بی‌نتیجه بودن ساماندهی رودخانه آبشوران با نقص در شبکه جمع‌آوری

امروز مسائل زیست‌محیطی نظیر آلودگی هوا، مشکلات دفع زباله، آلودگی صدا، آلودگی بصری و سیستم‌های ناکارآمد، جمع‌آوری و دفع زباله از موضوعات ضروری زیست‌محیطی در شهرها است.
اما در شهر کرمانشاه پساب و فاضلاب شهری یکی از مهم‌ترین معضلات زیست‌محیطی است که رودخانه‌های آبشوران و قره‌سو را آلوده می‌کند و تنها راه مقابله با این موضوع احداث فازهای تکمیلی تصفیه‌خانه فاضلاب است زیرا طبق آخرین خبرها اکنون تنها حدود یک‌چهارم فاضلاب شهر کرمانشاه تصفیه می‌شود.
این در حالی است که برای مدیریت این معضل در کنار ضرورت تکمیل شبکه فاضلاب و تصفیه‌خانه کرمانشاه ساماندهی رودخانه آبشوران بیش از یک دهه است که در دستور کار قرار گرفته اما هنوز خبری از تکمیل شدن این پروژه نیست به طوری که دوازدهم شهریورماه رسول فرهادی؛ مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه، از پیشرفت 56 ساماندهی حدود هشت کیلومتر از 14.5 کیلومتری رودخانه آبشوران خبر داد و گفت: مبالغی که در سال‌های گذشته برای ساماندهی این پروژه تزریق شده قابل توجه نبوده و نیاز این طرح بیش از هزار و500 میلیارد تومان است. اخیراً پیگیری شده که از ظرفیت حوادث غیرمترقبه برای تسریع در روند این پروژه استفاده شود تا در پی آن 300 میلیارد تومان به‌صورت فوری در اختیار شرکت آب منطقه‌ای قرار گیرد.
بر این اساس با توجه به اهمیت آسیب‌های زیست‌محیطی فعلی رودخانه آبشوران برآن شدیم تا با رئیس اداره مدیریت زیست‌محیطی آب، خاک و پسماند محیط زیست استان کرمانشاه گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
صلاح‌الدین محمودی با بیان اینکه شرایط آبشوران با توجه به اینکه از سرمنشأ یعنی از ورودی شهر کرمانشاه و جنوبی‌ترین نقطه شهر که میدان آزادگان است دچار آلودگی می‌شود، مسئله بغرنجی است گفت: ما در این نقطه از شهر یک آبراهه آب‌های سطحی داریم که وارد این رودخانه شده و درنهایت آبشوران با گذر از محیط شهری وارد رودخانه قره‌سو می‌شود.
وی ادامه داد: گرچه آبشوران به‌عنوان یک رودخانه فصلی شناخته می‌شود اما چون در بالادست این رودخانه و شهر کرمانشاه هیچ منبع آبی جاری نداریم، آبراهه عنوان‌شده در نبود بارندگی‌ها و جاری شدن آب‌های سطحی به محلی برای روان کردن فاضلاب شهری به آبشوران بدل شده است.
وی با بیان اینکه امروز داخل رودخانه آبشوران چیزی جز فاضلاب تولیدی شهر کرمانشاه وجود ندارد، تشریح کرد: طرح ساماندهی این رودخانه از ابتدای سال 90 آغاز شده و قرار بود که شرکت آب منطقه‌ای با همکاری شهرداری این کانال و رودخانه را از فاضلاب عاری کرده و ساماندهی کنند، این اقدام تاکنون 50 درصد انجام شده است.
رئیس اداره مدیریت زیست‌محیطی آب، خاک و پسماند محیط زیست استان کرمانشاه، در تشریح این طرح ساماندهی گفت: قرار بود فاضلاب شهری که وارد این رودخانه می‌شود از طریق لوله و خطوط مجزایی از آب‌های سطحی که در فصول بارندگی وارد این رودخانه می‌شوند جدا شود.
محمودی ابراز کرد: متأسفانه حتی در بخش‌هایی که این ساماندهی انجام‌شده به‌دلیل عدم وجود شبکه جمع‌آوری فاضلاب بازهم شاهد آن هستیم که فاضلاب مجدد وارد آب‌های سطحی و کانال اصلی آبشوران می‌شود، درواقع عملاً این ساماندهی تاحدودی بی‌نتیجه بوده است.
وی خاطرنشان کرد: درواقع دستگاه‌های متولی هنوز شرایط زیست‌محیطی لازم را فراهم نکرده‌اند تا منابع آلاینده‌ای که وارد آبشوران در محیط شهری می‌شود به‌صورت جداسازی‌شده از آب موجود در این رودخانه مجزا شود.
رئیس اداره مدیریت زیست‌محیطی آب، خاک و پسماند محیط زیست استان کرمانشاه عنوان کرد: درنهایت طرح ساماندهی باید به شکلی باشد که خروجی فاضلاب که در حال حاضر با خطوط و لوله‌هایی جمع‌آوری می‌شود، به هیچ‌وجه وارد رودخانه قره‌سو نشود.
محمودی اظهار کرد: درخصوص مشکلات زیست‌محیطی که جاری بودن این فاضلاب در محیط شهری کرمانشاه ایجاد کرده باید بگویم قاعدتاً یکی از منابع اصلی آلایندگی آب‌های سطحی و حتی منابع آبی و خاکی استان کرمانشاه فاضلاب‌های بهداشتی (انسانی) است که در شهرها و روستاها در حال تولید شدن است.
وی افزود: حجم پساب تولیدی شهر کرمانشاه به میزانی است که واقعاً تصفیه‌خانه فعلی امکان پذیرش آن را ندارد و باید به‌عنوان یکی از طرح‌های اولویت‌دار در سطح استان پیگیری شود.
وی با تأکید بر اینکه مسئله گرمایش زمین، تغییرات اقلیمی و کاهش نزولات جوی خود بسترساز این ضرورت است، تشریح کرد: درواقع حفظ سلامت منابع آبی باید در اولویت مدیران استانی و دستگاه‌های ذی‌ربط جهت پیگیری قرار گیرد.
رئیس اداره مدیریت زیست‌محیطی آب، خاک و پسماند محیط زیست استان کرمانشاه افزود: یکی از تهدیدات حال حاضر موجود برای منابع آبی کرمانشاه همین فاضلاب‌هایی هستند که به‌صورت مدیریت‌نشده وارد منابع آبی و آب‌های سطحی در شهر کرمانشاه می‌شوند.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد؛ امروز آبشوران همچنان اصلی‌ترین تهدید محیط زیستی در سطح شهر کرمانشاه بوده و یکی از بسترهای آلودگی منابع آبی استان به‌شمار می‌رود و تلاش‌های انجام‌شده طی چند دهه اخیر نیز بی‌نتیجه مانده، چراکه در عدم تکمیل شبکه فاضلاب و کشش تصفیه‌خانه آنچه که در مسیر ساماندهی انجام شده نیز ناکارآمد است، درواقع امروز این رودخانه نه‌تنها باعث آبادانی و زیبایی شهر نشده بلکه با ریزش بخش زیادی از فاضلاب شهر به داخل آن به تهدیدی بزرگ برای ساکنان محلات اطراف آن تبدیل شده و نه‌تنها چهره شهر را زشت کرده بلکه بوی تعفن آن نیز آزار عابران و ساکنان اطراف را در پی داشته است.
این در حالی است که طرح ساماندهی رودخانه آبشوران مصوب سفر رهبر معظم انقلاب به استان کرمانشاه است که هرچند در سال‌های اخیر اقدام‌هایی برای ساماندهی آن انجام شده اما این طرح نیز مانند بسیاری دیگر از طرح‌های توسعه‌ای در استان روند بسیار کندی دارد.
از طرفی چنانکه گفته شد این رودخانه علاوه بر ساماندهی، نیازمند جداسازی فاضلاب نیز هست، زیرا اکنون به‌دلیل کافی نبودن ظرفیت تصفیه‌ فاضلاب شهر، بخشی از فاضلاب کرمانشاه وارد آبشوران می‌شود که این امر کار ساماندهی آن را دشوار کرده است.
به دیگر سخن اگر طی چند دهه گذشته شهر کرمانشاه در مسیر توسعه خود از نعمت مدیریت صحیح برخوردار بود امروز به جای اینکه شاهد معضلی به نام آبشوران باشیم ساکنان و گردشگران این شهر از زیباییش لذت می‌بردند، البته طبق آخرین خبرها هم‌اکنون قطعات 6، هفت و هشت محدوده بالادست، سه‌راه برق و محدوده ساختمان دادگستری قطعه 12 در حال ساماندهی و رفع نقاط پرخطر است و دو معضل اساسی آن عدم مستحکم بودن دیواره‌ها و ورود فاضلاب به آن است که مقرر شده در طرح ساماندهی هر دو معضل همزمان حل شود، البته اخیراً برای تسریع در اجرای این طرح مهم و بررسی عملیات اجراشده؛ محمدطیب صحرایی؛ استاندار کرمانشاه از روند اجرای این طرح و رفع نقاط پرخطر آن بازدیدی میدانی به‌عمل آورده و درواکنش به گزارش دستگاه‌های مرتبط در مورد عدم اجرای کامل طرح ساماندهی آبشوران گفته که باید از مرحله «برای طرح ساماندهی اعتبار نداریم» عبور کنیم زیرا ظرفیت‌های ملی و امکان پیگیری تحقق آن‌ها برای اجرای طرح ساماندهی وجود دارد، همچنین در کنار کانالی برای جمع‌آوری آب‌های سطحی شهر کرمانشاه، آبشوران می‌تواند کارکرد زیباسازی محیطی هم داشته باشد که شهرداری در به‌روزرسانی پرونده این طرح، موضوع زیباسازی این آبراه را هم در نظر داشته باشد.
بنابراین انتظار می‌رود بنا به تأکید مدیر ارشد استانی دستگاه متولی پای کارآمده و به معنای واقعی در مسیر ساماندهی و نجات آبشوران از شرایط فعلی گام بردارند.