سپهرغرب، گروه شهر: میلیون‌ها نفر از مردم جهان، تحت تأثیر شیوع بیماری کووید-19 به دورکاری گرایش پیدا کرده‌اند؛ همین امر رابطه شهرنشینان را با محل زندگی خود تغییر داده و حتی بسیاری از آنان را به زندگی در حومه‌های شهری تشویق کرده است.

پاندمی کووید-19 به‌طور چشمگیری روش کار کردن و کسب درآمد در میان مردم را تغییر داده است. در اغلب نقاط دنیا، کارهای اداری، آموزش و حتی مراقبت‌های سلامت به‌صورت مجازی اتفاق می‌افتد و تردد در داخل شهرها به حداقل رسیده است. در واقع، تمام کارهایی که نیاز به حضور فیزیکی در محل کار ندارد به‌صورت اینترنتی انجام می‌شود و به نظر می‌رسد که تا سال‌های پس از پایان کرونا نیز ادامه یابد. در پی پایان محدودیت‌ها در اغلب نقاط دنیا، نحوه انجام مشاغل در آینده به بحثی داغ در میان اغلب کارآفرینان سراسر جهان تبدیل شده است.

صاحبان مشاغل و کارکنان آن‌ها تمایل دارند تا جای ممکن دورکاری را ادامه دهند که این امر بدون شک، تردد داخل و حتی خارج شهری را به‌طور قابل‌توجهی کاهش خواهد داد. حتی بسیاری از شهرنشینان از رغبت خود به سکونت در محله‌های اطراف شهرها و روستاها سخن به میان آورده و قصد دارند به مناطقی با آلودگی هوای کمتر و منازل مقرون به‌صرفه‌تر مهاجرت کنند. پرسشی که اکنون پیشِ‌روی مردم جهان است اینکه آینده شهرهایی که دهه‌ها و حتی قرن‌ها برای توسعه آن‌ها تلاش شده، چه می‌شود؟ مناطق شهری چگونه می‌توانند خود را با هنجار جدید سازگار کنند و رقابت‌پذیری در بین خود را افزایش دهند؟

     نقش شهرها در رونق اقتصادی یک کشور

شهرها در بسیاری از جنبه‌ها به‌عنوان محرک‌های رشد عمل می‌کنند این مناطق، پایه و اساس اقتصاد جهانی به شمار می‌روند. به‌عنوان‌مثال در سال 2019 توکیوی ژاپن بزرگ‌ترین اقتصاد متروی جهان را به خود اختصاص داد به‌طوری‌که تولید ناخالص داخلی در آن به یک میلیارد و 600 میلیون دلار رسید. بر اساس رتبه‌بندی مجمع اقتصاد جهانی، پیش‌بینی شده که پنج شهر مهم جهان یعنی نیویورک، توکیو، لس‌آنجلس، لندن و شانگهای تا سال 2035، بیش از هشت میلیارد و 500 میلیون دلار تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص دهند.

نقش شهرها فراتر از اقتصاد پیش می‌رود؛ مردم و کمپانی‌ها در شهرها گرد هم می‌آیند تا از یکدیگر درس بیاموزند و ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند. شهرها به‌عنوان مراکزی اجتماعی برای مردم در رسیدن به اهداف مشترک نقش مهمی ایفا می‌کنند و هویت ساکنان را تشکیل می‌دهند. مردم در مناطق شهری به یکدیگر می‌پیوندند و امکانات موردنیاز خود را انتخاب می‌کنند. بر هیچ‌کس پوشیده نیست که شهرها رشد اقتصاد محلی را در پی دارند و فرصت‌های مناسب برای جذب استعدادهای برتر جهان را فراهم می‌آورند. طی یک دهه اخیر، تحول دیجیتالی عامل بسیار مهم بوده که شهرها را بهبود کیفیت زندگی از طریق ایجاد زیرساخت‌های دیجیتالی سوق داده است.

     نقش دیجیتال در توانمندسازی شهرهای آینده

مدیران شهری باید از پاندمی کرونا به بهترین شکل ممکن درس بگیرند و شهرهایی به‌وجود آورند که از هر نظر آمادگی مقابله با یک بحران مشابه با کووید -19 در آینده را داشته باشد. پیش‌بینی شده که تا سال 2050 بیش از 68 درصد جمعیت جهان در شهرها سکونت کنند به همین دلیل، طراحی درست شهرها برای سازگارسازی هر چه بیشتر آن‌ها با افزایش جمعیت، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

بدیهی است که دیجیتال‌سازی شهرها می‌تواند به بهترین نحو ممکن کیفیت زندگی شهری را بهبود ببخشد و به افزایش سازگاری فضاها با تراکم جمعیت منجر شود. ارزش واقعی تحولات دیجیتالی تنها زمانی دست‌یافتنی خواهد بود که شهرها به‌عنوان سیستم‌هایی هوشمند از سیستم‌های جامع عمل کنند که ارزش داده‌ها را بهینه می‌کنند. در واقع هسته دیجیتالی نقش مهمی در توانمندسازی شهرهای آینده بر عهده دارد و به بهبود کیفیت زندگی شهری کمک می‌کند.

     چگونه می‌توان شهرهایی دیجیتالی به‌وجود آورد؟

شهر دیجیتالی همچون چتری عمل می‌کند که بسیاری از فنّاوری‌ها را برای توانمندسازی شهرنشینان و جامعه، زیر سایه خود قرار داده است. دیجیتال نحوه زندگی، کار و یادگیری شهرنشینان را متحول می‌کند و دیگر جنبه‌های زندگی شهری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اعتمادسازی، استفاده حداکثری از مزایای کیفیت زندگی شهری و ایجاد آرامش مردم از لازمه‌های یک شهر دیجیتالی به‌شمار می‌رود که باید با دقت موردتوجه برنامه‌ریزان قرار گیرد.

از سوی دیگر، نوآوری‌های مداوم به پایداری شهرهای دیجیتالی کمک زیادی می‌کند و ابزار لازم را در اختیار مردم برای دسترسی به داده‌های موردنیاز در خصوص محل زندگی خود قرار می‌دهد. مقامات شهری برای پیوند مفهوم شهر هوشمند با زندگی مردم باید از مدیریت کارآمد برخوردار باشند، اقداماتی کوچک اما مداوم و صحیح انجام دهند، با تمام ذی‌نفعان به همکاری بپردازند و در نهایت، نقش شهروندان را به‌درستی تشخیص دهند.

وجود شهرهای دیجیتالی امری ضروری برای زندگی شهری در آینده است که طی چند سال اخیر، به‌تدریج در اغلب نقاط دنیا شکل گرفته است. پاندمی کرونا نباید شهرها را به مناطقی متروکه تبدیل کند، بلکه باید بیشتر از قبل برنامه‌ریزان را به توسعه و ایجاد تحولات مثبت سوق دهد.