|
امروزه توسعه فناوری‌های نوآورانه و پیشرفته فرصت‌هایی را در اختیار مقامات شهری قرار می‌دهد تا با به ارمغان آوردن امنیت برای شهروندان رونق جنبه‌های مختلف زندگی شهری را تسریع بخشند.
در دنیایی که شاهد رشد روزافزون شهرنشینی است و انتظار می‌رود در آن شهرها تا سال 2030 بیش از 70 درصد از جمعیت جهان را در خود جای دهند، طراحی شهرهای ایمن در وهله کنونی نقش بسزایی در حفاظت از ساکنان امروز و فردای آن‌ها ایفا خواهد کرد. شکی نیست که محیط ساخته‌شده تأثیر مهمی بر درک بشر از امنیت دارد. مداخلات شهری برای تقویت امنیت و مشکلات سطحی مؤثر هستند، اما موفقیت سیاست‌های عمومی کوتاه‌مدت اگر با اقداماتی در جهت احیای بافت اجتماعی همراه نباشد، ماندگار نخواهد بود.
*ایمنی شهروندان در بافت شهری
درآمد شهر متکی به اقتصاد پر رونق است که این به نوبه خود وابسته به شهروندانی است که از زیرساخت‌ها، حمل‌ونقل، امکانات ورزشی، مغازه‌ها، کافه‌ها، رستوران‌ها و سایر امکانات شهری استفاده می‌کنند، از سوی دیگر احساس امنیت شبانه‌روزی در سراسر شهرها هسته اصلی زندگی در یک شهر است، بنابراین ایجاد ایمنی برای شهروندان اهمیت بالایی دارد و برنامه‌ریزان شهری باید در راستای آن تلاش کنند. این امنیت جنبه‌های مختلفی ازجمله حمل‌ونقل، خیابان‌ها، محیط‌های عمومی و سایر مناطق شهری را در بر می‌گیرد.
*ایجاد جوامع ایمن‌تر
پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی، یک رویکرد برنامه‌ریزی شهری برای طراحی فضاهای زندگی به‌گونه‌ای است که از تخلفات جلوگیری کند و ترس را میان ساکنان کاهش دهد. هدف ایجاد شهرهای ایمن، کاهش جرم و جنایت و بهبود کیفیت زندگی در جوامع است. چنین مفاهیمی از دهه 1970 وجود داشته است و در بسیاری از استراتژی‌های پیشگیری از جرم در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و با موفقیت زیادی همراه است. در این میان استفاده از فناوری‌های نوآورانه، رایانش ابری، اینترنت اشیا، شبکه‌های تلفن همراه و هوش مصنوعی تنها تعدادی از ابزارهایی هستند که شهرها برای افزایش کارایی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان خود، همچنین افزایش ایمنی شهروندان در بافت‌های شهری از آن‌ها استفاده می‌کنند. در هر صورت شهرها به‌واسطه نیاز به شهروندان خود مستلزم هستند امنیت و ایمنی آن‌ها را در جنبه‌های مختلف زندگی فراهم کنند.
*حمل‌ونقل ایمن و پایدار در شهرها
حمل‌ونقل ایمن و پایدار راهی برای حمایت از زندگی شهرنشینان و با تشویق استفاده بیشتر از حمل‌ونقل عمومی فرصتی برای حمایت از اهداف پایداری جهانی است. بدون تدابیر مناسب، حمل‌ونقل عمومی می‌تواند منطقه‌ای باشد که مردم در آن بیشتر احساس آسیب‌پذیری می‌کنند، با این حال بهره‌گیری از فناوری‌های نظارت و امنیت می‌تواند بر این مشکل غلبه کند. دوربین‌ها و حسگرها می‌توانند لایه‌ای حیاتی از آگاهی از موقعیت‌ها در زمان واقعی باشند و به امنیت شهروندان و کیفیت خدمات کمک کنند.
می‌توان با نصب روشنایی هوشمند در ایستگاه‌های حمل‌ونقل نیز به بهبود وضعیت روشنایی در ساعات تاریکی پرداخت که بازدارندگی بیشتری در برابر رفتارهای مجرمانه و ضد اجتماعی ایجاد می‌کند. بهره‌گیری از دوربین‌های نظارتی یا نصب دکمه‌های تقاضای کمک اضطراری نیز نقش بالایی در افرایش احساس امنیت کاربران وسایل حمل‌ونقل عمومی ایفا می‌کند.
*فضاهای عمومی امن‌تر
مزایای فناوری امنیتی تنها به حمل‌ونقل محدود نمی‌شود و می‌توان از این فناوری‌ها برای افزایش ایمنی سراسر شهر بهره برد. برای مثال فناوری دوربین‌های نظارتی یا دکمه‌های شهری تقاضای کمک می‌تواند برای ایمنی عمومی گسترده‌تر و واکنش به حادثه در فضاهای عمومی نیز مورد استفاده قرار گیرد. تیرهای ایمنی دارای دوربین‌های نظارتی، تشخیص نویز، روشنایی و بلندگوهای صوتی نیز به اپراتورها اجازه می‌دهند تا حوادث را تأیید کنند و در صورت بروز هرگونه مشکل به‌طور مستقیم با افراد حاضر در صحنه تماس بگیرند، بهبود روشنایی در مناطق عمومی نیز حس ایمنی مهمی به شهروندان می‌دهد و به‌عنوان یک عامل بازدارنده در برابر فعالیت‌های مجرمانه عمل می‌کند.
*اصول طراحی شهری برای ایجاد خیابان‌های امن‌تر
طراحی شهری ایمن، رویکردی برای مناسب‌سازی خیابان‌ها به منظور افزایش امنیت شهروندان است. برای مثال تصادفات رانندگی سالانه جان بیش از 1.2 میلیون نفر را می‌گیرد که این امر نیاز به رسیدگی دارد. در این میان بیشتر ابتکارات ایمنی ترافیک بر رویکردهای رفتاری همچون استفاده از کلاه و بستن کمربند ایمنی تمرکز دارند. هفت اصل اثبات‌شده برای کاهش چشمگیر مرگ‌ومیرهای جاده‌ای وجود دارد که به طراحی محیط‌های شهری امن‌تر و پایدارتر توسط مقامات محلی و برنامه‌ریزان منجر می‌شود.
نخستین اصل، اجتناب از پراکندگی شهری است، زیرا شهرهای به‌هم‌پیوسته و فشرده عموماً ایمن‌تر از شهرهایی پراکنده در یک منطقه بزرگ هستند. استکهلم و توکیو کم‌ترین میزان مرگ‌ومیر ناشی از ترافیک در جهان را دارند (کمتر از 1.5 مرگ در هر 100 هزار نفر)، اما آتلانتای پراکنده دارای نرخ مرگ‌ومیر شش‌برابری یعنی 9 مرگ به ازای در 100 هزار نفر است.
بنابراین شهرها باید بلوک‌های کوچک‌تر، خیابان‌های پیاده‌محورتر و مسکن‌های متراکم را هدف قرار دهند که امکان دسترسی راحت به حمل‌ونقل، سرگرمی و فضاهای عمومی را با شیوه‌های سفر فعال همچون پیاده‌روی فراهم می‌کند؛ این اقدام نیاز به سفر با ماشین را کاهش می‌دهد و فضای امنی برای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری ایجاد می‌کند.
کاهش سرعت ترافیک جاده‌ها دومین اصل طراحی شهر خوب است. سرعت‌های پایین‌تر خطر تلفات را به‌شدت کم می‌کند و شهرها می‌توانند با تعریف مناطق کم‌سرعت و آرام‌سازی روند ترافیک منطقه‌ای یا اعمال محدودیت‌های سرعت به پیاده‌سازی آن بپردازند.
سومین اصل حصول اطمینان از امن بودن خیابان‌ها برای همه کاربران و نه‌تنها برای خودروها است. یک خیابان کامل باید برای همه انواع کاربران دارای گذرگاه‌های امن و فضای اختصاصی باشد. یک خیابان کامل در واقع باید دارای مسیرهای حمل‌ونقل اختصاصی، مسیرهای دوچرخه‌سواری، میادین سبز مرکزی برای عابران پیاده و پیاده‌روهای بازسازی‌شده باشد. این اصل چهارمین و پنجمین مبنای طراحی شهر خوب را نیز در بر دارد که شامل ایجاد فضای اختصاصی برای عابران پیاده و فراهم آوردن یک شبکه امن و متصل برای دوچرخه‌سواران هستند.
اصل چهارم نقش بسزایی در پیشگیری از مرگ 270 هزار عابرپیاده در جاده‌های جهان ایفا خواهد کرد. وجود پیاده‌روها ضروری است، اما محوطه‌هایی مخصوص عابران ابزار مؤثری برای محافظت از افراد پیاده دارد و اصل پنجم با کاهش میزان آسیب‌دیدگی به‌دلیل استفاده افراد بیشتری از زیرساخت‌های اختصاصی مانند مسیرهای خارج از خیابان و مسیرهای اختصاصی دوچرخه‌سواری است. شبکه‌های دوچرخه‌سواری همچنین باید مناطق مسکونی را به نقاط تجاری و خرده‌فروشی‌ها، مدارس، پارک‌ها و ایستگاه‌های حمل‌ونقل انبوه متصل کند.
ششمین اصل اطمینان از دسترسی ایمن به حمل‌ونقل عمومی با کیفیت است که با جابه‌جایی افراد بیشتر به کاهش تصادفات رانندگی با خودروهای شخصی منجر می‌شود. برای مثال تحقیقات نشان می‌دهد که سیستم حمل‌ونقل سریع (BRT) می‌تواند مرگ‌ومیر ناشی از ترافیک و صدمات شدید را تا 50 درصد کاهش دهد. برنامه‌ریزان شهری همچنین باید با بازسازی خیابان‌های مرکزی، مشخص کردن خطوط اختصاصی اتوبوس و ایجاد ایستگاه‌ها در فواصل مشخص و کاربردی، دسترسی ایمن به این حمل‌ونقل را برای مسافران تضمین کنند.
آخرین اصل استفاده از داده‌ها برای شناسایی مناطق مشکل‌ساز است. در اصل شهرها باید از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها برای شناسایی خیابان‌های کلیدی استفاده کنند که تمام اصول قبلی را یکپارچه می‌کند. این امر به معنای دسترسی به داده‌های تصادفات ترافیکی مناسب است که به منشأیابی مشکلات کمک و برنامه‌ریزی را برای رفع آن‌ها را آسان می‌کند.
در ادامه با نمونه‌هایی از بهبود امنیت جاده‌ها و خیابان‌ها به‌واسطه بهره‌گیری از این اصول آشنا می‌شویم.
*هامبورگ، آلمان/ سنسورهای دیجیتالی و افزایش امنیت خیابان‌ها
برنامه‌ریزان شهری هامبورگ برای افزایش امنیت و ایمنی خیابان‌های سراسر شهر از سنسورهای دیجیتالی بهره برده‌اند تا ضمن بهینه‌سازی زمان روشن ماندن چراغ‌های خیابانی، جریان ترافیک را بهبود بخشند و خطرات احتمالی را برای کاربران جاده به‌ویژه دوچرخه‌سواران و عابران پیاده به حداقل برسانند.
*بوداپست، مجارستان/ پروژه‌های امنیت جاده‌ای و ترافیکی
بوداپست در واکنش به کاهش کیفیت زندگی شهروندان به‌دنبال رشد سریع شهرنشینی و فقدان جاده‌های باکیفیت که به ترافیک‌های سنگین و تصادفات مرگ‌بار منتهی می‌شد، به پیاده‌سازی مجموعه‌ای از پروژه‌های امنیت جاده‌ای و ترافیکی در سطح شهر پرداخت که ضمن افرایش امنیت شهروندان با کاهش آلودگی‌های صوتی و هوا نیز همراه بود.
پروژه‌ها شامل ممنوعیت تردد موتورسواران از خیابان‌های کم‌عرض، تعیین محدودیت سرعت در خیابان‌های شلوغ، ممنوعیت تردد خودرو در بعضی از خیابان‌ها و اختصاص آن‌ها به عابران پیاده و دوچرخه‌سواران و ممنوعیت پارک موتورها در مکان‌های عمومی بود.
*شهرهای جهان/ رنگ‌آمیزی خیابان‌های خطرناک
آدیس آبابا در اتیوپی با بهره‌گیری از رنگ‌های شاد و نشاط‌آور به ایمن‌سازی چهارراه‌ها و خیابان‌های خطرناک شهر پرداخت تا حوادثی را کاهش دهد که به‌دلیل وجود تعداد بالای خودروها اتفاق می‌افتد.
بوگوتای کلمبیا با رنگ‌آمیزی پارکینگ‌های بدون استفاده آن‌ها را به فضاهای عمومی زیبایی تبدیل کرد که با بهبود ایمنی وضعیت تردد از خیابان‌ها منتهی شد، بوگوتا همچنین با رنگ‌آمیزی محیط‌ها و خیابان‌های اطراف مدارس و تفکیک محوطه‌های عبور عابر پیاده خود امنیت دانش‌آموزان و سایر کاربران این مناطق را تضمین کرد.
استفاده‌از رنگ‌ها به‌منظور افزایش ایمنی جاده‌ها با گسترش فضاهای عمومی و بهبود امنیت فضاهای اطراف بیمارستان‌ها با الزام خودروها به کاهش سرعت و تسهیل دسترسی به خطوط عابر پیاده از اقدامات فورتالزا برزیل بود و بمبئی هند به کمک رنگ‌ها خیابان‌های بیش از حد شلوغ و بی‌نظم خود را سر و سامان بخشید و پیاده‌روهای خود را کاملاً بهبود بخشید. اجرای طرحی مشابه در سائوپائولو برزیل نیز با افزایش امنیت شهروندان دنبال شد.
*ایجاد شهرهای مناسب برای امنیت خانواده‌ها
ایجاد محیطی ایمن برای خانواده‌ها به‌ویژه با فراهم آوردن امنیت برای زنان و کودکان نقش بسزایی در رونق مناطق شهری ایفا می‌کند. این اقدام از طریق مشارکت شهروندان در طراحی و تصمیم‌گیری‌های شهری، ارمغان روشنایی برای خیابان‌ها، ایجاد نیمکت‌ها و مناطق استراحت، گسترش مسیرهای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری وسیع‌تر، توسعه پارک‌ها، ایجاد زمین‌های بازی بیشتر و مواردی از این قبیل امکان‌پذیر است.
امروزه وین اتریش و گلاسکوی بریتانیا از جمله شهرهایی به‌شمار می‌روند که نیازها و نگرانی‌های خانواده‌ها، همچنین ایجاد ایمنی و امنیت برای آن‌ها را در طراحی فضاهای شهری را در کانون توجه قرار داده‌اند. این شهرها در کنار بهبود ایمنی، افزایش سلامت و تندرستی را نیز مدنظر قرار داده و به ایجاد زمین‌های ورزشی، سرویس‌های بهداشتی کافی و پارک‌های خانوادگی پرداخته‌اند.
|
