مهم‌ترین مشکل موجود در ساختار تصمیم‌گیر و مدیریتی در استان و شهر همدان نه ضعف بلکه فقدان اراده و یا هنر برای هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی از یک‌سو و نیز عدم وضوح مشخص مرز و محدوه و شرح وظایف هر سازمان و نهاد و ارگان درخصوص اجرای برنامه‌هاست.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که مهم‌ترین گام در برگزاری موفق یک رویداد، توجه به برنامه‌ریزی دقیق و همه‌جانبه است زیرا فلسفه برنامه‌ریزی، ایجاد تجربه‌ای به‌یادماندنی برای شرکت‌کنندگان و دستیابی به اهداف مشخص‌شده از برگزاری رویدادهاست؛ در نگاه آن‌ها برنامه‌ریزی یعنی تعیین هدف، توجه به جزئیات طرح، شناسایی مخاطبان، هماهنگی بین تیم‌های اجرایی، تقسیم وظایف به‌طور دقیق و مشخص، بودجه‌ریزی، انتخاب زمان و مکان مناسب، شناخت دقیق نیازها و انتظارات مخاطبان، توجه به نظرسنجی، ارزیابی طرح‌ها و بازخوردها، جمع‌آوری داده‌ها برای تحلیل نقاط قوت و ضعف، توجه به تجربیات گذشته، توجه به تبلیغات و رسانه‌های جدید، فضاسازی میدانی، حرکت بر اساس دستورالعمل و پرهیز از سلیقه‌گرایی فردی، تلاش در جهت جلب حمایت‌های مالی شرکت‌ها یا حامیان مالی و صدالبته توجه به ایدهها و خلاقیت‌های جدید مبتنی بر شرایط روز اجتماعی، فرهنگی و... شهری که یک رویداد قرار است در آن به اجرا گذاشته شود.
البته در این میان این تصمیم‌گیران، مدیران و برگزارکنندگان هستند که باید با تکیه بر برنامه‌ریزی به‌عنوان یک عامل کلیدی، نخستین گام بلند را در جهت جلب توجه مخاطبان به یک رویداد بردارند، همچنین در این روند نیز باید با بهره‌گیری از تیم‌های حرفه‌ای و متخصص، آمادگی کامل و قابل قبولی را هم برای مدیریت چالش‌ها و بحران‌های غیرمنتظره پیدا کرده و ضمن پیش‌بینی‌های قبلی و تکیه بر سناریوهای ازپیش تعریف‌شده در اسرع وقت راه‌حل‌هایی فوری را برای کاهش لطمات و یا برون‌رفت از مشکلات و مسائل ارائه و به مرحله اجرا بگذارند.
بدون شک وجود چنین نگاه و سبک مدیریتی باعث می‌شود تا تصمیم‌گیران، برنامه‌ریزان و درنهایت مجریان در همه سطوح کلان، میانی و سرپنجه‌های اجرایی، علاوه بر انتخاب بهترین ایدهها و برنامه‌ریزی برای برگزاری یک رویداد، برای بهینه‌سازی هزینه‌ها، کاهش خطرها و دریافت سود حداکثری تلاش بیشتری را در دستور کار قرار دهند، خصوصاً اینکه برخی رویدادها به لحاظ نوع و کیفیت، این ظرفیت را نیز دارند تا به‌عنوان بستری بسیار مناسب، موجبات رونق و گسترش فضای اقتصادی، کسب و کار، گردشگری و متعاقباً بهتر شدن محیط زندگی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان را هم باعث شوند.
موضوع این است که برگزاری رویدادها با هر نگاه اعم از هنری، ملی، مذهبی و... این ظرفیت را دارد تا در پی اجرای صحیح آن، یک شهر در سطح جهان شناخته شده و اتفاقات بسیار مثبتی در حوزه‌های مختلف در آن رخ دهد که شاید کمترین این آورده‌ها و پیامدها، معرفی شدن آن شهر با یک ویژند جهانی به کل جهان به‌عنوان مرکز نوآوری و خلاقیت و یا تبدیل ایده به ثروت و ایجاد زمینه همکاری‌های بین‌المللی و پیشرفت در مباحث مختلف است.
برآیندی که به تصریح همه صاحب‌نظران علاوه بر تغییر نوع نگرش جهانی به مبدأ برگزاری رویداد، باعث افزایش سطح عزت نفس و غرور جمعی شهروندان آن شهر و متعاقباً حضور مؤثر و تأثیرگذار در صحنه‌های جهانی خواهد شد.
* نوروز ایرانی ظرفیت جهانی شدن دارد
هرچند از منظر برخی طرح موضوع و صحبت از نوروز کمی زود باشد اما واقع امر این است که همین چند روز باقی‌مانده برای برنامه‌ریزی و آماده شدن جهت برگزاری رویدادی که قرن‌ها در کشور ما ریشه داشته و در عین حال بسیاری از مردم جهان نیز نسبت به کم و کیف برگزاری آن نگاهی نقادانه دارند، هم بسیار کم و تَنگ است.
در واقع تأمل و توجه به این مسئله (برنامه‌ریزی برای برگزاری رویداد نوروز) از آن روی حائز اهمیت است که این رخداد تنها یک سنت آیینی محدود در جغرافیای کشور ما نیست بلکه رویدادی است که بسیاری از اقوام و همسایگان ما (به‌نوعی رقیب معنوی و مترصد مصادره آن محسوب می‌شوند) به آن نظر داشته و به‌صورت خاص دقت می‌کنند تا ببینند ایرانیان به‌عنوان وارثان و مهد و خواستگاه این سنت زیبا چگونه ضمن پاسداشت آیین‌های کهن مربوط به آن، جلوه‌های جدید و بدیع‌تری از این سنت را در چشم‌انداز جهانیان به نمایش می‌گذارند.
موضوع این است که اگر ما بر این باوریم و در شعار‌ها تکرار می‌کنیم که نوروز جدا از یک میراث ملی، ظرفیت جهانی شدن را دارد، پس ناگزیر باید آن را در حد و اندازه یک رویداد جهانی قلمداد کرده و برگزار کنیم و اینکه نه باید و نه اجازه داریم که با تکرار قالب‌های کلیشه‌ای و محدود و یا فرسوده به موازات اجراهای دقیقه نودی و غیر کارشناسی سرشار از حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن، موجب از رونق افتادن آن شده و فرصت ربایش و مصادره این میراث را به دیگران بدهیم.
درواقع یکی از شاخصه‌های بسیار مهم در موضوع جهانی شدن و صدالبته جهانی ماندن نوروز، توجه به موضوع حفظ اصالت و متعاقباً برنامه‌ریزی‌های به‌روز شده و نوین برای برگزاری این رویداد برای نسل‌های جوان و فرهنگ‌های غیر ایرانی بازمی‌گردد که می‌توان ضمن حفظ مبانی فرهنگی درونی برای ایرانیان، موجب جلب توجه جهان، بسترسازی برای جذب سرمایه‌گذاری و رونق گردشگری در ایران و در شهری مانند همدان که مهد تاریخ و تمدن ایران نیز هست، شد.
شاید از این روست که طی یکی دو دهه اخیر به مجرد نزدیک شدن به سال نو، در سطح کلان کشور و تابعی از زیرمجموعه آن در استان‌ها، برنامه‌های گوناگونی از سوی مدیران و تصمیم‌گیران در این خصوص تدوین و اجرا می‌شود که در این بین نوع برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و اجراها نشان‌دهنده اهداف مطالبه و انتظارات آن‌ها از برگزاری این رویداد ملی و جهانی است.
درواقع حتی این تصور به‌وجود آمده که مدیران برخی استان‌ها در قالب رقابتی ناپیدا و نانوشته حداکثر تلاش خود را به‌کار می‌گیرند تا ضمن برنامه‌ریزی دقیق و واقعی و تلاش در اجرای بهتر و باشکوه‌تر این رویداد ملی، سهم بیشتری از امتیازات و آورده‌های مادی و معنوی آن را نصیب شهر و استان خود سازند زیرا کاملاً بر این حقیقت وقوف و اشراف دارند که در دنیای رقابتی امروز اساساً مفهومی به نام سهم‌دهی وجود خارجی ندارد بلکه این سهم‌خواهی مبتنی بر تلاش و هزینه‌کردهاست که باعث جذب سرمایه، گردشگر، توسعه و متعاقباً ویژندسازی یک شهر در یک موضوع خاص می‌شود.
به زبان ساده‌تر این مدیریت‌های کارآزموده و پیشرو، باور دارند هرچقدر برای برگزاری چنین رویدادهایی برنامه‌ریزی و هزینه کُنند، به همان میزان هم سود دریافت خواهند کرد، چیزی شبیه به همان مَثَل «هرچقدر پول دهی آش می‌خوری.»
*نوروز همدانی رو به رشد یا پسرفت؟
و اما اگرچه همچون همه استان‌ها هر سال و چند روز مانده به فرا رسیدن نوروز، در همدانِ ما نیز یک کارگروه متشکل از برخی سازمان‌ها، نهادها و ارگان‌ها با برگزاری جلسات تشریفاتی و تصویب چند برنامه، خود را مهیای استقبال از سال نو می‌کند اما درنهایت تجربه سال‌های گذشته به ما نشان داده هر سال فقط شهرداری است که تنها در قالب فرایند زیباسازی شهر با رنگ و لعاب دادن جداول، کاشت تعدادی گل و نصب چند مجسمه و اِلمان تکراری در گوشه و کنار شهر، فضا را تا حدودی برای این رخداد آماده می‌کند و بقیه اعضای کارگروه نهایتاً با برپایی چند غرفه محلی و یا نظارت و نگاه از دور در این عرصه ورود می‌کنند.
به زبان ساده‌تر در تمام این سال‌ها مجموعه تصمیم‌گیر و مدیریتی استان و شهر همدان نتوانسته و یا شاید هم نخواسته که با درک الزامات، پیشنیازها و اهداف کلان و خُرد، ضمن برنامه‌ریزی دقیق، خلاقانه و نوآورانه برای برگزاری یک رویداد جهانی به نام نوروز عمل کرده و آینده و امروز بهتری را برای شهری که ملقب به مهد تمدن ایران‌زمین است، رقم بزند.
البته این نیز در حالی است که متولیان امر در بسیاری از استان‌های مجاور ما که حتی فاقد کمترین مواهب و مواریث تاریخی و طبیعی هستند، با درک صحیح از فرصت‌ها و الزامات و استفاده از افراد خلاق و نوآور، نیروی کار ماهر و انعطاف‌پذیر، متفکران پویا، خالقان آثار و مجریان و نیز بهره‌مندی از فناوری‌های برتر در حوزه دیجیتال و سایبر، تفکر جمعی صاحبان خرد و اندیشه، نقطه نظرات افراد دارای تحصیلات عالیه دانشگاهی و هنرمندان، امتزاج فرهنگی، استفاده مستمر از فناوری‌های پیشرفته و سرمایه‌گذاری، برنامه‌ریزی‌های بسیار چشم‌نواز جذاب و جالب و صدالبته نوین و عامه‌پسندی را برای برگزاری هرچه بهتر و جذابتر این رویداد ارائه داده و از این ره‌آورد، سهم بیشتری از گردشگر و سرمایه را به خود جلب و جذب کرده‌اند.
جای تأسف است در حالی که استان و شهر همدان به‌دلیل داشتن مواهب و مواریث تاریخی بسیار، این امکان و بستر را داشته و دارد که به‌عنوان یک مرکز ثقل و جاذب نگاه و گردشگر در غرب کشور جلوه‌نمایی کند اما درنهایت، تمام تلاش‌ها و برنامه‌ریزی‌ها به چند خرج‌کرد بی‌قاعده، حیف و میل مصالح و بدتر از همه سوء تبلیغ و کاهش جلب توجه معطوف و منحصر شده است.
بسامدی منفی و ناخوشایند که عموماً نیز محصول چیزی نیست به‌جز بی‌برنامگی و فقدان خلاقیت و بی‌توجهی به خرد جمعی، گو آنکه در نهایت هم پس از طی ایام نوروز و بسته شدن دفتر فعالیت‌ها و در حالی که روند تکراری و خسته‌کننده کار باعث شده تا نتیجه حاصله بدتر از سال قبل باشد، کار ستاد نوروزی فیصله پیدا کرده و همه مجریان و مسئولان تا اسفندماه بعدی ضمن خداحافظی با یکدیگر صحنه را ترک می‌کنند، گویی نه اتفاقی افتاده و نه رخدادی و رویدادی رقم خورده است.
بسیاری بر این باورند که ظاهراً در ساختار مدیریتی استان و شهر همدان بسیاری از عرصه‌گردانان هنوز به این بلوغ فکری نرسیده‌اند که برگزاری رویدادهاد و رخدادها تنها یک مسئله اداری نیست که بتوان با نامه‌نگاری، مصاحبه و شعار از پشت میز، فکری به حال آن کرده و یا با انداختن توپ مسئولیت به زمین دیگران، از زیربار مسئولیت شانه خالی کرد؛ بلکه شامل طیف وسیعی از تلاش‌ها، شب‌نخوابی‌ها، سرکشی‌ها و حضورهای میدانی، رایزنی‌ها و... در خصوص تهیه و آماده‌سازی امکانات و جذب سرمایه و برنامه‌ریزی مبتنی بر نیازی است که باید در کنار یکدیگر قرار داده شده تا منتج به نتیجه مقبولی شوند.
به زبان ساده‌تر مهم‌ترین مشکل موجود در ساختار تصمیم‌گیر و مدیریتی در استان و شهر همدان نه ضعف بلکه فقدان اراده و یا هنر برای هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی از یک‌سو و نیز عدم وضوح مشخص مرز و محدوده و شرح وظایف هر سازمان و نهاد و ارگان در خصوص این فرایند و اجرای آن است.
این بدان معناست که هرچند به ظاهر گروه‌های متعددی از نهادها و سازمان‌های صنفی، صفی و ستادی خود را دخیل این امر دانسته هرازچندگاه نیز اقدام به ارائه آمار و بیلان فعالیت می‌کنند اما درنهایت و به‌صورت کلی، نمره قابل قبولی تاکنون برای شهر ما حاصل نشده و انتظار هم نمی‌رود که حاصل شود زیرا این اقدامات، فاقد وحدت رویه مشترک، متعهدانه، خلاقانه و مبتنی بر برنامه‌ریزی تخصصی و خرد جمعی است.
*مخلص کلام
به هر تقدیر و تا چند هفته دیگر سال 1403 نیز به پایان رسیده و همچون سه سال گذشته به‌دلیل تقارن دو عید ملی و مذهبی (نوروز و رمضان) به‌صورت توأمان مدیریت و در نگاه خاص، ستاد برگزاری برنامه‌های نوروزی در برابر یک سامانه پر فشار از مطالبات و انتظارات، پیشنیازها هم‌نیازها و بایستگی‌های مربوط به این دو دیدگاه قرار خواهد گرفت.
اما ظواهر امر حکایت از آن دارد که ظاهراً قرار نیست در نوروز امسال نیز به‌جز برخی برنامه‌های تکراری در استان و شهر همدان اتفاق خاصی رقم خورده و شاهد رخداد جدیدی باشیم، درواقع امسال نیز طبق معمول همه ادوار قبلی ماسوای برگزاری چند جلسه اداری بی‌تأثیر و فایده اینگونه مقرر شده که؛
- بازهم این شهرداری است که به‌عنوان متولی غیرتخصصی کار، صِرف انجام اقدامات تکراری درخصوص رنگ و لعاب‌بخشی به چند نقطه شهر، سر و ته داستان را به‌هم آورده و اصطلاحاً قال قضیه را می‌کند.
- به همین موازات برخی نهادها نیز از سر ناچاری و بی‌میلی مجبورند با تقبل زحمت نسبت به اجرای یکی دو برنامه فرهنگی، هنری یا مذهبی اقدام کرده و اصطلاحاً مصوبات ستاد نوروزی را اجرایی کنند.
- بسیاری از مسئولان ضمن رفتن به مأموریت‌های ویژه در ایام نوروز و ماه مبارک رمضان عمده وظایف سازمانی خودر را به مدیران میانی و آن‌ها نیز به رؤسای پایین‌تر ابلاغ و محول خواهند کرد.
- گویا بازهم شاهد بلاتکلیفی مسافران و رهگذران برای اسکان، اطلاع‌رسانی و خدمات‌دهی خواهیم بود.
- اجرای یکی دو برنامه محدود و حضورهای تک‌صحنه‌ای، رافع تکلیف و وظیفه بسیاری از متولیان و دست‌اندرکاران خواهد بود.
- و نهایتاً پس از پایان تعطیلات و آغاز سال کاری جدید با برگزاری همایش و جلسات ضمن ارائه گزارش فعالیت‌های شگرف شبانه‌روزی از همان رؤسا و مدیران و مسئولانی که در همدان نبودند، با پرداخت هدایای ناقابل تقدیر و تشکر خواهد شد.
موضوع این است که اگر قرار باشد متولیان، مسئولان و دست‌اندرکاران، سال جاری نیز بنا به روال گذشته بدون هیچگونه هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی و یا تخصیص بودجه و سرمایه در خور شأن این رویداد، با تنگ‌نظری به این مسئله نگاه کرده و صرف رفع مسئولیت، با انجام برخی اقدامات آبکی از کنار مسئله عبور کنند، اساساً چه نیازی به برگزاری همان یکی دو جلسه بی‌ثمر اداری و یا اقدامات روزمره داریم، در حالی که می‌توان ضمن نصب یکی دو بنر در ورودی‌های شهر همدان با این متن که «هم‌وطن گرامی در این شهر بنا به روال گذشته هیچ برنامه‌ای برای نوروز تعریف و اجرا نمی‌شود»، خیال همه را راحت کنند، باور کنید در این خصوص نه کسی به شما اعتراض می‌کند و نه جایی برای گله‌گذاری برای کسی می‌ماند.
باور کنید هیچ‌کدام از شهروندان همدان و نه حتی میهمانان نوروزی تحمل وجدان‌درد شما نسبت به کم و کیف عملکردهای چند سال گذشته را ندارد، ولی اگر بنا را بر این گذاشته‌اید که حداقل برای حفظ موقعیت، جایگاه و وجهه خود در مقابل رده‌های بالاتر هم که شده، کمی آستین همت را بالا بزنید، پس لطفاً کمی دست بجنبانید، زمان چندانی به نوروز 1404 نمانده و بهار منتظر بیدار شدن شما از خواب غفلت زمستانی نمی‌ماند.
شناسه خبر 91945
