محرومیت از حس شنوایی، دنیایی است از سکوت که در آن بیشتر چشم‌ها روایتگران حدیث زندگی افراد می‌شوند، طبق آمار منتشرشده ازسوی معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی تا سال گذشته بالغ 389 هزار و 876 فرد مبتلا به انواع معلولیت شنوایی تحت پوشش بهزیستی هستند.

بنابراین این قشر از جامعه به لحاظ کمی عدد قابل توجهی را به خود اختصاص داده و می‌بایست توجه به مسائل و مشکلات آن‌ها جزو اولویت‌ها قرار گیرد البته در تقویم بین‌المللی، 30 سپتامبر روز جهانی ناشنوایان است حال آنکه هدف از نامگذاری چنین روزی، ارتقای فرهنگ ارتباط با ناشنوایان، اهمیت به‌کارگیری زبان اشاره به‌عنوان راه ارتباطی برای اکثریت ناشنوایان، جلب توجه و آشناسازی سیاست‌گذاران، مسئولان و عموم مردم جامعه با دستاوردها و توانمندی‌های ناشنوایان از یک‌سو و از سوی دیگر شناخت مشکلات و معضلاتی است که این قشر در جامعه با آن روبه‌رو هستند.
اما آنچه در این بین حائز اهمیت است اینکه بدانیم بر اثر کم‌شنوا یا ناشنوا شدن افراد کیفیت برقراری ارتباط در آن‌ها دچار مشکل می‌شود و در نتیجه کیفیت زندگی آن‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد و بنابراین نیازمند بهسازی با رفع این موانع و مشکلات هستند.
این در حالی است که کیفیت زندگی هر انسانی تابع کیفیت روانی او و کیفیت روانی تابع کیفیت روابط و مرتفع کردن مشکلات آن‌ها است؛ بنابراین با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این باره با محمد‌علی‌ افشاری؛ مدیرعامل و عضو هیئت‌مدیره انجمن جامعه توانیابان و یوسف دستجردی؛ رئیس هیئت‌مدیره کانون ناشنوایان استان همدان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
مدیر انجمن جامعه توانیابان استان همدان با بیان اینکه این انجمن بالغ بر دو هزار نفر عضو دارد و بیشتر اعضا دارای معلولیت جسمی، حرکتی ضایع نخاعی و تا حدودی حسی هستند افزود: طی فعالیت چندساله سعی کردیم پیگیر امور رفاهی و در عین حال پیشبرد اهداف فرهنگی برای این عزیزان باشیم.
محمدعلی افشاری با تأکید بر اینکه اعتقاد ما بر این است که وقتی در نظامی برای معلولان قوانین تعریف شده دیگر نیازی به پیگیری مسائل مرتبط با این قشر نیست بلکه باید این قوانین جاری و ساری باشد اذعان کرد: عمده‌ترین قانونی هم که ما در حوزه معلولان داریم، مصوب سال 1396 از قانون جامعه حمایت از حقوق معلولان است که 34 ماده تصویب و در سال 97 آیین‌نامه اجرایی آن نیز مصوب شد.
وی با بیان اینکه این قانون در بخش‌های مختلف همچون مناسب‌سازی، مسائل رفاهی، اشتغال و مسکن، وظایف دستگاه‌های مختلف را صراحتاً مورد توجه قرار داده خاطرنشان کرد: نباید این قوانین صرفاً بر روی کاغذ باقی بمانند بلکه وقتی تصویب شده موارد اجرایی آن نیز باید پیگیری شود.
وی با تأکید بر اینکه البته در سال‌های ابتدای اجرای این قانون برخی از مفاد آن به اجرا درآمده اما در ادامه همچون سایر قوانین با مسئله کمبود بودجه مواجه شد، تصریح کرد: یکی از دغدغه‌های معلولان اجرا نشدن این قانون و فراهم نشدن بودجه‌ آن است.
رئیس هیئت‌مدیره جامعه توانیابان استان همدان با اشاره به اینکه پیرو وجود این دغدغه، به طرق متفاوت با سازمان برنامه و بودجه در حال رایزنی هسیتم تا بودجه مورد نیاز را در اختیار دستگاه مجری و مفاد قانونی عنوان‌شده قرار دهند، تصریح کرد: امروز بودجه تخصیص‌یافته به این بخش کافی نیست و اجرای قانون را به‌شدت با مشکل مواجه کرده به طوری که یکی از دلایل مغفول ماندن این قانون و پیگیری نشدن برخی از مفاد آن، به عدم کفاف بودجه بازمی‌گردد.
افشاری با تأکید بر اینکه یکی از مفاد، معابرسازی محیط شهری و در عین حال ادارات و مباحث مرتبط با حمل‌و‌نقل عمومی است، تصریح کرد: برخلاف برگزاری جلسات متعددی در سطح کشور و استان‌ها به‌دلیل عدم کفایت بودجه‌ها و نبود یک ناظر قوی برای اجرای این ماده، متأسفانه در برخی بخش‌ها اجرای این قانون همچنان مغفول مانده است.
وی با بیان اینکه از دی‌ماه سال گذشته حتی جلسه ستاد مناسب‌سازی کشور نیز برگزار نشده اذعان کرد: البته در استان طی این مدت دو بار شاهد برگزاری استانی این جلسه و پیگیر مسائل مرتبط با معلولان بوده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه خواسته‌های ما می‌بایست از طریق سازمان بهزیستی دنبال شود اذعان کرد: یقیناً مدیر ارشد استانی می‌تواند ما را در پیشبرد اهداف استانی جامعه معلولان کمک کند؛ البته تعیین مدیر کلی توانمند برای این سازمان نیز در بهبود شرایط اقشار مختلف تحت پوشش این نهاد بی‌تأثیر نخواهد بود.
این مسئول با تأکید بر اینکه مهم‌ترین خواسته ما از مدیران ارشد استانی تعریف و تعیین جایگاهی درخور برای توانیابان است، ابراز کرد: اینکه نباید جایگاه معلولان به لحاظ فرهنگی و معیشت تفاوتی با قشر جانباز داشته باشد؛ البته این بدان معنا نیست که ما برای کار ارزشمند جانبازان در دفاع مقدس ارزش قائل نیستم اما باید به این باور رسید که معلولان نیز باید از معیشت درخور برخوردار باشند.
افشاری با بیان اینکه در حال حاضر حداقل حقوق کارگری بالغ بر 9 تا 10 میلیون تومان اما هر معلول با شدیدترین حالت معلولیت بالغ بر 900 هزار تا یک میلیون تومان دریافتی دارد عنوان کرد: این در حالی است معلولان در بیشتر موارد امکان اشتغال نداشته و به‌دلیل معلولیت هزینه مضاعف درمانی بر آن‌ها تحمیل می‌شود.
وی با بیان اینکه در صورت اجرای قانون حمایت از معلولان یقیناً این مشکل حل می‌شد ابراز کرد: تعریف جایگاه برای تشکل‌های مردمی از بین اقشار مختلف نیز از دیگر مباحثی است که می‌تواند کمک شایانی به بهبود کیفیت زندگی اقشار مختلف کند.
مدیرعامل جامعه توانیابان استان همدان با تأکید بر اینکه یک نماینده از قشر توانیابان باید به‌عنوان مشاور در امور معلولان برای طرح مشکلات خانواده بهزیستی با استانداری در تعامل باشد و شورای همکاری تشکیل تا از این طریق مشکلات مددجویان بهتر حل شود اذعان کرد: این امر در دوره‌ها قبل به اجرا درآمد اما در دوره جدید از ساختار و چارت کاری استانداری کنار گذاشته شده بود.
در ادامه رئیس هیئت‌مدیره کانون ناشنوایان استان همدان نیز با بیان اینکه امروز ناشنوانیان با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند، گفت: در کل استان تقریباً سه هزار و 300 نفر ناشنوا داریم که از این تعداد هزار و 300 نفر در شهرستان همدان ساکن هستند.
یوسف دستجردی با بیان اینکه جامعه هدفی که ما در این انجمن تحت حمایت داریم حدود 400 تا 500 نفر است که با کانون ارتباط مستقیم داشته و از خدمات مختلفی را دریافت می‌کنند.
وی با تأکید بر اینکه یکی از چالش‌های اساسی در بین جامعه ناشنوایان ورود به عرصه کسب و کار است، اذعان کرد: بر این اساس در بعد خدمات آموزشی، آموزش‌های توانمندسازی برای ورود به محیط کسب و کار یکی از اولویت‌هایی است که از سوی کانون دنبال می‌شود.
این مسئول با بیان اینکه در این عرصه توانسته‌ایم با آموزش مشاغل خانگی همچون عروسک‌سازی، گرفتن عرقیات خانگی، بافتنی و غیره برای این افراد اشتغال‌زایی کنیم، تشریح کرد: علاوه بر این برگزاری کلاس‌های کمک‌های اولیه و افزایش تاب‌آوری با توجه به اینکه جامعه ناشنوایان با ناملایمات بسیاری رو‌به‌رو است از دیگر ابعاد آموزشی است که از سوی کانون دنبال می‌شود.
دستجردی با اشاره به اینکه مهم‌ترین دغدغه جامعه ناشنوایان عدم پذیرش در جامعه است، اذعان کرد: متأسفانه هنوز فرهنگ‌سازی در این ارتباط صورت نگرفته به طوری که همچنان جامعه به این افراد انگ افراد گنگ را می‌چسباند.
وی با بیان اینکه این افراد چون نمی‌توانند از خودشان دفاع کنند در بیشتر موارد حتی در مراکزی همچون بهزیستی که در ارتباط مستقیم با این افراد است به‌دلیل اینکه امکان ارتباط‌گیری با این افراد در ادارات و دستگاه‌ها فراهم نیست حقشان خورده می‌شود، اذعان کرد: بر این اساس برگزاری کلاس‌های آموزش مترجمی زبان اشاره دیگر رویکردی است که از سوی کانون دنبال کرده‌ایم.
وی اضافه کرد: بر این اساس افرادی که عضو علاقه‌مند در کانون هستند می‌توانند این آموزش‌ها را به‌صورت رایگان دریافت کرده و در ادامه بنا به نیاز از آن‌ها به‌عنوان رابط در ادارات و دستگاه‌ها استفاده کنیم.‌
رئیس هیئت‌مدیره کانون ناشنوایان استان همدان با تأکید بر اینکه به مناسبت روز و هفته ناشنوایان برخی برنامه‌ها همچون چند دروهمی و برپایی غرفه‌های توانمندی در نقاط مختلف شهر پیش‌بینی شده، ابراز کرد: علاوه بر این سال جاری برای نخستین‌بار دسته عزاداری ناشنوایان را در روز عاشورا برگزار کردیم که بسیار مورد توجه مردم قرار گرفت.
دستجردی با ابراز اینکه گروه سرود ناشنوایان نیز در مناسبت‌های مختلف حضور داشته و برنامه اجرا می‌کند، اذعان کرد: علاوه بر این در ایام عزاداری محرم و صفر نیز با هماهنگی‌هایی که داشتیم روحانی مسلط به زبان اشاره در کانون حاضر شده و مباحث دینی و احکامی را در برنامه‌های مختلف به اعضا آموزش می‌داد.
وی با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی جامعه ناشنوایان هزینه‌های معیشتی و عدم کفاف مستمری‌ها است، اذعان کرد: در بسیاری از موارد برای تأمین مایحتاج زندگی این افراد به کمک خیرین نیاز داریم.
این مسئول با بیان اینکه این کانون فاقد هرگونه ردیف بودجه و یا اعتباری است و به‌صورت کاملاً مردمی اداره می‌شود، اذعان کرد: در بسیاری از موارد افراد هیئت‌مدیره از درآمد شخصی زندگی خود برای تأمین اجاره‌بها و هزینه زیرساخت‌های خدماتی همچون آب و برق و گاز هزینه می‌کنند.
دستجردی ادامه داد: مکان کانون را نیز به کمک شهرداری و شورای اسلامی شهر اما با دشواری فراوان تأمین کردیم.
وی در واکنش به اینکه یکی از مباحثی که مردم را در ارتباط‌گیری با افراد ناشنوا دچار مشکل می‌کند، موضوع آموزش است، خانواده‌ها در ارتباط‌گیری چه شرایطی دارند و آیا آموزش‌های لازم را دریافت کرده‌اند؟ بهزیستی در حوزه آموزش خانواده‌ها و جامعه هدف شما ورود کرده یا خیر؟ گفت: خوشبختانه با توجه به کاشت حلزون و درمان‌های نوین، کمتر افراد دچار ناشنوایی مطلق از کودکی بوده و در عین حال پس از کاشت به سمت آموزش‌های حرفه‌ای هدایت می‌شوند.
وی ادامه داد: با این وجود متأسفانه در این عرصه مسئله ما با ناشنوایانی است که هم‌اکنون در دوره جوانی، میانسالی و کهنسالی قرار دارند چراکه در گذشته امکانات درمانی و آموزشی وجود آنگونه در شرایط فعلی برای ناشنوایان وجود دارد نبود؛ بنابراین در مواردی ما با خانواده‌هایی مواجه هستیم که فرزند معلول جوان و میانسال داشته و بدون دریافت هیچ گونه آموزشی زندگی می‌کنند و حتی قادر به ارتباط‌گیری با فرد ناشنوا نیستند. در این گونه موارد سازمان بهزیستی آموزش خاصی به جامعه هدف ارائه نمی‌کند.
این مسئول ادامه داد: اخیراً ما در یکی از روستاها با خانواده‌ای که دختر 40 ساله ناشنوا که هیچ گونه نطق و صدایی نداشت مواجه شدیم، خانواده او نیز طی این سال‌ها نتوانسته بودند به لحاظ کلامی با او ارتباط برقرار کنند؛ بنابراین بنا به رسالتی که داریم با یکی از مربیان خبره در این باره گفت‌وگو و از ظرفیت و دانش او استفاده کردیم تا اینکه درنهایت توانستیم درحد ابتدایی تکلم را در او تقویت کنیم، این امر خود بسان معجزه است.
دستجردی در پاسخ به این سؤال که برخی تجهیزات پزشکی همچون سمعک به‌راحتی در اختیار اعضای این کانون قرار می‌گیرد؟ بهزیستی در این زمینه چگونه عمل می‌کند؟ گفت: در این بحث مشکل حادی وجود ندارد زیرا طبق زمان‌بندی خاصی سمعک از سوی سازمان بهزیستی به ناشنوایان داده می‌شود.
وی در واکنش به این مسئله که انتظارتان از مدیر جدید استانی در خصوص جامعه ناشنوایان چیست؟ اذعان کرد: مهم‌ترین بحث پیگیری جدی به‌کارگیری حداقل سه درصدی که از معلولان در دوایر دولتی است که بخشی از آن یقیناً شامل جامعه ناشنوایان خواهد شد چراکه امروز بسیاری از آن‌ها در خصوص اشتغال با مشکل مواجه‌اند.
رئیس هیئت‌مدیره کانون ناشنوایان استان همدان با اشاره به لزوم توجه به دیگر نیازهای این جامعه همچون مسکن، معیشت و مناسب‌سازی فضای شهری، اذعان کرد: تعریف تابلوی اعلانات به‌ویژه در فضاهای گردشگری به زبان اشاره یک نیاز اساسی است که کمبود آن در محیط شهری همدان احساس می‌شود.
دستجردی با بیان اینکه مهم‌ترین دغدغه ناشنواها حضور در جامعه همگون خود و برقراری دورهمی و برنامه‌‌های مختص آن‌ها است، اذعان کرد: دنیای ناشنوایان دنیای است پر ازسکوت؛ بنابراین ماندن در خانه برای آن‌ها به‌مراتب از افراد عادی آزاردهنده‌تر است.
وی افزود: مشکل بزرگ ناشنواها برای تفریح و گردش و این دورهمی‌ها هزینه رفت و آمد است به طوری که اگر ما بتوانیم فقط یک اتوبوس از یک ارگان برای مواقع خاص در اختیار داشته باشیم تا 80 درصد مشکلات روحی و روانی جامعه ناشنوایان حل خواهد شد اما متأسفانه در حال حاضر این ظرفیت فراهم نیست.
وی با اشاره به اینکه امروز رزور یک اتوبوس برای سفر به مشهد حداقل 50 میلیون تومان برای ما هزینه به‌دنبال دارد، گفت: در روزهای اربعین به‌دنبال آن بودیم که تعدادی از اعضای کانون را به کربلا بفرستیم اما هرچه تلاش کردیم نتوانستیم اتوبوسی پیدا کنیم که آن‌ها را تا مرز مهران به‌صورت رایگان ببرد و بالأخره یک نفر با 10 میلیون بچه‌های ما را به مهران برد.

طاهره ترابی مهوش