چشم دوخته‌اند به جوان‌ها که دنیا را به جای بهتری برای زیستن تبدیل و به آنها هم کمک کنند که روزگار کهنسالی خوش‌تر و راحت‌تری را سپری کنند اما راستش را بخواهید جوان‌ها تعدادشان آن‌قدر زیاد نیست که بتوانند این همه کار انجام دهند.

در مقابل، کهنسالان تعدادشان آن‌قدر کم است که نمی‌توان امیدی به آنها داشت که دنیایی نو بسازند. آن سال ایران ما، ایران سالمندان و پیران است و جمعیت‌مان روز به روز کمتر می‌شود. اگر با همین فرمانی که الان دست گرفته‌ایم ادامه بدهیم، سال 1420 دور و برمان پر از سالمندانی است که در سایه نشسته‌اند و به ایران پیر با جمعیت آب رفته نگاه می‌کنند.

11ژوئیه سال 1987 که پنج میلیاردمین آدم کره زمین به دنیا آمد، سازمان ملل تصمیم گرفت این روز را به نام روز جهانی جمعیت نام‌گذاری کند.

آن سال همه از انفجار جمعیت کره‌ زمین ترسیدند و تصور این که اگر افزایش جمعیت آن‌قدر زیاد شود که تا چند سال بعد دیگر آدم‌ها روی کره زمین جا نمی‌شوند، زنگ هشدارها را به صدا درآورد و برنامه‌ریزی‌ها برای مدیریت جمعیت جهان شروع شد.

آن زمان و سال‌های بعدش ما ایرانی‌ها تصور نمی‌کردیم به‌سرعت وارد فاز منفی جمعیت شویم و زاد و ولد در کشورمان آن‌قدر کم شود که زنگ‌های خطر به صدا دربیاید که حواس‌تان باشد اگر فرزندآوری را از برنامه زندگی خارج کنید، سال 1480 جمعیت ایران به 31 میلیون نفر می‌رسد که 15میلیون نفر آن سالمندند. اگر انیمیشنی تصور کنیم، هم باورش سخت است هم قضیه به سمت فانتزی - ترسناک پیش می‌رود.

همه اینها باعث شده رهبر معظم انقلاب درباره فرزندآوری و توجه به رشد جمعیت توصیه‌ها و دستوراتی صادر و مسؤولان و نهادهای تصمیم‌گیر برنامه‌ریزی را شروع کنند و در کنار آنها نهادهای مردم‌نهاد هم دست به کار شوند و در کنار هشدارها، مشوق‌ها و آگاهی‌ها را هم افزایش دهند تا مردم و به‌خصوص جوان‌ها فرزندآوری و رشد منفی جمعیت ایران را جدی بگیرند.

 تکریم خانواده پرجمعیت

دکتر فاطمه محمدپور یکی از همین فعالان بوده که با دیگر همفکرهایش یک سالی است تشویق به فرزندآوری را شروع کرده و تاکنون به نتایج خوبی هم رسیده‌اند.

او درباره فعالیت‌های این گروه می‌گوید: ما با پشتیبانی گروه‌های علمی که با ما همکاری می‌کنند هشدار درباره رشد و سالمندی جمعیت ایران را جدی گرفته، تصمیم گرفتیم به عنوان یک گروه مردم‌نهاد در این زمینه کاری کرده، این دغدغه را به نگرانی ملی تبدیل کنیم. ما کارمان را با توجه با توجه به سه محور شروع کردیم. اول، تکریم خانواده پرجمعیت با محور مادر و ارزش دادن به او و حفظ قدر و منزلتش، دوم، فراهم آوردن شرایط فرزندآوری برای خانواده‌هایی که دو فرزند داشته و تصمیم دارند فرزند سوم هم داشته باشند و سوم پیشگیری از سقط‌های خودخواسته و این که فرزند مشروع است و شرایط تولد دارد اما زن و شوهر تصمیم به سقط جنین می‌گیرند. ما فعالیت‌مان را در اینستاگرام و فضای مجازی شروع کردیم و اول به صورت ملی و برای همه کشور فراخوان دادیم تا با پیوستن به گروه ما از بسته‌های حمایتی اقتصادی، پزشکی و معنوی و روانی استفاده کنند. ما در بازه زمانی که در نظر گرفته بودیم 115مادر را تحت پوشش گرفتیم.گروه هدف خانواده‌هایی بود که تصمیم داشتند فرزند سوم خود را به دنیا بیاورند. خانواده‌های محروم و از نظر اقتصادی ضعیف و کم برخوردار اولویت ما نبود و هدف ما تشویق به فرزندآوری است. بسیاری از زنان هستند که دوست دارند فرزند سوم و حتی چهارم داشته باشند اما احساس می‌کنند از نظر جسمی آمادگی ندارند یا روان آنها شاید نتواند این تعداد بچه را حمایت کند.گروه پزشکی ما به صورت آنلاین و شبانه‌روزی کنار این مادران است و هر زمان که بخواهند به آنها مشاوره روان‌شناسی و جسمی می‌دهد تا آنها از این نظر احساس امنیت کنند و بدانند حامی دارند و تنها نیستند و این حامیان حتی در بزرگ کردن نوزاد هم کمک می‌کند.

 هدیه به سبک فنلاند

محمدپور می‌گوید: این که می‌گویند مشکلات اقتصادی، مهم‌ترین مشکل عدم فرزندآوری است به نظرم درست نیست. خانواده‌های متمول زیادی را می‌شناسیم که تمایلی به داشتن فرزند ندارند، در صورتی‌که شرایط بسیار خوبی برای فرزندآوری دارند. ما در تحقیقات‌مان به این نتیجه رسیدیم که اگر مادران جوان از داشتن فرزند حس خوبی پیدا کنند و در این زمینه فرهنگ‌سازی شود حتما مادر شدن را انتخاب می‌کنند، چون مادری در ذات همه زنان است و نمی‌توان این حس را سرکوب کرد یا نادیده‌اش گرفت. متاسفانه در کشور ما فرهنگ‌سازی برای مادری کردن بسیار ضعیف است. ما دچار این اختلال فرهنگی شده‌ایم که از اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها یاد بگیریم به جای فرزند در خانه سگ و گربه نگهداری کنیم. ما مشوق‌های خوب فرزندآوری آنها را به مردم نشان نداده‌ایم و این که خانواده‌های پرجمعیت در کشورهای غربی زیاد هستند. یکی از اعضای ما که ساکن فنلاند است یک‌بار ویدئویی در گروه به اشتراک گذاشت از baby box‌هایی که به مادران باردار فنلاندی هدیه داده می‌شود و حدود 90 قلم وسیله داخل آن است از لباس و اسباب‌بازی و پوشک بچه بگیر تا هدیه‌هایی شامل لباس و غذا برای مادر باردار و زمانی که او کودکش را به دنیا می‌آورد. وقتی مادران گروه ما این ویدئو را دیدند گفتند اگر از ما هم چنین حمایت‌هایی شود حتما بچه‌دار می‌شویم. ما از این الگو استفاده و بسته‌ای را طراحی کردیم که شامل هدیه‌هایی برای مادر و دیگر بچه‌های خانواده و غذاست. ما در یک گروه مردم‌نهاد فعال هستیم که امور مالی خود را از طریق خیران و کسانی که دغدغه کاهش نرخ جمعیت دارند تامین می‌کنیم. اگر بتوانیم از دولت هم کمک دریافت کنیم حتما می‌توانیم تعداد مادران بیشتری را تحت پوشش بگیریم و بسته‌های تشویقی و حمایتی خود را بیشتر کنیم.

 رشد جمعیت، عزم ملی می‌طلبد

محمدپور می‌گوید: مشکلات اقتصادی زیاد است و معیشت سخت است و چشم‌انداز آینده شاید برای جوانان زیاد چشم‌انداز روشنی نباشد. اما ما بر این باوریم که واقع‌بین باشیم و آینده 20 سال کشور را دقیق نگاه کنیم. جمعیتی سالمند که دیگر جوان خلاق ندارد که امور اداره کشور را به دست بگیرد.کشورهای اروپایی و توسعه‌یافته که رشد جمعیت مناسبی ندارند سال‌ها قبل شروع به جذب نخبگان کشورهای در حال توسعه کردند و الان آنها دیگر وارد امور مملکت‌داری‌ آن کشورها شده‌اند. اما ما مثلا 20 سال دیگر نمی‌توانیم نخبه جذب کنیم و برای رتق و فتق کارها باید از کشورهای ضعیف‌تر از خودمان نیروی کار وارد کنیم که مثلا برایمان نان بپزند و دیگر کارهای خدماتی را انجام دهند، چون اگر فرزندآوری را جدی نگیریم از سال 1420 به بعد حتی نیروی کار نیز نخواهیم داشت. اگر آینده تاریک رشد منفی جمعیت را واقع‌بینانه نگاه کنیم، حتما دل‌مان به حال خودمان و فرزندان‌مان خواهد سوخت و فرزندآوری را جدی می‌گیریم هم مردم و هم مسؤولان. یک جامعه پیر که جوان کم دارد جامعه‌ای رو به نابودی است نه رشد. باید زیرساخت‌ها در همه زمینه‌ها اصلاح شود و این عزم و مطالبه ملی می‌طلبد اما در کنارش تا برنامه‌های بلندمدت به نتیجه برسد باید با مشوق‌ها، جوانان را تشویق به فرزندآوری کرد.