|
بر همین اساس چند سالی می‌شود که کشت فراسرزمینی با توجه به کمبود منابع آبی در ایران، محدودیت در فعالیت‌های بخش کشاورزی و جلوگیری از بروز مشکلات جدی در پایداری امنیت غذایی مورد توجه وزارت کشاورزی قرار گرفته است.
در این راستا هیئت وزیران در فروردین 95 به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و به استناد اصل 138 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه کشت فراسرزمینی را تصویب کرد که به موجب ماده یک آن، کشت فراسرزمینی «بهره‌برداری از منابع، عوامل، ظرفیت‌ها و امکانات سایر کشور‌ها برای تولید محصولات کشاورزی مورد نیاز در راستای حفظ منابع پایه تولید و ارتقای امنیت غذایی و سایر نیاز‌های صنعتی کشور» تعریف شده است که البته در طول سال‌های اخیر توفیق چندانی در این زمینه نداشته‌ایم.
همچنین در لایحه بودجه 1401 نیز به این طرح توجه شده و لایحه بودجه 1401 دولت را مکلف کرده در واردات محصولات کشاورزی و دامی در شرایط مساوی اولویت خرید خود را از شرکت‌های ایرانی فعال در حوزه کشاورزی فراسرزمینی قرار دهد.
آمار‌ها نشان می‌دهند، در دنیا 80 میلیون هکتار کشت فراسرزمینی انجام می‌شود و کشور‌هایی مثل امریکا، چین، ژاپن و عربستان و امارات، از این مدل استفاده می‌کنند. به طول مثال در کشور برزیل، چینی‌ها در حال حاضر دو میلیون‌هکتار و ژاپن نیز حدود 5/1 میلیون هکتار کشت فراسرزمینی دارد. همچنین کشور‌هایی مثل امریکا در مناطقی که صادرات زیادی به آنجا دارند، کشت محصولات را نیز در همانجا انجام می‌دهند تا هزینه حمل کاهش یابد. بنابراین این طرح در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
آنطور که آمار‌ها و اعداد و ارقام نشان می‌دهند، تا 10 سال آینده ایران به 27میلیون تن ذرت، کنجاله، دانه روغنی و جو نیاز دارد، ولی در خوشبینانه‌ترین حالت می‌تواند 15 میلیون تن آن را در داخل تولید کند. بنابراین به ناچار باید 12میلیون تن دیگر را وارد کند. پس به جز انجام کشت فراسرزمینی راه دیگری برای رفع این کمبود‌ها وجود ندارد.
باید توجه داشت، در حال حاضر سالانه حدود 30میلیون‌تن کالا وارد می‌شود و در برنامه توسعه هفتم تدوین شده که 10میلیون‌تن محصول از طریق کشاورزی فراسرزمینی تأمین شود.
در اجرای این طرح محصولاتی همچون ذرت، جو، دانه‌های روغنی سویا و کلزا، کنجاله سویا، گوشت قرمز، شکر، برنج و در صورت نیاز گندم در اولویت است. این موضوع در کشور با تأخیر آغاز شد و یکی از مهم‌ترین بحث‌ها ایجاد تمهیدات لازم برای تسهیل کشاورزی فراسرزمینی است. بر اساس قانون برنامه هفتم توسعه باید دو میلیون‌هکتار اراضی کشاورزی در سایر کشور‌ها تا پایان برنامه به این امر اختصاص پیدا کند. در این راستا قرار است با کشور‌های هدف ازجمله آفریقا، امریکای جنوبی، قزاقستان، روسیه، ارمنستان، تاجیکستان، پاکستان، عراق، اندونزی و چند کشور دیگر مذاکرات انجام شود.
به گفته مسئولان امر، با توجه به مطالعات و پیگیری‌های انجام شده، مناطق مستعد در 62کشور شناسایی و تدوین برنامه‌ها آغاز شده تا بتوان اقداماتی اثربخش داشت.
مجری کشت فراسرزمینی هم با بیان اینکه معاونت اقتصادی و بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی تلاش دارند از طریق پشتیبانی این موضوع را عملیاتی کنند، گفت که «با هماهنگی‌هایی که امور بین‌الملل با وزارت امور خارجه و سفارتخانه‌های مختلف دارند، به استناد قوانین و آئین‌نامه اجرایی که در سال 95 ایجاد شده، امیدواریم شرکت‌های بازرگانی دولتی و پشتیبانی امور دام موفق به انعقاد قرارداد شوند.»
شاید از دیدگاه اشتغال، کشت فراسرزمینی یک تهدید به‌شمار آید، اما باید به این مسئله توجه داشت که در شرایط خشک‌سالی کنونی در ایران این کشت می‌تواند یک فرصت بسیار خوب برای تولید محصولات پر آب‌بر باشد.
اینکه کشت محصول در کشور‌های هدف باید از سوی نیروی کار همان کشور انجام شود و این مسئله می‌تواند برای نیروی کار ایرانی یک تهدید محسوب می‌شود، یک طرف موضوع است و نباید فراموش کنیم که آب مهم‌ترین مسئله‌ای است که در این طرح به آن توجه شده تا محصولات پرآب‌بر مثل صیفی‌جات در کشور‌های دیگر کشت و پس از آن برای مصرف وارد کشور شود.
با توجه به محدودیت شدید آبی و خشک‌سالی‌های متوالی، منابع آبی داخل کشور در شرایط فعلی باید به کشت‌های راهبردی که نیاز به توسعه آن‌ها داریم اختصاص داده شود و کشت فراسرزمینی بهترین فرصت برای این کار است تا بتوانیم محصولات غیر راهبردی را به جای کشت در داخل ایران در یک کشور دیگر و با استفاده از منابع آبی آن‌ها تولید کنیم.
|
