با این کار می‌توان به ایجاد شهرهای پایدارتر و بر پایه برابری‌طلبی کمک کرد و از ظرفیت پناهندگان برای توسعه شهری استفاده کرد.
از هر 67 نفر در سراسر جهان، یک نفر مجبور به ترک خانه خود شده است. آخرین آمار سازمان ملل برای پناهندگان، بر اساس داده‌های ژوئیه 2024، نشان می‌دهد که 122.6 میلیون نفر در سراسر جهان به اجبار از خانه‌های خود آواره شده‌اند. این سازمان افراد آواره را به‌عنوان کسانی تعریف می‌کند که به‌دلیل آزار و اذیت، درگیری، خشونت، نقض حقوق بشر و رویدادهایی که نظم عمومی را به‌شدت مختل می‌کنند، مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند. از این تعداد، 43.7 میلیون نفر به‌عنوان پناهنده طبقه‌بندی شده‌اند.
این اعداد قابل توجه هستند و نه‌تنها بر کشورهای میزبان، بلکه بر شهرهای محل سکونت پناهندگان نیز تأثیر می‌گذارد، اگرچه این موضوع کمتر در رسانه‌ها پوشش داده می‌شود. واقعیت این است که تعداد افراد آواره در دهه گذشته به‌شدت افزایش یافته است. تعداد آوارگان بین سال‌های 1993 تا 2012، زیر 50 میلیون نفر بود، اما داده‌های سازمان ملل نشان‌دهنده یک روند افزایشی مداوم از آن زمان است.
درگیری‌های مداوم و بحران‌های طولانی‌مدت به افزایش این اعداد کمک می‌کند. سازمان ملل تخمین می‌زند که درگیری‌های آخر در سوریه و اوکراین 16.7 میلیون نفر را در شرایطی قرار داده است که به کمک‌های بشردوستانه و حفاظت نیاز داشته باشند. پناهندگان سوری به کشورهای همسایه منتقل شده‌اند، اما پایان جنگ داخلی سوریه به حل بحران پناهندگان نینجامیده و هنوز یکی از بزرگترین بحران‌های پناهندگی در جهان است. برخی پناهندگان سوری داوطلبانه به کشور خود بازگشته‌اند، اما سازمان‌های بشردوستانه هشدار می‌دهند که بازگشت آن‌ها چالش‌های زیادی را به همراه خواهد داشت.
*اردوگاه‌های پناهندگان و چالش‌های شهری
بسیاری از افراد آواره در اردوگاه‌های پناهندگان ساکن می‌شوند که اغلب به‌دلیل اندازه و چالش‌های پیچیده‌شان به شهرهای کوچک تبدیل می‌شوند. این اردوگاه‌ها باید زیرساخت‌های بهداشتی، حمل‌ونقل یا مسکونی ایجاد کنند. آن‌ها باید با ورود غیرمجاز افراد مقابله کنند و در عین حال تلاش کنند تا اردوگاه‌ها به محله‌های فقیرنشین تبدیل نشوند. مطالعات نشان می‌دهد که این اردوگاه‌ها مدل‌های ترکیبی از سکونت شهری را ایجاد کرده‌اند، به همین دلیل ضروری است که این مناطق به‌عنوان فضاهای شهری در نظر گرفته شوند.
بحران پناهندگان یک مسئله شهری است، زیرا با وجود تمایل به ایجاد اردوگاه‌ها در مناطق دورافتاده، اکثر افراد آواره در نهایت به شهرهای بزرگ نقل مکان می‌کنند. طبق آمار شورای جهانی پناهندگان، 60 درصد پناهندگان و 80 درصد افراد آواره در مناطق شهری زندگی می‌کنند. کریستیانو دورسی از دانشگاه جوهانسبورگ معتقد است این حضور شهری منبع تنش‌های اجتماعی و سیاسی در مناطق آفریقایی شده که میزبان تعداد زیادی پناهنده هستند.
پناهندگان در این محیط‌های شهری، با بی‌اطمینانی و چالش‌های قابل توجهی در دسترسی به مسکن روبه‌رو می‌شوند که شبیه به تجربیات جوامع شهری محروم است. استراتژی‌های مدیریت شهری و برنامه‌ریزی باید این واقعیات را در نظر بگیرند. به‌عنوان مثال، بحران پناهندگان سوری در لبنان، در سطح محله‌ها حل شده و در حال حاضر تمرکز بر مناطق شهری با جمعیت پناهندگان بیشتر است و مسائلی همچون بهبود نورپردازی خیابان‌ها تا احیای پارک‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.
نظرسنجی از پناهندگان نه‌تنها از نظر برابری اجتماعی، بلکه به‌دلیل ظرفیتی که برای شهرها به همراه می‌آورند، بسیار مهم است، همانطور که رشد بعضی از شهرهای قرن بیستم به‌دلیل ورود پناهندگان و جمعیت‌های آواره بوده. برای درک نیازهای جمعیت پناهندگان و چالش‌های مرتبط، باید با کارشناسان برجسته در این زمینه مشورت کرد. کیلین کلاینسچمیت، یکی از مقامات برجسته کمک‌های بشردوستانه معتقد است که فناوری به افراد فقیر فرصت پیشرفت می‌دهد.
*چگونه می‌توان اردوگاه‌های پناهندگان را به فضاهای شهری تبدیل کرد؟
اردوگاه‌های پناهندگان را باید به‌عنوان فضاهای شهری در نظر گرفت و آن‌ها را بخشی از شهر در نظر گرفت. این به معنای ایجاد زیرساخت‌های مناسب، ازجمله بهداشت، حمل‌ونقل و مسکن است. همچنین باید به ایجاد فرصت‌های شغلی و اقتصادی برای پناهندگان توجه کرد تا آن‌ها بتوانند به‌عنوان بخشی از جامعه شهری عمل کنند.
یکی از چالش‌های اصلی در این مسیر، این است که اردوگاه‌های پناهندگان اغلب در مناطق دورافتاده ایجاد می‌شوند و به این ترتیب از خدمات شهری و اقتصادی دور هستند. همچنین، پناهندگان اغلب با چالش‌های حقوقی و اداری روبه‌رو می‌شوند که مانع از حضور و مشارکت آن‌ها به‌عنوان شهروندان کامل می‌شود. به همین دلیل باید به پناهندگان فرصت داد تا در فرایند برنامه‌ریزی شهری شرکت کنند و نظرات آن‌ها در نظر گرفته شود. ایجاد فرصت‌های آموزشی و شغلی برای آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند به‌عنوان بخشی از جامعه شهری عمل کنند. با این کار می‌توان از ظرفیت پناهندگان برای توسعه شهری استفاده کرد و به ایجاد شهرهای پایدارتر و بر پایه برابری‌طلبی کمک کرد.