گردشگری عاملی مهم در کیفیت زیستی و ارتقای سطح زندگی ساکنان مناطق روستایی بوده و بازتاب مطلوبی را در این مناطق دارد.

درواقع توسعه گردشگری با توجه به ابعاد مختلفی که دارد (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره) می‌تواند به‌عنوان عاملی مهم در توسعه روستاها مورد توجه قرار گیرد بنابراین شناخت ابعاد گردشگری و بررسی آن‌ها می‌تواند در رضایت ساکنان و گردشگران در یک ناحیه مؤثر باشد و سبب افزایش جذابیت گردشگری در این نواحی شود.

ازآنجاکه همه روستاهای کشور قابلیت توسعه در حوزه گردشگری را ندارند و یا این قابلیت بسیار ضعیف است، معاونت سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی دست به انتخاب روستاهایی زده که قابلیت بالاتری در زمینه گردشگری نسبت به سایر روستاها دارند. این روستاها در سطح کشور به روستاهای هدف گردشگری معروف هستند و درواقع یکی از راهبردهایی است که در دهه‌های اخیر، در اغلب کشورهای جهان مورد توجه بوده و نتایج مثبتی داشته است که ازجمله آن می‌توان توسعه و گسترش گردشگری در نواحی روستایی، استفاده از جاذبه‌های متعدد طبیعی و فرهنگی روستا به‌عنوان منبع درآمدی و کمک به حفاظت از سرمایه‌ها و جاذبه‌های منحصربه‌فرد طبیعی و فرهنگی اشاره کرد.

دراین‌بین استان همدان با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری به‌ویژه در مناطق غربی کشور ازجمله استان‌های پیشرو در رویکرد بوم‌گردی محسوب می‌شود و وجود طیف متنوع و منحصربه‌فرد از روستاها با تنوع قومی، فرهنگی، اقلیمی و آیینی افق وسیعی را در بخش بوم‌گردی این استان پدیدار کرده و از سوی دیگر علاوه بر جذب گردشگر از خارج استان، پذیرش گسترده‌ای بین مردم استان برای سفر به شهرها و روستاهای درون‌استانی به وجود آورده است.

از طرفی در دنیای امروز یکی از قلمروهایی که توان جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی و به پیروی از آن، توسعه اقتصادی را در پی دارد، گردشگری است که این واژه امروزه به یکی از کلمات کلیدی دنیای اقتصاد در همدان مبدل شده که دراین‌بین بوم‌گردی با بهره‌گیری خردمندانه از منابع طبیعی و محیط زیست نقش مهمی در توانمندسازی جوامع محلی دارد. مهم‌ترین تمایز مراکز اقامتی بوم‌گردی داشتن سبک سنتی است که گردشگران زیادی را به سمت خود جذب و مالکان این مراکز اصرار به داشتن این سبک زندگی دارند.

براین اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا از آخرین وضعیت با دو تن از مدیران خانه‌های بوم‌گردی واقع در روستاهای سراب کبودراهنگ و ملحمدره اسدآباد گفت‌و‌گویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مدیر خانه بوم‌گردی خان‌قالان روستای سراب، واقع در کیلومتر پنج جاده غار علیصدر با اشاره به اینکه خوشبختانه طی نوروز سال جاری بالأخره پس از گذشت چند سال سخت شاهد خارج شدن ظرفیت‌بوم‌گردی‌ها از وضعیت آی.سی.یو بودیم گفت: خوشبختانه مرکز بوم‌گردی ما از کلیه خدمات همچون رستوران سنتی، اقامتگاه، مرکز بازی و فضای دورهمی دور آتش، ساختار زندگی روستایی چه در بحث ساختار اجتماعی و چه در بحث اشتغال همچون دامداری و غیره برخوردار است و گردشگران و مسافران از نزدیک با زندگی واقعی روستایی آشنا می‌شوند.

علی سورانی در پاسخ به این سؤال که در پی شیوع کرونا و کم رونق شدن فعالیت شما، حمایت‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید تشریح کرد: حکایت حمایت ما به داستان چوپانی شباهت دارد که منتظر کت شاه شد و از سرما مرد، ما هیچ چشم‌داشتی به حمایت نداریم.

وی در تشریح این مسئله افزود: ما برای تأسیس این مرکز از تسهیلات استفاده کردیم و شروع فعالیت ما همزمان با بروز کرونا بود بنابراین در راستای حمایت از ما عنوان شد که تسهیلات دریافتی شما امهال می‌شود اما با گذشت سه ماه عدم پرداخت اقساط شاهد دریافت دیرکرد و جریمه بودیم پس دیگر به هیچ‌یک از وعده‌ها دل نمی‌بندیم و با هر بدبختی هم که شده نسبت به پرداخت اقساط اقدام می‌کنیم.

مدیر مجموعه بوم‌گردی خان‌قالان با بیان اینکه مشکل ما به عدم حمایت از سوی میراث فرهنگی بازنمی‌گردد بلکه مسئله خودمختاری بانک‌ها است اظهار کرد: از طرفی هم این روزها با پدیده مسافر و گردشگرقاپی در روستا مواجهیم.

سورانی با تأکید بر اینکه این مسافرقاپ‌ها بدون هیچ‌گونه مجوزی نسبت به ارائه مثلاً خدمات اقامتی در روستا اقدام می‌کنند تصریح کرد: مسئله این است که هیچ‌گونه حربه و یا ضمانت اجرایی برای مقابله با این پدیده پیش‌بینی نشده است.

وی با تأکید بر اینکه به‌نظر بنده ما با دو گردشگر فرهیخته و نافرهیخته مواجهیم ابراز کرد: ازنظر بنده اغلب گردشگر نافرهیخته هستند که در خانه‌های بدون مجوز بدون هیچ‌گونه فضای نظارتی ساکن می‌شوند.

مدیر خانه بوم‌گردی خان‌قالان روستای سراب، با بیان اینکه مسئله بعدی به سختگیری غیر منطقی برای ورود گردشگران خارجی بازمی‌گردد، تشریح کرد: بنده منکر نظارت در خصوص امنیت فضای گردشگری نیستم اما مسئله این است که نباید به همه گردشگران دید جاسوسی داشت.

سورانی با ابراز گلایه‌مندی از تعین نرخ‌نامه یکساله برای ارائه خدمات از طریق مراکز این‌چنینی تصریح کرد: مسئله این است که ما هزینه گزافی را برای بهسازی و درعین حال ارائه خدمات با توجه به نوسان قیمت‌ها ارائه می‌دهیم و متأسفانه هر روز نیز شاهد افزایش این مبالغ هستیم بنابراین تعیین نرخ یک ساله با توجه به این عدم ثبات قابل قبول نیست.

وی با تأکید بر اینکه نیاز بعدی حوزه بوم‌گردی استان به بحث حمایت و کمک به بخش تبلیغات بازمی‌گردد خاطرنشان کرد: انتظار می‌رود بخشی از تابلوهای تبلیغاتی شهر به‌صورت نیم‌بها و یا به هر طریق ممکن برای تبلیغ این مهم در مرکز استان به ما وتبلیغات فعالیت ما اختصاص یابد.

مدیر مجموعه بوم‌گردی خانه ما در روستای ملحمدره اسدآباد نیز با اشاره به اینکه این مرکز از کلیه خدمات لازم برای رفاه حال گردشگردان برخوردار است گفت: خوشبختانه وضعیت پذیرش میهمان در نوروز قابل قبول بود.

داریوش رضایی با تأیید صحبت همکار خود مبنی بر بروز پدیده مسافرقاپی در روستاها اذعان کرد: متأسفانه پیگیری‌ها به جایی نمی‌رسد زیرا این خانه‌ها مجوزی ندارند که بخواهند با آن‌ها برخورد کنند.

وی با اشاره به اینکه در واقع امروز فعالیت غیر قانونی به دلیل عدم مسئولیت قانونی از منفعت بیشتری برخوردار است تشریح کرد: در سطح روستا نیز ما با مشکلاتی همچون ناقص بودن شبکه فاضلاب، نماهای غیر متعارف با ساختار سنتی روستا، نامناسب بودن بخشی از شبکه معابر روستایی مواجهیم که این مسائل نیز تهدیدی برای گردشگری روستای ملحمدره محسوب می‌شود و درعین حال انتخاب دوباره گردشگران برای سفر به این روستا را با تردید مواجه خواهد کرد.

وی با اشاره به اینکه تنها حمایتی که طی چندسال گذشته از ما شده یک وام دو میلیون تومانی بلاعوض بود تصریح کرد: البته دراین حین دو بار تسهیلات بیش از یک درصدی نیز برای ما در نظر گرفتند که یقیناً بازپرداخت سود این چنینی از توان ما با توجه به تعطیلی مرکز خارج بود.

مدیر مجموعه بوم‌گردی خانه ما در روستای ملحمدره اسدآباد با اشاره به اینکه بنده به هیچ وجه کسی را تشویق به حضور در این عرصه نمی‌کنم گفت: این مهم از آنجا نشأت می‌گیرد که سود حاصل از کار با توجه به وضعیت اقتصادی حتی جوابگوی نیاز یک خانوار هم نیست.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد گویی پدیده مسافرقاپی این روزها به روستاها نیز رسوخ کرده و به‌عنوان یک معضل از سوی مدیران بودم‌گردی مطرح است به طوری‌که برخی از افرادی که با اجاره دادن خانه‌های شخصی از این محل ارتزاق دارند با شناسایی خودروهای پلاک غیربومی آن‌ها را تعقیب کرده و در طول مسیر به آن‌ها پیشنهاد یا سوئیت اجاره‌ای می‌دهند و همین امر منجر به کم رونق شدن مراکز بوم‌گردی و درعین حال عدم امینی محیط روستاها در آینده خواهد شد که خسارت آن را باید جامعه محلی متحمل شوند حال آنکه در بستر فعالیت اصولی خانه‌های بوم‌گردی فرصتی ایجاد می‌شود که امکانات روستا افزایش یابد، همچنین بستر مناسب رشد اقتصادی و کارآفرینی برای آنان حاصل شود. یکی از تأثیرات مهم ساخت اقامتگاه‌های بوم‌گردی، توسعه گردشگری روستایی و اشتغال‌ز‌ایی برای زنان بومی و روستایی است که نباید آن را فراموش کرد.

بنابراین یکی از دلایل اهمیت راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌تواند درگیر کردن جامعه محلی در فعالیت‌های گردشگری، توسعه گردشگری با رویکرد توسعه پایدار، قابل استفاده بودن در تمام فصول راه‌اندازی و افزایش طول مدت اقامت گردشگران و غیره باشد که اهمیت راه‌اندازی و توسعه خانه‌ها را دوچندان می‌کند بنابراین بوم‌گردی منطبق با ضوابط با بهره‌گیری خردمندانه از منابع طبیعی و محیط زیست نقش مهمی در توانمندسازی جوامع محلی دارد که این مهم با ساختار و پدید مسافرقاپی همخوانی ندارد.