|
برای هزاران سال، پرندگان بخشی جدایی‌ناپذیر از اکوسیستم بوده و نقش مهمی در گرده‌افشانی، پراکندگی بذر و کنترل جمعیت حشرات ایفا می‌کنند. متأسفانه فعالیت‌های انسانی بسیاری از گونه‌های پرندگان را در معرض خطر انقراض قرار داده است.
جمعیت جهان از سال 1960 بیش از دو برابر شده است و با افزایش تقاضای ما برای منابع، فشار بر محیط زیست نیز افزایش پیدا کرده است. مطمئناً فعالیت انسان تهدید اصلی برای پرندگان است، اما دلایل دیگری نیز وجود دارد.
در حال حاضر بیش از 11 هزار گونه پرنده در جهان وجود دارد که مناطق استوایی بیشترین تنوع این پرندگان را در خود جای داده است. فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) گونه‌های پرندگان را به چند دسته طبقه‌بندی می‌کند، ازجمله پرندگان آسیب‌پذیر، در معرض خطر و به شدت در معرض خطر. در حال حاضر IUCN تعداد 192 گونه پرنده را به‌عنوان در معرض خطر انقراض فهرست کرده است و این آمار باعث می‌شود پرندگان بالاترین رده از نظر تهدید باشند.
خطر انقراض پرندگان در سراسر جهان گسترش یافته است و این خطر در جزیره ماداگاسکار، جنگل اقیانوس اطلس برزیل و منطقه هیمالیا بیشتر است.
فعالیت‌های انسانی در طول 130 هزار سال گذشته منجر به نابودی صدها گونه پرنده شده است. این امر به کاهش قابل توجه در «تنوع کارکردی پرندگان»، یعنی طیف نقش‌ها و کارکردهای مختلفی که پرندگان در محیط زیست ایفا می‌کنند، منجر شده است. آخرین انقراض پرندگان نیز در سال 2023 و با انقراض پرنده آوازخوان «کائوآئی 'Ō‘ō» رقم خورد.
*انقراض بر کارکردهای اکولوژیکی تأثیر می‌گذارد
در این راستا تحقیقات جدیدی که توسط دانشگاه بیرمنگام انجام شده، بر پیامدهای جدی بحران جاری تنوع زیستی و ضرورت فوری برای شناسایی کارکردهای اکولوژیکی که در اثر انقراض از بین می‌روند، تأکید می‌کند.
شواهد دانشمندان نشان می‌دهد که از زمانی که انسان‌های مدرن شروع به گسترش در سراسر جهان کردند، دست‌کم 600 گونه پرنده به دلیل فعالیت‌های انسانی منقرض شده‌اند.
*پیامدهای گسترده‌تر انقراض گونه‌ها
این مطالعه با استفاده از جامع‌ترین مجموعه داده‌ی شناخته‌شده از تمام انقراض‌های پرندگان، پیامدهای گسترده‌تر این نابودی‌ها را بر روی کره زمین بررسی می‌کند.
نویسندگان این مطالعه نوشتند: «انسان‌ها هزاران سال است که باعث فرسایش جهانی تعداد گونه‌ها شده‌اند، اما پیامدهای انقراض‌های گذشته بر دیگر ابعاد تنوع زیستی ازجمله تنوع کارکردی و تبارزایی به درستی درک نشده است. ما در این مطالعه نشان می‌دهیم که از اواخر دوره پلیستوسن، انقراض 610 گونه پرنده باعث از دست رفتن نامتناسب جایگاه عملکردی پرندگان در جهان به همراه بیش از سه میلیارد سال تاریخچه تکاملی منحصر به فرد شده است.»
*بریدن شاخه‌ای از درخت حیات
تام متیوز؛ نویسنده‌ی ارشد این مطالعه و متخصص تغییرات زیست‌محیطی جهانی در دانشگاه بیرمنگام می‌گوید: در حالی که تعداد گونه‌های پرنده‌ی از دست‌رفته بخش بزرگی از بحران انقراض را تشکیل می‌دهد، چیزی که ما همچنین باید بر آن تمرکز کنیم این است که هر گونه‌ای یک نقش یا عملکردی در محیط زیست دارد و بنابراین نقش بسیار مهمی در اکوسیستم خود ایفا می‌کند.
متیوز گفت: به عنوان مثال برخی از پرندگان با خوردن حشرات آفات را کنترل می‌کنند، پرندگان مردارخوار مواد مرده را بازیافت می‌کنند، برخی دیگر میوه می‌خورند و دانه‌ها را پراکنده می‌کنند که به رشد تعداد بیشتری از گیاهان و درختان کمک می‌کند و برخی دیگر، مانند مرغ‌های مگس‌خوار، گرده افشان‌های بسیار مهمی هستند. زمانی که این گونه‌ها از بین می‌روند، نقش مهمی که ایفا می‌کردند (تنوع کارکردی) نیز با آن‌ها از بین می‌رود.
وی ادامه داد: علاوه بر تنوع کارکردی، هر گونه‌ای همچنین حامل مقدار مشخصی از تاریخچه تکاملی است، بنابراین زمانی که آن گونه منقرض می‌شود، اساساً مانند بریدن شاخه‌ای از درخت حیات است و تمام آن تنوع تبارزایی مرتبط نیز از بین می‌رود.
*کاهش هفت درصدی تنوع پرندگان
پژوهشگران دریافتند که میزان انقراض پرندگان ناشی از فعالیت‌های انسانی تا به امروز منجر به از دست رفتن تقریباً سه میلیارد سال تاریخچه تکاملی منحصر به فرد و کاهش هفت درصدی در تنوع کارکردی پرندگان در سراسر جهان شده است. این مقدار به طور قابل توجهی بیشتر از حد انتظار بر اساس تعداد انقراض‌ها به تنهایی است.
با توجه به طیف گسترده‌ای از نقش‌های اکولوژیکی حیاتی که پرندگان بر عهده دارند، از دست دادن تنوع کارکردی پرندگان به احتمال زیاد پیامدهای گسترده‌ای دارد. این پیامدهای پس از انقراض شامل کاهش گرده افشانی گل‌ها، کاهش پراکندگی بذرها، از بین رفتن کنترل طبیعی جمعیت حشرات - از جمله بسیاری از آفات و حاملان بیماری‌ها و افزایش شیوع بیماری‌ها به دلیل کاهش مصرف لاشه می‌شود.
*انقراض گونه‌ها و تنوع گیاهی
علاوه بر این، کاهش جمعیت پرندگان در سطح جهان که در این تحقیق مستند شده است، ممکن است بر توانایی بسیاری از گونه‌های گیاهی برای سازگاری با تغییرات آب و هوایی فعلی و آینده تأثیر بگذارد.
به گفته متیوز، این نتایج یادآوری به موقع است که بحران انقراض فعلی فقط در مورد تعداد گونه‌ها نیست و با شناسایی کاهش تنوع کارکردی و تبارزایی پرندگان که توسط فعالیت‌های انسانی هدایت می‌شود، یافته‌های ما بر ضرورت فوری درک و پیش‌بینی تأثیرات انقراض‌های گذشته انسان‌زاد بر عملکرد اکوسیستم تأکید می‌کنند.
متیوز گفت که این کار برای آماده شدن برای میزان از دست دادن مورد انتظار در آینده از 1000 گونه پرنده‌ای که انتظار می‌رود در دو قرن آینده کاملاً از بین بروند، ضروری است.
این مطالعه در مجله Science منتشر شده است.
|
