هنر فیروزه‌کوبی یکی از زیباترین و اصیل‌ترین صنایع دستی ایران، مانند نگینی درخشان بر تارک هنرهای سنتی این مرزوبوم می‌درخشد. این هنر ظریف و چشم‌نواز، با استفاده از سنگ فیروزه، گوهری به رنگ آبی آسمانی و سبز آرامش‌بخش، آثاری خلق می‌کند که نه‌تنها زیبایی‌ آن‌ها دل‌ربا است، بلکه ریشه در فرهنگ، تاریخ و باورهای کهن ایرانی نیز دارند.
فیروزه سنگی مقدس و نماد خوش‌یمنی، در طول تاریخ همواره مورد توجه ایرانیان بوده و هنر فیروزه‌کوبی با ترکیب این سنگ ارزشمند با فلزاتی مانند مس، برنج و نقره، جلوه‌ای بی‌نظیر از هنر و طبیعت را به نمایش می‌گذارد.
خاستگاه اصلی این هنر شهر اصفهان، پایتخت هنر و فرهنگ ایران است. هنرمندان فیروزه‌کوب با مهارتی مثال‌زدنی، قطعات کوچک و بزرگ فیروزه را روی سطح فلزات می‌چینند و با ظرافتی خاص، آن‌ها را در کنار هم قرار می‌دهند تا آثاری خلق کنند که هر بیننده‌ای را مجذوب خود کند. این فرآیند نیازمند دقت، صبر و تسلط بر فن‌های پیچیده‌ای بوده که از گذشتگان به ارث رسیده است؛ این هنر با خلاقیت هنرمندان امروزی ترکیب شده‌ است.
آثار فیروزه‌کوبی شامل ظروف تزئینی، جواهرات، قاب‌های زیبا، اشیای دکوراتیو و حتی وسایل کاربردی مانند گلدان و جعبه‌های زیبا می‌شوند؛ هریک از این آثار علاوه‌بر زیبایی بصری، بیانگر ذوق و سلیقه هنرمند ایرانی بوده و نشان‌دهنده پیوند عمیق هنر با زندگی روزمره و فرهنگ غنی این سرزمین است.
هنر فیروزه‌کوبی تنها یک صنعت دستی نیست، بلکه گنجینه‌ای از فرهنگ، تاریخ و هنر است. این هنر نمادی از تعامل انسان با طبیعت و توانایی او در خلق آثاری بوده که نه‌تنها زیبا، بلکه نمادین و معنوی هستند. در دنیای امروز فیروزه‌کوبی به‌عنوان یکی از میراث‌های فرهنگی ایران، همچنان زنده و پویا است و هنرمندان این عرصه با حفظ اصالت و درعین‌حال نوآوری، به غنای آن می‌افزایند.
هنر فیروزه‌کوبی یادآور زیبایی‌های نهفته در طبیعت و فرهنگ ایران است. این هنر نه‌تنها یک اثر تزئینی، بلکه بخشی از هویت و روح ایرانی بوده که در طول قرن‌ها حفظ و به نسل‌های بعدی منتقل شده است.
امروزه فیروزه‌کوبی نه‌تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان به‌عنوان نمادی از هنر و فرهنگ ایرانی شناخته می‌شود و طرفداران بسیاری دارد.
با توجه به آنچه بیان شد، با یکی از هنرمندان همدانی که در این عرصه فعالیت می‌کند و اکنون نیز شاگردان زیادی را در حوزه هنر فیروزه‌کوبی در استان همدان پرورش داده است، گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
مؤسس آموزشگاه تیراژه با اشاره به اینکه احساس کردم صنایع دستی استان ما تکراری شده‌اند و اکثر هنرها را اغلب افراد می‌شناسند پس تصمیم گرفتیم هنر سایر شهرها را بیاموزم و در همدان آموزش دهم، اظهار کرد: هنر فیروزه‌کوبی مورد استقبال قرار گرفت.
فاطمه سروندی با بیان اینکه دوره آموزشی این هنر کوتاه‌تر از سایر رشته‌ها است، گفت: ازنظر بازاریابی و فروش نیز نسبت به دیگر رشته‌ها، شرایط بهتری دارد و همین موضوع به جذب مشتری کمک می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: ابزارهای مورد نیاز این هنر از اصفهان، کرمان و زنجان تهیه می‌شود و برخی از ابزارهای آن در همه شهرها موجود است.
سروندی با اشاره به اینکه این هنر به ابزار خاصی نیاز ندارد و بیشتر مواد اولیه در آن حائز اهمیت است، ادامه داد: غالب ظروفی که در این هنر استفاده می‌شود، مس است که ما ترجیح می‌دهیم آن را از اصفهان خریداری کنیم.
مؤسس آموزشگاه تیراژه تصریح کرد: فیروزه مورد استفاده در این هنر فیروزه نیشابور و کرمان است؛ بعد از آموزش اولیه که چیدمان سنگ روی فلز بوده، مرحله ساب است که پس ازعبور از مرحله ساب، با دستگاه پولیش سطح کار صیقل می‌یابد.
این هنرمند با اشاره به اینکه طراحی‌ها بنا بر درخواست مشتری است، ابراز کرد: البته هنرمندان نیز چندین طرح را به مشتری ارائه می‌دهند تا درصورت تمایل انتخاب کنند.
وی با بیان اینکه این هنر چیدمان کنار ظروف است، گفت: طراحی در این هنر به‌عبارتی تعیین میزان کار فیروزه روی اجسام فلزی است.
مؤسس آموزشگاه تیراژه ادامه داد: 6 سال است در این حرفه فعالیت دارم و نخستین مربی من خانم صالحی، از مربیان اصفهانی بودند که به همدان آمدند و این هنر را به من آموختند؛ هم‌اکنون افرادی که این هنر را در آموزشگاه ما آموخته‌اند، با گسترش کار به‌عنوان مربی هنر فیروزه‌کوبی را به هنرآموزان آموزش می‌دهند.
سروندی در پاسخ به این سؤال که چگونه فیروزه را از تغییر مصون می‌دارید تا ماندگار شود؟ خاطرنشان کرد: درصورتی که سطح فیروزه ساب درستی داشته باشد، هرگز تغییر نمی‌کند.
وی قیمت گران فیروزه را یکی از چالش‌های این هنر برشمرد و گفت: هم‌اکنون هر کیلوگرم فیروزه بین چهار تا پنج میلیون تومان بوده که این قیمت برای افراد مبتدی بسیار زیاد است.
مؤسس آموزشگاه تیراژه افزود: افرادی که حرفه‌ای کار می‌کنند، فروش خود را دارند، اما هزینه آموزش دیدن این هنر برای افراد مبتدی، زیاد است.
سروندی درخصوص بازار فروش این هنر توضیح داد: خوشبختانه این هنر بازار بسیار خوبی دارد، به‌طوری که اگر از 50 هنرجویی که تابستان این هنر را آموختند درخواست کنیم یک کار به ما ارئه دهند، ندارند؛ چراکه همه به فروش رفته است.
وی افزود: فروش این محصولات از طریق فضای مجازی، دیجی‌کالا و نرم‌افزارهایی همچون باسلام است و به‌واقع خودِ هنرمندان مشتری جذب کرده‌اند.
مؤسس آموزشگاه تیراژه در بخش دیگر سخنان خود درخصوص صادرات این محصولات گفت: تاکنون صادرات نداشته‌ایم، اما علاقه‌مند به این موضوع هستم؛ صحبت از صادرات تنها در حد پیشنهاد بوده و تاکنون در این خصوص قراردادی نداشته‌ام.
این هنرمند افزود: اگر امکان صادرات وجود داشته باشد، خوب است؛ چراکه در این صورت کارآموزان بیشتری در این هنر مشغول به کار خواهند شد.
وی با اشاره به اینکه از دولت درخواست داریم تا امکان حضور در نمایشگاه‌های خارجی را راحت‌تر کند تا بتوانیم در آن‌ها شرکت کنیم، تصریح کرد: این موضوع به معرفی محصولات ما کمک زیادی خواهد کرد.
مؤسس آموزشگاه تیراژه در بخش پایانی سخنان خود افزود: تخصیص وام به فعالان این عرصه کمک زیادی به رواج این هنر خواهد کرد؛ چراکه هم‌اکنون هزینه ساب هر اثر برای هنرمندان زیاد است، اما درصورت اختصاص وام، هنرمندان خود این دستگاه را تهیه خواهند کرد.
با توجه به آنچه بیان شد، ارائه تسهیلات بانکی به فعالان عرصه فیروزه‌کوبی، کمک شایانی به رواج این هنر خواهد کرد؛ از طرفی با توجه به اینکه امروزه از این هنر استقبال خوبی در بازار داخلی می‌شود و هنرمندان فروش خوبی در این عرصه دارند، می‌توان با صادرات این محصولات، اشتغال بیشتری را برای افرادی که جویای کار هستند، ایجاد کرد.

شهره کرمی