هر آن‌ چیزی که در اطراف خود می‌بینید همگی محصول خاک است، درختی که می‌بینید، میوهای که نوش‌جان می‌کنید، سبزیجاتی که از باغچه برداشت می‌کنید، خانه‌ای که در آن ساکن هستید، زمینی که بر آن قدم می‌گذارید! حتی خود انسان سربرآورده از دل همین خاک است.

امروز (پنجم دسامبر) برابر است با 1٤ آذر، روزی که به‌عنوان روز جهانی خاک نامگذاری شده و سال جاری «خاک و آب منشأ زندگی» به‌عنوان شعار این روز تعیین شده که نشان از اهمیت بیش از حد این عنصر حیات‌بخش دارد.

استان کردستان، استانی است که در حال حاضر با معضل و بحران فرسایش و آلودگی خاک روبه‌رو بوده و میزان فرسایش خاک در آن حدود پنج برابر میانگین کشوری است و سالانه معادل پنج الی 20 تن فرسایش خاک در این استان شکل می‌گیرد.

بحران فرسایش و آلودگی خاک در کردستان سبب شده بسیاری از عرصه‌های خاکی استان ظرفیت‌های بیولوژیکی و طبیعی و قدرت باروری خود را از دست بدهند.

یکی از عوامل آلودگی خاک‌ در استان کردستان مربوط به واژگونی تانکرهای حامل مواد نفتی است که به گفته مدیرکل محیط زیست استان بیشترین میزان آمار واژگونی تانکرهای نفتی در کشور مربوط به استان کردستان است.

**کردستان بیشترین میزان آمار واژگونی تانکرهای نفتی را در کشور دارد

اقبال حمیدی اظهار کرد: استان کردستان بالاترین آمار در بحث واژگونی تانکرهای نفتی را در کشور دارد و از سال 13٨7 تاکنون بالغ بر 291 واژگونی تانکر حامل مواد نفتی در استان رخ داده است.

وی تصریح کرد: تبعات منفی واژگونی تانکرها بر فرسایش و آلودگی خاک و آب‌های سطحی و زیرزمینی و باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی بسیار است و به سادگی پاکسازی و جبران نخواهد شد.

وی عنوان کرد: خاک یکی از چهار عنصر اصلی است و 9٥ درصد از منابع غذایی ما از خاک تولید می‌شود.

مدیرکل محیط زیست استان کردستان بیان کرد: هرگونه آلودگی و تخریب منابع خاکی رابطه مستقیمی با امنیت و سلامت منابع غذایی بشر دارد، بنابراین خاک نماد باروری و سرچشمه زندگی است و حفاظت از آن نیازمند یک عزم ملی است.

حمیدی تصریح کرد: عدم زیرساخت مناسب، غیر استاندارد بودن جاده‌های استان و عدم کنترل و آگاهی راننده‌ها بر جاده‌ها موجب شده که به‌صورت هفتگی و ماهانه واژگونی تانکرها را داشته باشیم که این موضوع یکی از بلایای کشاورزی استان است.

*نبود تصفیه‌خانه فاضلاب عامل اصلی آلودگی خاک در کردستان

وی فاضلاب را یکی دیگر از عوامل آلودگی خاک دانست و عنوان کرد: متاسفانه از 32 شهر استان کردستان تنها هشت شهر آن دارای سیستم تصفیه فاضلاب و تنها دو درصد از یک هزار و 700 روستای استان مجهز به سیستم تصفیه فاضلاب هستند، این یعنی زنگ خطری برای آلودگی آب، خاک و منابع طبیعی استان است.

مدیرکل محیط زیست استان کردستان اظهار کرد: با مدیریت فاضلاب انسانی چه در شهرها و روستاها می‌بایست در دستورکار آبفای استان و شرکت آب منطقه‌ای قرار گیرد.

حمیدی استفاده بی‌رویه از کود شیمیایی را یکی دیگر از آفت‌های خاک بیان کرد و افزود: براساس استانداردهای جهاد کشاورزی خوشبختانه استان کردستان در حد یک سوم استانداردها از کود شیمیایی استفاده می‌شود که در بحث مدیریت آلاینده‌های خاک بسیار نویدبخش است.

**عدم دفن بهداشتی پسماندها در استان کردستان

وی در ادامه حوزه پسماند را یکی دیگر از مباحث مؤثر در آلودگی خاک دانست و گفت: متأسفانه در استان کردستان عمل دفن پسماند شهری و روستایی کاملاً به‌صورت سنتی در حال انجام و در حد تخلیه و انباشت است.

مدیرکل محیط‌زیست استان کردستان بیان کرد: سالانه بالغ بر ٥00 هزار تن پسماند عادی، ٦٨ هزار تن پسماند روستایی و یک هزار و ٨00 تن پسماند عفونی که به جایگاه‌های دفن منتقل می‌شود که متأسفانه جایگاه دفن آن‌ها بهداشتی نیستند و کاملاً به‌صورت سنتی تخلیه و تلنبار می‌شوند.

حمیدی اظهار کرد: براساس پیگیری‌های انجام شده و قوانین پسماند بحث تفکیک پسماند از مبدأ و تولید زباله به‌عنوان کود و انرژی در دستورکار وزارت کشور قرار گرفته است.

وی به موضوع تخریب زیستگاه‌ها اشاره کرد و افزود: ساخت و سازهای غیرمجاز و تعرض به منابعی آبی و خاکی که روزبه‌روز نیز در حال افزایش است، یک نوع آلودگی و زنگ خطری برای آب و خاک است.

**فرسایش خاک در کردستان پنج برابر استاندارد جهانی است

این مسئول به آلودگی خاک اشاره و خاطرنشان کرد: متأسفانه سالانه پنج تا 20 تن در هکتار بحث آلودگی خاک را داریم که منجر به فرسایش خاک خواهد شد.

حمیدی در پایان یادآور شد: فرسایش خاک در استان حدود پنج برابر استاندار جهانی است، این در حالی است که میانگین فرسایش خاک در کشور دو الی سه تن است و این میزان در استان کردستان پنج تا 20 تن رسیده است.

*تغییر کاربری بلایی که به جان اراضی کشاورزی کردستان افتاده است

به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان، تغییر کاربری اراضی و ساخت خانه باغ‌ها بلا و آفتی است که به جان کشاورزی استان کردستان افتاده است و این مهم در استان‌های دیگر به اندازه استان کردستان شایع نیست.

پیمان اسکندری اظهار کرد: پنجم دسامبر و یا 1٤ آذر به ابتکار مدیریت آب و خاک فائو به‌عنوان روز جهانی خاک نامگذاری شده است.

وی تغییر کاربری اراضی کشاورزی را یک آفت رو به افزایش در استان دانست و ادامه داد: در حال حاضر زمین کشاورزی در استان کردستان به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل و از تولید خارج شده است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان عنوان کرد: خاک بستر تولید و سرچشمه حیات و نگهدارنده آب است و در بحث مقابله با اثرات زیانبار تغییرات اقلیمی نیز بسیار موثر است و باتوجه به پیشرفت‌های علمی انجام شده در سطح دنیا، بستر غیرخاکی که برای تولیدات فراهم شده تنها یک درصد است.

اسکندری تصریح کرد: استان کردستان دومین استان کشور در تشکیل مدیریت حوزه خاک است و تاکنون مطالعات خاک‌شناسی 2٦ هزار هکتار از اراضی کشاورزی انجام و 10 هزار هکتار دیگر نیز در برنامه قرار دارد.

وی در ادامه به موضوع کشاورزی حفاظتی اشاره کرد و گفت: با استفاده از طرح جهش تولید از ادوات کشاورزی و حفاظتی سالانه در ٤0 هزار هکتار از اراضی استان به‌منظور جلوگیری از فرسایش خاک و تقویت مواد آلی انجام می‌شود.

وی ادامه داد: حوزه توسعه باغی در اراضی شیب‌دار نیز در ٦ هزار هکتار از اراضی استان انجام شده که این طرح در کنترل سیلاب‌ها و جلوگیری از فرسایش خاک مهم است.