هر سال که می‌گذرد شاهد کاهش برف و باران در دنیا به ویژه در کشور خودمان که در منطقه گرم و نیمه خشک واقع شده هستیم، امسال این روند را با شدت بسیار زیادی احساس کردیم چون تمام چند وقت پیش نگاه‌ها به آسمان بود تا شاید بارانی بیاید و برفی ببارد، البته بالاخره انتظارها به سر رسید و در این هفته برخی شهرها سفیدپوش شدند اما می‌دانیم که شرایط اقلیمی کشور خوب نیست و وارد چهارمین سال متوالی خشکسالی شده ایم.

آمارهای جهانی نشان می‌دهد میزان بارش برف در سال جاری در مقایسه با متوسط 21 ساله در کشورهای ایران 84 درصد، عراق 45 درصد، ترکمنستان 80 درصد، آذربایجان 81 درصد، ترکیه 21 درصد و ارمنستان 67 درصد کاهش داشته است، بنابراین کاهش بارندگی فقط مختص ایران نیست بلکه گریبانگیر تمام دنیا به ویژه منطقه خاورمیانه شده است، به هر حال ادامه این روند به صلاح کشورها نخواهد بود و با این روند مشکل کم آبی قطعا دولت‌ها را با مشکل مواجه خواهد کرد.

به عنوان مثال امسال با نگاهی به منابع آبی تهران به عنوان پایتخت کشور می‌توان فهمید که شرایط منابع آبی در آن خوب نیست، بررسی‌های آماری 50 سال اخیر نشان می‌دهد که متوسط حجم بارش‌های یک‌ساله استان تهران 280.4 میلی‌متر بوده، اما میزان بارندگی‌هایی که در 100 روز نخست سال آبی جاری در این استان رخ‌داده، فقط 33.9 میلی‌متر معادل 12.1 درصد بارندگی‌های سالانه است، مقصر این وضعیت آب و هوایی کیست یا چیست؟ سالهاست که کارشناسان نسبت به تاثیرات تغییر اقلیم هشدار می‌دهند، سال 2105 بود که 195 کشور در پاریس گردهم آمدند و به توافق رسیدند که با انجام یک سری اقدامات اجازه ندهند دمای کره زمین تا پایان قرن حاضر از 1.5 درجه گرمتر شود چون در غیر اینصورت عواقب آن غیرقابل جبرانی خواهد بود، چون در این شرایط تغییر اقلیم اجتناب ناپذیر است و عواقب آن از دست انسان خارج خواهد شد.

مسائلی که امروز با آن مواجه هستیم مانند خشکسالی ها، باران‌های سیل آسا، وقوع سیل و توفان، رانش زمین، فرونشست زمین، خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه ها، آتش سوزی و از بین رفتن جنگل‌ها و انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری برخی از پیامدهای تغییر اقلیم است، امروزه دیگر همه می‌دانیم که یکی از دلایل اصلی تغییر اقلیم استفاده از سوخت‌های فسیلی است، بر این اساس چند سالیست که دنیا به سمت کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کرده است.

چندی پیش رییس انجمن انرژی‌های تجدید پذیر ایران گفته بود که با توجه به گرم شدن زمین و نیاز به انرژی‌های تجدیدپذیر باید در این زمینه جدی تر عمل کنیم، اگر الان دنیا 3 هزار گیگاولت ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر دارد اگر بخواهیم دمای زمین را در محدوده 1.5 درجه تا پایان قرن حاضر نگه داریم باید از 3 هزار به 11 هزار گیگاولت برسد.

سید مسلم موسوی افزود: از سال 2002 تا 2022 نیروگاه‌های فسیلی در حال کاهش و نیروگاه‌های تجدید پذیر در حال افزایش است در واقع دنیا دیگر در زمینه نیروگاه‌های فسیلی کمتر سرمایه گذاری می‌کند این در حالیست که در ایران حدود 80 درصد نیروگاه‌ها فسیلی، 40 درصد سیکل ترکیبی و 25 درصد گازی هستند.

وی تاکید کرد: نیروگاه‌های تجدید پذیر برای کشور ما که اقتصاد آن مبتنی بر نفت است یک الزام است و باید برای آن برنامه ریزی داشته باشیم.

این در حالیست که ایران از نظر شدت مصرف انرژی رتبه اول دنیا را دارد یعنی 2.5 برابر دنیا، 1.5 برابر ژاپن و 2 برابر چین شدت مصرف انرژی در کشور است، از منظر سرانه انرژی نیز در دنیا رتبه چهارم و انتشار گازهای گلخانه ای هم جزو 10 کشور اول دنیا هستیم که قطعا با شرایط کنونی کشور در زمینه منابع آبی و بارندگی ها، ادامه این روند خطرناک خواهد بود.

برای کاهش تاثیر تغییر اقلیم باید به سمت کاهش سوخت‌های فسیلی و افزایش انرژی‌های تجدید پذیر حرکت کنیم، در این راستا دولت سیزدهم گام‌های خوبی برداشته است، چندی پیش همایون حائری معاون امور برق و انرژی وزیر نیرو اعلام کرده بود که ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر کشور به یک‌هزار و 100 مگاوات رسیده است، رویکرد وزارت نیرو برای سال‌های آینده تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر است، با توجه‌ به شرایط بادی و خورشیدی کشور، چشم‌انداز 20ساله ما توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است و تمرکز بر اینکه با استفاده بیشتر از تولیدات انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌مندی از ظرفیت سازندگان بومی، جایگاه بسیار خوبی در این صنعت داشته باشیم.

با توجه به اهمیت موضوع انرژی‌های تجدیدپذیر یک روز از هفته هوای پاک به این موضوع اختصاص یافته است، امسال نیز به مانند سال‌های گذشته یک هفته (26 دی تا 2 بهمن) به عنوان هفته هوای پاک تعیین شده که هر روز آن به یک عنوان نامگذاری شده است؛ به همین مناسبت روز پنج شنبه 28 دی هوای پاک، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر انتخاب شده است.

رییس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: اکنون 94 درصد تولید انرژی کشور وابسته به سوخت‌های فسیلی است در حالیکه یکی از راه‌های برون رفت از آلودگی هوا این است که وابستگی خود را به سوخت‌های فسیلی کاهش دهیم که از طریق توسعه انرژی‌های تجدید پذیر میسر است، حتی در ماده 19 قانون هوای پاک اشاره شده که سالانه 30 درصد از توسعه برق کشور از محل انرژی‌های تجدیدپذیر تامین شود اما الان در تمام این سال‌ها کمتر از یک درصد ظرفیت انرژی تجدیدپذیر در کشور ایجاد شده است.

داریوش گل علیزاده افزود: در این راستا وزارت نیرو برای تولید 10 هزار مگاوات از انرژی‌های تجدیدپذیر تا پایان سال 1404 برنامه دارد، در قانون بودجه 1402 هم صنایع انرژی‌بر مکلف شدند 10 هزار مگاوات نیروگاه ایجاد کنند که 9 هزار مگاوات از محل نیروگاه‌های حرارتی با راندمان 55 درصد و هزار مگاوات هم انرژی تجدیدپذیر تولید شود.

وی اظهارداشت: تغییر اقلیم باعث شده که حدود 6 تا 7 برابر میانگین دنیا فرسایش خاک داشته باشیم، الان هر جای کشور باران ببارد سیل رخ می‌دهد در حالیکه در نقاطی که در بالادست جنگل دارند نباید این اتفاق بیفتد، این یعنی اینکه جنگل‌های ما خدمات اکوسیستمی خود را در جذب قطرات باران و جلوگیری از فرسایش خاک از دست داده اند، در پایین دست هیچ رودخانه و تالابی نداریم که آب زلال داشته باشد، وقتی رودخانه‌ها گل آلود هستند یعنی در بالادست فرسایش به طور فاجعه باری رخ می‌دهد، پوشش گیاهی از دست رفته و فرسایش خاک اتفاق می‌افتد.

وی افزود: مساله بعدی فرونشست زمین است، میانگین فرونشست در کشور 12 سانتیمتر و در دنیا به صورت میلیمتری است، در حالی این حجم خاک را به راحتی از دست می‌دهیم که بیش از 90 درصد تولید غذای کشور به خاک وابسته است. این جای نگرانی زیادی دارد.

وی با اشاره به اینکه تغییر اقلیم نتیجه مصرف بی رویه سوخت‌های فسیلی است گفت: مصرف سوخت‌های فسیلی در کشور ما بسیار بالا است به عنوان مثال میانگین مصرف بنزین در نیمه اول امسال 116 میلیون لیتر بود در حالیکه در قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت سوخت مصوبه سال 1386، در این سال سرانه مصرف بنزین 1.1 دهم لیتر بود و بر اساس این قانون قرار شده بود که سرانه مصرف در سال 90 به 7 دهم لیتر برسد؛ حال فرض کنیم الان جمعیت کشور 90 میلیون نفر است یعنی بر این اساس باید حدود 70 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کردیم، اما رقم 116 میلیون لیتر نشان می‌دهد که بیانگر این است که ما این روند را رها کرده ایم.

گل علیزاده در ادامه به مصرف گاز در کشور اشاره کرد و افزود: حدود 1.1 دهم میلیارد متر مکعب گاز تولیدی کشور است از این میزان 850 تا 870 میلیون متر مکعب تحویل شبکه داخلی کشور می‌شود، در زمستان که با کاهش دما مواجه هستیم حدود 76 درصد یعنی نزدیک به 650 میلیون متر مکعب گاز در بخش خانگی و تجاری مصرف می‌شود برای همین در این مواقع بخش صنعت و نیروگاه‌ها با کمبود گاز مواجه می‌شوند و برای اینکه در تامین برق کشور اختلال ایجاد نشود بحث مازوت سوزی و استفاده از گازوییل در دستور کار قرار می‌گیرد، در حالی که اگر فقط یک درجه کاهش دما در منازل داشته باشیم تقریبا 25 میلیون متر مکعب کاهش مازاد مصرف گاز خواهیم داشت.

به گفته وی در روند مصرف انرژی در کشور، سهم بخش خانگی، تجاری، حمل و نقل، صنعت و کشاورزی حدود 67 درصد و بخش تولید شامل پالایشگاه و نیروگاه 32 درصد است.

گل علیزاده گفت: برای همین در زمینه تغییر اقلیم و مقابله با آن لایحه ای را به دولت و مجلس ارسال کردیم و با توجه به تلاش‌هایی که انجام شد در کمیسیون تلفیق و صحن علنی مجلس به تصویب رسید، ظرفیت بسیار خوبی برای مقابله با تغییر اقلیم است و باید بتوانیم از این ظرفیت مطلوب استفاده کنیم.

وی تاکید کرد: در برنامه هفتم توسعه هم به مساله تغییر اقلیم اشاره شده است، در واقع طبق ماده الحاقی برنامه هفتم توسعه به استناد بند 8 سیاست‌های کلی محیط زیست و به منظور توسعه اقتصاد سبز، صنعت کم کربن و تقویت سازگاری و کاهش آسیب‌های ناشی از تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است با همکاری وزارتخانه‌های نفت، نیرو، صنعت معدن تجارت، راه و شهرسازی و بهداشت نسبت به تدوین برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی کشور طی سال اول برنامه اقدام کند، بر این اساس تمام مشکلات خود در روند تغییر اقلیم را می‌توانیم در این لایحه بگنجانیم، ظرفیت خوبی در این زمینه پیش روی ما است و تلاش می‌کنیم دبیرخانه آن را تشکیل دهیم.

رییس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: باید به سمت انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر حرکت کنیم، کشور ما هم ظرفیت آنرا در بخش‌های مختلف بادی، آبی، زمین گرمایشی و خورشیدی دارد، در زمینه ظرفیت انرژی خورشیدی جزو کشورهای رتبه یک هستیم یعنی 300 روز آفتابی داریم که باید با برنامه ریزی‌های اصولی نهایت استفاده را داشته باشیم.