اهمیت سرشماری کشاورزی در ارتقای امنیت غذایی

سرشماری کشاورزی، فرایند گردآوری اطلاعات از فعالیت‌های مختلف کشاورزی در بخش‌های زراعی، باغی، دام، طیور و آبزیان از بهره‌برداران کشاورزی است.
سرشماری عمومی کشاورزی به‌عنوان دومین طرح آماری بزرگ کشور پس از سرشماری نفوس و مسکن و مهم‌ترین فعالیت آماری بخش کشاورزی است.
اطلاعات حاصل از این سرشماری، تأمین‌کننده نیازهای چارچوبی و آمار پایه این بخش در سطح کوچکترین واحد جغرافیایی مورد نیاز مرکز آمار ایران، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان‌های متولی تنظیم بازار، برنامه‌ریزان، پژوهشگران است.
برای برنامه‌ریزی درست در بخش کشاورزی، نیاز به اطلاعات دقیق و به هنگام در سطح آبادی‌ها و شهرها است که فقط از سرشماری عمومی به‌دست می‌آید.
بر اساس آخرین سرشماری که در سال 1393 اجرا شده، بیش از چهار میلیون بهره بردار کشاورزی در کشور وجود داشته که 90 درصد از بهره‌برداری‌های کشاورزی متعلق به مناطق روستایی بوده است.
سابقه اجرای سرشماری عمومی کشاورزی در ایران نشان می‌دهد که تاکنون پنج مرحله سرشماری در سالهای 1352،1367،1372،1382 با استفاده از ابزار کاغذی و در سال 1393 با استفاده از ابزار الکترونیکی همچون تبلت، اجرا و نتایج آن در سطح معرفی سرشماری عمومی کشاورزی 1403 کوچکترین واحد جغرافیایی (شهر و آبادی) منتشر شده است.
اهمیت اجرای سرشماری عمومی کشاورزی برای آن است که در این سرشماری اطلاعات مهمی از فعالیت‌های کشاورزی کشور در سطح کوچکترین واحد جغرافیایی ارائه می‌شود که فقط با اجرای سرشماری قابل حصول است.
با توجه به فاصله گرفتن از آخرین سرشماری و تحولات سریع بخش کشاورزی، اجرای سرشماری در سال 1403 ضرورتی اجتناب ناپذیر است، اما برخی از دلایل دیگری که اجرای سرشماری در سال 1403 را دو چندان می‌کند، مطابق ماده 3 قانون مرکز آمار ایران و ماده 10 قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور (بهمن 1395) به‌منظور حفظ سری زمانی آمارهای بخش کشاورزی و به هنگام سازی بهره‌برداران کشاورزی، سرشماری یاد شده باید در پاییز سال 1403 اجرا شود.
مقایسه سرشماری‌های کشاورزی در کشورها نشان می‌دهد که ایران به لحاظ تعداد سرشماری در منطقه آسیا با پنج سرشماری جزو کشورهای پیشرو است.
مطابق توصیه سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) سرشماری کشاورزی باید در بازه‌های زمانی حداکثر 10 ساله انجام شود، این درحالیست که در برخی از کشورها مانند آمریکا، ژاپن، چین و کانادا، سرشماری کشاورزی هر پنج سال یک بار انجام می‌شود.
طرح‌های آمارگیری نمونه ای کشاورزی به‌ویژه طرح‌های خانواری و مقیاس بزرگ مانند آمارگیری‌های باغداری، زراعت، دامداری و طرح‌های ویژه حساب‌های اقتصادی مانند جدول داده- ستانده با استفاده از چارچوب سرشماری اجرا می‌شود.
نتایج طرح‌های یادشده نشان می‌دهد تغییرات چارچوب سرشماری عمومی کشاورزی 1393 موجب افزایش خطای نمونه‌ای در طرح‌های مذکور در سال‌های اخیر شده و اجرای نامنظم سرشماری موجب به هم خوردن سری زمانی مطالعات خواهد شد و پیش بینی‌های مبتنی بر سری زمانی را با خطا رو به رو خواهد کرد.
اهداف سرشماری عمومی کشاورزی، تهیه چارچوب آماری برای آمارگیری‌های نمونه‌ای، تولید اطلاعات ساختاری در سطوح جغرافیایی کوچک با قابلیت ارائه در طبقه‌بندی‌های چند بعدی و فراهم کردن سرجمع‌ها و اطلاعات کلی برای سنجش برآوردهای بین سرشماری‌ها و سرشماری عمومی کشاورزی 1403 است.
سرشماری عمومی کشاورزی سال 1403 از 12 آبان ماه شروع و قرار است به مدت 45 روز ادامه یابد و نتایج آمار سرشماری عمومی کشاورزی از بهره‌برداران بخش کشاورزی اوایل سال 1404 به‌طور رسمی اعلام خواهد شد.
این سرشماری یکی از با اهمیت ترین سرشماری‌های کشور است که داده‌های دقیق و درست آن در تصمیم‌گیری‌های کلان، تأمین امنیت غذایی و منافع ملی تاثیرگذار است.
چگونگی استخراج داده‌ها در این سرشماری کشاورزی توسط بیش از 6 هزار مامور سرشماری به صورت میدانی، تلفنی یا با حضور خود کشاورزان و بهره‌برداران انجامی شود که بخشی از اطلاعات از فایل‌های وزارت جهاد کشاورزی اخذ و بقیه در قالب 280 شاخص آماری در بخش‌های مختلف زراعی، باغی، دام، طیور و آبزیان پرسش خواهد شد.
طبق ماده 7 قانون مصوبه سال 1352، اطلاعات و آمار کشاورزان، افراد و موسسات در مرکز آمار ایران محرمانه می‌ ماند و در اختیار هیچ دستگاه و نهادی همچون دستگاه‌های قضایی، اداری و مالیاتی قرار نمی‌گیرد، به طوری که محرمانگی در مرکز آمار ایران به مفهوم حفظ مجموعه نام، نام خانوادگی، آدرس و اطلاعات خاص اشخاص و کشاورزان است. در نهایت نتایج آمارگیری به‌صورت کلی و عمومی در اختیار دستگاه‌ها و نهادهای مختلف قرار می‌گیرد.
مرکز آمار ایران از کشاورزان خواست تا در سرشماری عمومی کشاورزی با اطمینان کامل شرکت کنند و آمار و داده‌های درست را در اختیار مأموران سرشماری قرار دهند.