی در حال حاضر مردم دریافته‌اند که به خویشتن خود یعنی طبیعت بازگردند.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: بسیاری از گردشگران ترجیح می‌دهند به جای حضور در یک هتل پنج‌ستاره ساخت دست بشر، در طبیعت بکر مانند جنگل، حاشیه یک رودخانه و یا در یک روستا اوقات فراغت خود را بگذرانند و از آن مواهب استفاده کنند.

* توسعه ساختار گردشگری با چالش‌ روبه‌رو خواهد بود

خاکسار با عنوان اینکه توسعه ساختار گردشگری همواره با چالش‌هایی روبه‌رو است، اظهار کرد: البته در انجام هر کاری ما با موانع به‌خصوص همان کار در زمینه اجرا مواجه خواهیم شد و یکی از این موارد، گردشگری روستایی است.

وی افزود: اینکه جامعه میزبان (روستا) چقدر ظرفیت و تحمل پذیرش گردشگر را از نظر کمی و کیفی دارد به این بازمی‌گردد که ما به جامعه میهمان آموزش دهیم تا در برخورد با پدیده‌های طبیعی و فرهنگی روستا چگونه برخورد کند تا آن را متحمل زیان نکند؟

*گردشگران نباید دست به تخریب بافت‌های فرهنگی و آسودگی مردم روستا بزنند

وی تصریح کرد: در توسعه پایدار روستایی و گردشگری روستامحور این امر مد نظر است که رفتار گردشگران با ظرفیت‌های روستایی باید چنان باشد که پدیده‌های فرهنگی و اجتماعی روستا خدشه‌دار نشود، ما باید این موضوع را فرهنگ‌سازی کنیم که بافت‌های فرهنگی و آسودگی مردم این مناطق بسیار ارزشمند است و باید به آن‌ها احترام بگذاریم.

*لزوم آموزش به گردشگران برای حضور در جوامع روستایی

وی با تأکید بر لزوم آموزش به گردشگران برای حضور در جوامع روستایی اذعان کرد: گاهی برخی رفتارهای خارج از عرف یک منطقه باعث ناراحتی و نارضایتی مردم محلی خواهد شد؛ به‌عنوان مثال اگر یک گروه گردشگر در یک منطقه‌ که عقاید مذهبی دارند، سروصدای زیادی به پا کرده و رقص و پایکوبی کنند، این عدم آگاهی آن‌ها را دچار تنش خواهد کرد؛ البته به‌طور کلی بسیاری از روستاها چنین رفتارهایی را نمی‌پسندند.

این استاد دانشگاه در ادامه ابراز کرد: مردم بسیاری از روستاها ممکن است به پوشش افراد حساس باشند و از بی‌حجابی بدشان بیاید، اگر گردشگر به مناطق روستایی رفته و این امر را مد نظر نداشته باشد به فرهنگ جامعه محلی آسیب خواهد زد.

خاکسار توضیح داد: درست است که مبحث توریست از جهت اقتصادی ما را منتفع می‌کند؛ ولی سؤال این است که به چه قیمتی تمام خواهد شد؟ عدم توجه به این امر تخریب فرهنگی در خانواده‌های جامعه محلی را در پی خواهد داشت.

*عدم ملاحظات گردشگران در روستاها؛ دلیل ممانعت آن‌ها از حضور گردشگر

وی با اشاره به برخی از موضوعاتی که باید در جوامع هدف گردشگری مورد توجه قرار گیرد پرداخت و گفت: تخریب فرهنگی، رفتارهای ناهنجار، آلودگی صوتی، تخریب حاشیه روستاها، بالا رفتن از دیوار باغ‌ها، شکستن شاخه درختان، آتش درست کردن، ریختن زباله و تخریب فضای روستایی برخی از موضوعاتی است که می‌تواند جامعه میزبان را دچار دلزدگی کند و به عبارتی کار را به جایی برساند که روستاییان نه حضور گردشگران را بخواهند نه درآمد حاصل از آن را.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: راهنمایان گردشگری و کارگزاران در زمان حرکت و ابتدای کار باید توضیحات و جزئیاتی از منطقه‌ای که می‌خواهند در آن حضور یابند را به گردشگران ارائه کنند، مثل اینکه فضای روستا آرام و با بافت مذهبی است و مسافران نباید سر و صدا ایجاد کنند و یا اینکه از تخریب و دیوارنویسی روی تنه درختان بپرهیزند.

خاکسار ادامه داد: مجریان برگزاری تورها در ارائه توضیحات همچنین باید به ظرفیت‌های روستا توجه داشته باشند تا ذهن گردشگر آماده باشد و بدون هیچگونه تنش‌زایی سفر خوبی را تجربه کنند.

* حفظ آداب و رسوم گذشته، دلیل حضور گردشگر در روستاها

وی با بیان اینکه در کشورهایی مثل ایران جوامع محلی توانسته‌اند بستر محلی خود را در نوع غذا، لباس و آداب و رسوم حفظ کنند و همین موضوع دلیل جذب گردشگران است، افزود: در روستاها سکوت یک عامل جاذب همیشگی است. اهالی ساعت 9 شب به بعد در یک سکوت زیبا و با آرامش به سر می‌برند و با صدای طبیعت همچون آهنگ وزش باد به برگ درختان و علفزارها در کنار صدای جیرجیرک‌ها که آرامشی به اهالی هدیه می‌دهد به خواب می‌روند که آن را با هیچ چیز دیگری عوض نخواهند کرد.

وی ادامه داد: اگر این آرامش به‌هم بخورد مشکل‌ساز خواهد شد پس گردشگران باید مطابق با فرهنگ روستایی گام بردارند و به گونه‌ای در چنین مقاصد حضور یابند که به آرامش منطقه مورد نظر آسیب نرسد.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: افراد نباید پوشش و لهجه روستاییان را به سخره بگیرند، همه این موارد باید از سوی افراد برگزارکننده تور مورد توجه باشد تا جامه محلی گردشگران را با آغوش باز بپذیرند.

خاکسار با تأکید بر اینکه اگر بخواهیم به یک پایداری دائم و نسبی برای بهره‌مندی از مواهب گردشگری روستایی برسیم، باید به قوانین آن‌ها احترام بگذاریم، گفت: اگر این اتفاق نیافتد نه‌تنها در سطح روستا بلکه در سطح شهرها، کشورها و دنیا با عدم پذیرش گردشگران از سوی جامعه محلی مواجه خواهیم بود.

وی با ذکر این مثال که همانگونه که همه افراد در مراسم ترحیم و یا عروسی در دیگر شهرها به آداب و رسوم آن‌ها آشنا شده و مطابق آن رفتار می‌کنند در گردشگری نیز باید به این امر توجه شود، ابراز کرد: به قول معروف وقتی شما به روم رفتید باید مثل آن‌ها رفتار کنید؛ این امر باید درخصوص همه قوانین و قواعدی که ساختار رسمی ندارند، اما برای مردم در غالب هنجارهای مشخصی مد نظر است، مورد توجه قرار بگیرد و رعایت شود.

وی در پاسخ به این سؤال خبرنگار سپهرغرب که در سطح جهان و در جوامعی که گردشگری توسعه یافته، شاهد گرانی و به‌دنبال آن اعتراضات محلی در کشورهایی مانند اسپانیا هستیم، برای حل این مشکل چه باید کرد؟ گفت: توسعه چه بخواهیم چه نخواهیم به طور کلی یکسری تبعات به‌دنبال خواهد داشت، البته این حرف من ناامیدکننده نیست به‌طوری که ما با تغییر به‌دنبال توسعه در شهر هدف گردشگری سرعین اردبیل، شاهدیم که باعث شده رزرو هتل‌های معمولی با قیمت‌های بالا انجام شود.

*گرانی در مقاصد گردشگری با افزایش درآمد مردم جامعه میزبان همراه است

این کارشناس گردشگری افزود: یکی از پیامدهای گردشگر این است که باعث توسعه منطقه می‌شود و به‌دنبال آن گرانی را نیز شاهد خواهیم بود؛ البته می‌شود این موضوع را کنترل کرد، اما نمی‌توان جلوی آن را گرفت.

خاکسار تصریح کرد: از نظر اقتصادی فرمولی در گردشگری مطرح است که وقتی درآمدهای اقتصادی مردم در جامعه میزبان بالا برود، این امر گواه و پوششی خواهد بود برای توجیه افزایش قیمت‌ها در هر مقصد گردشگری.

وی در ادامه ابراز کرد: مثلاً حضور گردشگر باعث افزایش فروش انواع ملزومات و صنایع دستی خواهد شد و برای اهالی طبعاً افزایش درآمد را به همراه خواهد داشت، اگر بخواهیم یک نگاه منطقی به این موضوع داشته باشیم باید طبعات دیگر مانند افرایش قیمت زمین در مقصد گردشگری را نیز بپذیریم. البته افزایش مشتری در این مناطق و بهره بردن از آن، جای خالی بعضی از گرانی‌ها را پر خواهد کرد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه توسعه معضلاتی مانند گرانی به‌همراه دارد اما نمی‌توان افزایش درآمد و بهبود وضعیت زیرساخت‌ها و خانه‌های بومگردی را منکر شد، گفت: نمی‌توان یک‌جانبه به این موضوع نگاه کرد و باید جنبه‌های مثبت و منفی هرکاری را با هم دید.

خاکسار افزود: به طور مثال از قرن هیجدهم و با اختراع موتور بخار، صنعت تا به امروز پیشرفت زیادی داشته اما در کنار آن شاهدیم که این پیشرفت باعث ایجاد گازهای گلخانه‌ای می‌شود، البته می‌توان این آسیب‌ها را کمتر کرد.

وی با عنوان اینکه ما باید در زمینه طبیعی و انسانی به یک الگوی پایدار رسیده و آن را برای جامعه‌ میزبان تعریف و ترسیم کنیم تا آسیب‌ها کمتر شود، اظهار کرد: در این صورت به‌مرور زمان از نظر فرهنگی توان سازگاری بیشتری بین جامعه میزبان و میهمان ایجاد خواهد شد، البته آموزش به جامعه میزبان نیز اهمیت دارد که این امر در اهدای بومگردی‌ها مد نظر است.

این کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری با اشاره به اینکه در سطح جهان بهترین راه جهانگردی، برگزاری تور معرفی می‌شود که همه حوزه‌های گردشگری را دربرمی‌گیرد، تصریح کرد: در این تورها اطلاعات لازم از هر منطقه به افراد بیان شده و آموزش وجود دارد.

خاکسار با تأکید بر اینکه گرانی در کنار توسعه جوامع به‌واسطه گردشگری وجود دارد و سازمان جهانی گردشگری نیز به این مسئله واقف است، ابراز کرد: چالش‌های موجود در این صنعت شناسایی شده و برای آن برنامه‌ریزی و راهکار ارائه می‌شود.

وی افزود: بهترین راهکاری که می‌توان برای این امر توصیه کرد و راه نجات از مقوله‌های منفی گردشگری، آموزش جامعه توسعه پایدار است که باید برای میزبان و میهمانان وجود داشته باشد تا چالش‌های موجود به حداقل‌ترین میزان ممکن برسد.

کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری با اشاره به اینکه این کنش و واکنش‌ها در همه پدیده‌های فیزیکی وجود دارد که می‎توان در چهارچوب آموزش توسعه پایدار آن را کم‌رنگ‌تر کرد، گفت: به طور کلی دنیا با تضادها همراه است، جای نگرانی نیست و این امر با برنامه‌ریزی و درایت در چهارچوب نظر کارشناسان آسیب‌شناسی شده و با الهام گرفتن از راهکارهای سازمان جهانی گردشگری می‌تواند در این زمینه کارساز باشد. هم‌اکنون با توجه به اینکه قرن ارتباطات است می‌توان با بسترهای جهانی و راهکارهای جهانی در این خصوص آشنا شد.

بسیاری از مسئولان در خصوص این امر که یکی از محورهای توسعه استان همدان گردشگری است، بارها و بارها تأکیداتی داشته‌اند و جلسات متناوبی در این راستا برگزار شده و از سوی متولیان محلی دخیل در این امر مانند شهرداری‌ها وضعیت اماکن گردشگری مطلوب اعلام شده اما وقتی پای صحبت دهیاران یا اهالی روستاهای هدف گردشگری می‌نشینیم متوجه مشکلات زیست‌محیطی، تخریب‌های گوناگون، نارضایتی اهالی از عدم رعایت هنجارها توسط گردشگران و احساس عدم امنیت در این مقاصد می‌شویم.

به‌نظر می‌رسد بهتر است برای رفع مشکلات موجود در این عرصه جلسات تخصصی‌تر و مسئله‌محورتری با حضور مسئولان، ذی‌نفعان و اصحاب رسانه برگزار شود تا همه مشکلات و دغدغه‌های هر شهرستان و جاذبه‌های گردشگری به‌طور مفصل بیان و بررسی شود و راهکارهای مناسب آن مورد توجه قرار گیرد.