صبح روز یکشنبه 18 آذرماه 1403 مخالفان مسلح سوری از تصرف شهر دمشق، پایتخت سوریه خبر دادند و متعاقب آن خبری مبنی بر خروج «بشار اسد»، رئیس‌جمهور سوریه از کشور منعکس و به فاصله چند ساعت نیز خبر پناهندگی اسد به روسیه در رسانه‌های دنیا مخابره شد.
حوادث بسیار سریع اتفاق می‌افتادند و همین سبب شده بود فضا برای تحلیل و بررسی کم‌خطا، تنگ باشد؛ کما اینکه اکنون نیز اوضاع ثابت نشده و مشخص نیست وضعیت این کشور و قوای حاکم بر آن چگونه پیش برود، اما صداهایی از برخی رسانه‌ها و مردم نشیده می‌شود که «اگر جمهوری اسلامی ایران قرار بود جبهه خود را در سوریه از دست بدهد و بشار فرار را بر قرار ترجیح بدهد، چرا ایران این‌همه هزینه مادی و معنوی متحمل شد؟»
ازاین‌رو در این مصاحبه سعی داریم با تحلیلی کوتاه، ساده و روان، به بررسی وقایع اخیر پرداخته و دلایل حضور ایران در سوریه را طی گفت‌وگو با دکتر جعفر قنادباشی کارشناس مسائل خاورمیانه، بین‌الملل و مسائل سیاسی بررسی کنیم. قنادباشی معتقد است «حضور ایران در سوریه خطر بزرگ داعش را از سر ایران عزیز کم کرد و جمهوری اسلامی ایران فرصت تجدید قوا و تجهیز نظامی و ادواتی (به‌ویژه در بخش موشکی و پهپادی) خود را برای مقابله با دشمنان و متجاوزان، پیدا کرد.» ماحصل گفتگو با وی را در ادامه می‌خوانید:
* روند تثبیت اوضاع در سوریه مطلوب نیست
این کارشناس مسائل بین‌الملل در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه سوریه درحال حاضر در شرایط نامعلومی به‌سر می‌برد، عنوان کرد: کوشش آمرین و حامیان گروه‌های حاکم بر دمشق این است که شرایط را به سمت آرامش ببرند، اما متأسفانه به‌دلیل فعال شدن گسل‌های قومیتی، مذهبی و سهم‌خواهی و رقابت‌جویی‌های گروه‌های تروریستی سابق حاکم بر سوریه، کار برای برقراری آرامش بسیار کُند پیش می‌رود و روند تثبیت اوضاع به‌‌هیچ‌وجه مطلوب نیست.
* تجاوز مکرر صهیونیست‌ها به سوریه با هدف از بین بردن ثروت ملی این کشور است
جعفر قنادباشی خاطرنشان کرد: یکی از مسائلی که باعث تنش‌های بیشتر می‌شود، تجاوزات نظامی مکرر صهیونیست‌ها به مناطق مختلف سوریه از طریق هوا و بمباران تجهیزات و ادوات نظامی این کشور با هدف از بین بردن ثروت ملی سوریه و حملات زمینی با هدف اشغال بخش‌های مهمی از سوریه است.
* سوریه تبدیل به یک قلعه بدون دیوار شده است
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه سوریه درحال حاضر تبدیل به یک کشور بدون محافظ و سیستم امنیتی شده و یک قلعه بدون دیوار است، اظهار کرد: با این شرایط شاهد آن هستیم که تحرک و فعالیت‌های گوناگونی از جانب تبهکاران بین‌المللی صورت می‌گیرد و این فرصت را برای صهیونیست‌ها فراهم کرده تا با ترور دانشمندان این کشور، بر نگرانی مردم سوریه بیفزایند؛ چراکه ترور این دانشمندان مساوی با از بین رفتن بخش مهمی از ثروت نرم و جبران‌ناپذیر این کشور است که به این سادگی جای آن‌ها پُر نخواهد شد‌.
* عقبه دفاع از محور مقاومت سوریه بود
قنادباشی سپس با اشاره به جایگاه سوریه، ابراز کرد: جایگاه سوریه در جبهه مقاومت بسیار مهم، راهبردی و حساس ازنظر جغرافیایی و نظام سیاسی بود که بیشترین همکاری را با جمهوری اسلامی ایران در کمک‌رسانی به مردم لبنان و تقویت نیروهای مقاومت در جبهه‌های مختلف ازجمله لبنان و غزه داشت.
* به‌طور طبیعی خلأ سوریه جبران خواهد شد
وی ادامه داد: حذف نظام بشاری با توجه به موقعیت سوریه در جبهه مقاومت، به این معنا بوده که جبهه دچار زیان‌هایی شده است، اما به‌طور طبیعی جبران آن امکان‌پذیر بوده و می‌توان گفت برخلاف تصور صهیونیست‌ها و حامیان گروه‌های تروریستی، شرایط به‌گونه‌ای است که می‌توان گفت نیروهای مقاومت نه‌تنها می‌توانند جایگاه سوریه را پُر کنند، بلکه می‌توانند شرایط برای بازگشت موقعیت خوب در سوریه را نیز فراهم کنند؛ چراکه عوامل آن به‌صورت جدی و واقعی وجود دارد.
* سوریه نمی‌تواند در حاشیه جبهه مقاومت باشد
این تحلیل‌گر مسائل خارجی سپس تأکید کرد: نگاه واقع‌گرایانه به مردم و موقعیت سوریه و خشمی که مردم نسبت به سیاست‌های اسرائیلی‌ها دارند، به‌ویژه جنایات اخیر رژیم صهیونیستی، نشان‌دهنده این است که سوریه همچنان در جبهه مقاومت باقی خواهند ماند یا به‌عبارتی نمی‌تواند در حاشیه جبهه مقاومت باشد و زمینه و امکانات برای بازگشت آن وجود دارد.
* اگر سوریه نبود، طبیعتاً خطر داعش خنثی نمی‌شد
قنادباشی اضافه کرد: مسئله مهم دیگر حضور مستشاری و نظامی ایران در سوریه و شبهات پیرامون است که باید به چند نکته توجه کرد؛ نخست اینکه طی طول این سال‌ها سوریه در پیشبرد مقاصد ما به‌ویژه تأمین امنیت منطقه، نقش بسیاری ایفا کرد. اگر سوریه نبود و ما حضور منطقه‌ای نداشتیم، طبیعتاً خطر داعش خنثی نمی‌شد. به دیگر بیان یکی از خطرات بزرگی که می‌توانست منطقه ما را برای سال‌های سال تهدید بکند (آمریکایی‌ها هم تأکید کرده بودند داعش برای 30 سال باقی خواهد ماند) توسط سوریه و امکاناتی که در اختیار کشورهای محور مقاومت و ایران قرار گرفت، رفع شد.
* تضعیف رژیم صهیونیستی و نقش سوریه
وی با اشاره به دومین مسئله‌ که تضعیف رژیم صهیونیستی است، تصریح کرد: اکنون نتانیاهو به‌صورت علنی اعلام می‌کند ضرروزیانی که ما از ایران دیدیم، با اتکاء به سوریه بوده است و اگر سوریه نبود، این اتفاق نمی‌افتاد؛ البته مقصود از ضرروزیان ظاهری نیست، بلکه مخدوش شدن وجهه بین‌المللی این رژیم جعلی در نزد کشورهای مختلف دنیا است.
* مجرم بین‌المللی و رژیم متجاوز
این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: آنچه که حماس در غزه صورت داد، بدون کمک سوریه و نقش‌آفرینی او در کمک به جبهه‌ مقاومت، ممکن نبود؛ بنابراین درحال حاضر می‌بینیم که صهیونیست‌ها در دادگاه لاهه به‌عنوان مجرم بین‌المللی و نزد نخبگان جهان به‌عنوان رژیم متجاوز شناخته می‌شوند.
قنادباشی یادآور شد: ما در طول 20 سال گذشته امکان پرتاب موشک از راه دور و پهپادهای دورپرواز را نداشتیم، اما اکنون این فناوری را داریم و اگر از قلب ایران موشک پرتاب کنیم، تا خود اسرائیل خواهد رفت. ما تا مدت‌ها فاقد این توانمندی بودیم و می‌توانیم صادقانه بگوییم اگر حزب‌الله لبنان و سوریه نبودند، اکنون موانعی جدی سر راه از سوی رژیم جعلی صهیونیستی وجود داشت.
* مانع جدی حمله به ایران چه بود؟
وی این را هم اضافه کرد که نشانه روشن نقش‌آفرینی سوریه برای ما را باید در صحبت‌های مقامات صهیونیستی و آمریکایی جستجو کرد؛ آنجا که بی‌محابا از برداشتن مانع جدی از سر راه خود برای حمله به ایران عزیز سخن می‌گویند! یعنی به‌وضوح اعتراف می‌کنند سوریه یک مانع جدی برای ضربه زدن به ایران بزرگ بوده است.
* شهادت سیدحسن و دستی که از روی ماشه برداشته شد...
این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل و منطقه ابراز کرد: البته مسئله منحصر به سقوط بشار اسد نبوده و بعد از شهادت سیدحسن نصرالله صهیونیست‌ها بارها اعتراف کرده‌اند موانع ضربه زدن به ایران از بین رفته است! تا جایی که داماد دونالد ترامپ نیز در اظهاراتی پس از شهادت سیدحسن، گفته بود اکنون دست نصرالله روی ماشه (برای زدن ما) نیست و وقت زدن ایران است که البته بعد از رفتن بشار این حرف‌ها بیشتر شده و در اظهارات مقامات صهیونیستی شنیده می‌شود.
قنادباشی بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران خلأ نبود سوریه را پُر خواهد کرد و با کارآمدتر کردن سلاح‌های دفاعی خود، میزان توانمندی‌اش را بالا خواهد برد.
* نقش سوریه در حفظ مرزهای ایران بزرگ انکارناپذیر است
وی با بیان اینکه نقش سوریه در حفظ مرزهای ایران بزرگ انکارناپذیر است، افزود: حتی مردم هم این مطلب را می‌دانند، چراکه آنان می‌گویند ممکن است هدف حمله بعدی ایران باشد‌‌ که نقش بشار اسد و نظام سیاسی سوریه در حراست از کشور ایران را به شکل غیر مستقیم و صحت سیاست حضور منطقه‌ای ما را نشان می‌دهد.
این کارشناس مسائل خاورمیانه با تأکید بر اینکه حضور منطقه‌ای یکی از سیاست‌های رسمی کشورها بوده و به بهترین شکل مورد استفاده جمهوری اسلامی قرار گرفته است، خاطرنشان کرد: غربی‌ها توقع داشتند ما سوریه را کنار بگذاریم و برای دفاع از خود مثل عربستان به استفاده از سلاح‌های کشورهای آمریکایی متوسل شویم. عربستانی که تحت قراردادهای سنگین مالی سلاح می‌خرد، اما در برابر نبرد با یمن هنوز آسیب‌پذیر است و از آمریکایی‌ها خواسته نیروهای این کشور بین مرز یمن و عربستان مستقر شوند.
* وزارت امور خارجه درخصوص سوریه بهترین اقدامات ممکن را انجام داد
قنادباشی در پایان سخنان خود با اشاره به عملکرد دستگاه دیپلماسی و وزارت امور خارجه، تشریح کرد: وزارت خارجه در تعامل با مقامات عالی کشور، عملکرد مطلوبی از خود نشان داد و هر چیزی که ممکن بود را آقای عراقچی درخصوص سوریه انجام داد که نتیجه هماهنگی صورت‌گرفته و اجماع در کشور بود.

سمیرا گمار