ویژگیهای زمان ظهور
در روایات متعددی که از طریق شیعه و اهل سنت از پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) نقل شده، آمده است که عبارت «روزی که برخی نشانههای پروردگار آشکار شود» در آیه زیر ناظر به آخرالزّمان و دوران ظهور امام مهدی(عج) است.
«روزی که پارهای از نشانههای پروردگارت [پدید] آید، کسی که قبلاً ایمان نیاورده یا خیری در ایمان خود به دست نیاورده است، ایمان آوردنش سود نمیبخشد. بگو: « منتظر باشید که ما [هم] منتظریم.»
در یکی از این روایات، از امام صادق(ع) چنین نقل شده است؛ مراد از نشانهها امامان هستند و آن نشانهای که انتظار کشیده میشود، قائم ـ درود خدا بر او باد ـ است. در آن زمان ایمان کسی که پیش از قیام آن حضرت با شمشیر، ایمان نیاورده است برای او سودی نخواهد داشت، اگرچه به پدران آن حضرت که پیش از او بودند، ایمان آورده باشد.
روز خدا
در بسیاری از روایات معصومین(ع) بر این نکته تأکید شده که یکی از مصادیق « یوم الله » یا همان روز خدا در آیه شریفه قرآن که میفرماید:«و روزهای خدا را به آنان یادآوری کن که قطعا در این [یادآوری] برای هر شکیبای سپاسگزاری عبرتهاست.» در یکی از این روایات به نقل از امام باقر(ع) چنین میخوانیم:
روزهای خدای عز و جل سه تاست: روزی که قائم ـ درود خدا بر او باد ـ به پا میخیزد، روز رجعت و روز رستاخیز.
پایان مهلت دشمن بزرگ
در یکی از آیات شریف قرآن که داستان آفرینش آدم و سرپیچی ابلیس از سجده بر آدم را بازگو میکند، آمده است که خداوند در برابر درخواست ابلیس که تقاضا کرده بود تا روز برانگیخته شدن به او مهلت دهد. فرمود: تو تا روز وقت معلوم بیشتر مهلت نداری: «[ابلیس] گفت: «پروردگارا، پس مرا تا روزی که برانگیخته خواهند شد، مهلت ده».
فرمود: «تو از مهلت یافتگانی تا روز [و] وقت معلوم.» در روایات معصومان(ع) تصریح شده که مراد از «روز وقت معلوم»، روز قیام قائم آل محمّد(ع) است.
در روایتی که از امام صادق(ع) نقل شده است، آن حضرت در پاسخ این پرسش که مراد از روز وقت معلوم چه روزی است، میفرماید: آیا میپنداری که این روز، روزی است که خداوند در آن مردم را برمیانگیزد؟ [نه، اینچنین نیست] خداوند او را تا روزی که قائم ما را برمیانگیزد، مهلت داد. پس هنگامی که خداوند قائم ما را برمیانگیزد، ابلیس در حالی که بر روی زانوهایش راه میرود، در مسجد کوفه به حضور آن حضرت میرسد و میگوید: ای وای از این روز. آنگاه پیشانی او گرفته شده و گردنش زده میشود. پس این روز، همان وقت معلوم است.
روز بسیار دشوار کافران
براساس برخی روایات، تأویل این سخن خداوند متعال که میفرماید: «المُلْکُ یَوْمَئِذٍ الحَقُّ للرَّحمنِ وَکانَ یَوما عَلَی الکافِرِین عَسیرا؛ آن روز، فرمانروایی به حق، از آن [خدایِ] رحمان است و روزی است که بر کافران بسی دشوار است.» روز ظهور امام مهدی(ع) است.
از یکی از معصومان(ع) در این زمینه چنین روایت شده است: «همانا فرمانروایی امروز و پیش از امروز و بعد از امروز از آنِ خدای رحمان است، ولی چون قائم ـ درود خدا بر او باد ـ به پا خیزد جز خدای عزّ و جلّ عبادت نخواهد شد.» براساس این روایت میتوان گفت روز ظهور به این دلیل بر کافران بسی دشوار و تحملناپذیر است که در آن روز هیچ کس جز خدای متعال پرستش نمیشود و بساط کفر و شرک از زمین برچیده خواهد شد.
روز پیروزی
یکی دیگر از آیاتی که به ظهور امام مهدی(ع) تأویل شده، آیه زیر است: «و میپرسند: «اگر راست میگویید، این پیروزی [شما] چه وقت است؟» بگو: «روز پیروزی، ایمان کسانی که کافر شدهاند، سود نمیبخشد و آنان مهلت نمییابند.» در روایات متعددی تصریح شده که تأویل «روز پیروزی» در این آیه، روز قیام قائم(ع) است.
از امام صادق(ع) در این زمینه چنین روایت شده است: در روز پیروزی؛ یعنی روزی که دنیا بر روی [حضرت] قائم گشوده میشود، ایمان کسی به حال او سود خواهد بخشید که پیش از این فتح ایمان داشته و پس از آن به یقین رسیده باشد.