***سوتیتر***
در گفت‌وگو با یکی از کارشناسان حوزه گردشگری مشخص شد که رشد قارچ‌گونه خانه‌مسافرها زیر پوست شهر همدان، تهدیدی پنهان برای گردشگری است.
با نزدیک‌ شدن به روزهای پایانی سال و فرا رسیدن نوروز، شور و شوق سفر و گردشگری در میان مردم بیش‌ازپیش نمایان می‌شود؛ در این میان استان همدان به‌عنوان یکی از قطب‌های گردشگری کشور، هرساله میزبان شمار زیادی از مسافران است. این حجم از گردشگران، ضرورت تأمین نیازهای اولیه و زیرساخت‌های مناسب برای یک سفر به‌یادماندنی را بیشتر آشکار می‌کند.
همدان سال‌ها است با چالش‌های متعددی در حوزه گردشگری مواجه است؛ ازجمله کمبود زیرساخت‌های اقامتی و فعالیت گسترده «کارتن‌به‌دست‌ها» که در ورودی‌های شهر به دنبال جذب مسافران برای اجاره‌ منازل شخصی هستند. این پدیده نه‌تنها مشکلاتی مانند گرفتن هزینه‌های نامتعارف و عدم رعایت استانداردهای بهداشتی و اخلاقی را به همراه دارد، بلکه به‌دلیل عدم ثبت رسمی این واحدها، پیگیری حقوقی درصورت بروز مشکلات را نیز دشوار می‌کند.
از طرفی بروز قارچ‌گونه این خانه‌ها باعث خواهد شد تا ظرفیت هتل‌ها و سایر زیرساخت‌های گردشگری خالی بماند و سرمایه‌گذاران این عرصه متضرر شوند. درحالی که استفاده از این ظرفیت در سایر کشورها تنها در مواقع ضروری که همه هتل‌ها و اقامتگاه‌ها ظرفیتشان پُر شده باشد، ممکن است، اما در کشور ما این خانه‌ها تهدیدی برای رشد زیرساخت‌های موجود گردشگری هستند و از رونق و توسعه چنین اماکنی جلوگیری خواهند کرد که این معضلی جدی برای شهرهایی مثل همدان بوده که با هگمتانه در جهان شناخته شده و لازم است زیرساخت‌های گردشگری‌اش ارتقا یابد تا بتواند به مقصدی جهانی تبدیل شود.
اخیراً به‌منظور جلوگیری از فعالیت غیر قانونی چنین مراکزی، مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان همدان با تأکید بر لزوم سامان‌دهی این واحدهای غیر مجاز، از برخورد قاطع با متخلفان خبر داده است.
براساس اعلام وی، جریمه‌های سنگین تا سقف 218 میلیون تومان برای واحدهای غیر مجاز درنظر گرفته شده است؛ این اقدامات در راستای حفظ حقوق مسافران و ارتقای کیفیت خدمات گردشگری در استان انجام می‌شود.
با توجه به اهمیت گردشگری در توسعه اقتصادی و فرهنگی استان، سامان‌دهی این معضل و ایجاد زیرساخت‌های اقامتی مناسب، نه‌تنها خاطره‌ای خوش از سفر به همدان در ذهن مسافران باقی می‌گذارد، بلکه گامی مؤثر در جهت رونق پایدار صنعت گردشگری این منطقه خواهد بود. حال با توجه به آنچه بیان شد، در این خصوص با سیدفرخ میرشاهزاده، کارشناس گردشگری گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه بحث خانه‌‌مسافر یک ریشه‌ ناصوابی بود که ظرف دهه اخیر وارد صنعت گردشگری کشور ما شد، اظهار کرد: متأسفانه در کنار این مشکل با تسهیل فرآیند صدور مجوز خانه‌مسافرها در دهه اخیر، شاهد رشد بی‌رویه این مراکز در سطح کشور بوده‌ایم.
سیدفرخ میرشاهزاده با بیان اینکه افراد با رجوع به سامانه کسب مجوزها در مدت‌زمان اندکی موفق به دریافت مجوز خانه‌مسافر می‌شوند، گفت: این خانه‌ها بدون نظارت کافی و رعایت استانداردهای لازم به‌واسطه این تسهیل‌گری کسب مجوز، به معضلی جدی برای صنعت گردشگری تبدیل شده‌اند.
وی با اشاره به اینکه کار مذکور به‌دلیل کپی‌برداری غیر اصولی از نمونه خارجی بود، خاطرنشان کرد: در کشورهای خارجی استفاده از خانه‌مسافر تنها در شرایطی امکان‌پذیر است که همه زیرساخت‌های گردشگری همچون هتل‌ها تکمیل باشند؛ به‌واقع خانه‌مسافرها به‌عنوان پشتیبان زیرساخت‌های گردشگری، ظرفیت اقامتی یک شهر را بالا می‌برند.
میرشاهزاده با بیان اینکه دادن مجوز دائمی برای چنین خانه‌هایی درست نیست، ادامه داد: متأسفانه این کار باعث شد تا چنین خانه‌هایی بدون نظارت، ضابطه، کنترل و الزام اخلاقی و قانونی، دارای مجوز باشند و به مراجعان خود خدمات ارائه دهند.
این کارشناس گردشگری با بیان اینکه فعالیت خانه‌مسافرهای غیر مجاز نه‌تنها به زیرساخت‌های گردشگری آسیب می‌زند بلکه سرمایه‌گذاران کلان این صنعت را نیز با چالش‌های جدی مواجه کرده است، گفت: گردشگران قانون‌گریز از این خانه‌ها استقبال می‌کنند و این امر باعث شده تا بسیاری از هتل‌ها و مراکز اقامتی رسمی به‌دلیل رقابت ناعادلانه و کاهش ضریب اشغال، تعطیل یا مجبور به تغییر رویه شوند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر این مراکز غیر مجاز با عدم رعایت استانداردهای میهمان‌نوازی، باعث ایجاد تصویر منفی از صنعت گردشگری ایران از دید مسافران شده‌اند.
این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه اگر ضریب اشغال تأسیسات اقامتی مجاز مثل هتل‌ها را در نوروز سال 1404 بررسی کنید خواهید دید که کمتر از 60 درصد است، افزود: این درحالی بوده که همه خانه‌مسافرها ظرفیتشان تکمیل است.
میرشاهزاده تأکید کرد: این خانه‌ها قرار بود پشتیبان تأسیسات گردشگری باشند و کمبودهای آن‌ها را برطرف کنند، نه اینکه تهدیدی برای آن‌ها باشند؛ حال آنکه شاهدیم برخی بدون گرفتن مجوز نیز درحال فعالیت‌ هستند.
این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه برای حل این مشکل نیاز به همکاری میان‌بخشی بین نهادهای مختلف ازجمله میراث فرهنگی، نیروی انتظامی و قوه قضائیه احساس می‌شود، خاطرنشان کرد: مشارکت بخش خصوصی و جوامع حرفه‌ای خدمات‌دهنده گردشگری می‌تواند به نظارت مؤثرتر بر فعالیت‌های غیر مجاز کمک کند.
میرشاهزاده ادامه داد: ایجاد ضمانت‌های اجرایی قوی و نظارت مقتدرانه بر عملکرد خانه‌مسافرها نیز ازجمله اقدامات ضروری است که باید در دستور کار قرار گیرد.
وی ضمن اشاره به اینکه حمایت جدی از صنعت گردشگری ضروری است، گفت: صنعت گردشگری ایران برای رهایی از این معضلات، نیازمند حمایت‌های جدی و اقدامات ویژه است.
این کارشناس گردشگری تصریح کرد: طرح‌های موقت و مُسکن‌های لحظه‌ای نمی‌توانند مشکلات ساختاری این صنعت را حل کنند. تنها با برنامه‌ریزی بلندمدت و اجرای سیاست‌های کارآمد می‌توان امیدوار بود که گردشگری ایران از این چالش‌ها عبور کند و به جایگاه واقعی خود دست یابد.
* لزوم بازنگری در سیاست‌های گردشگری و تقویت نظارت بر خانه‌مسافرها
میرشاهزاده با بیان اینکه صنعت گردشگری ایران در آستانه تحولات بزرگی قرار دارد اما برای دستیابی به موفقیت باید معضلاتی مانند خانه‌مسافرهای غیر مجاز به‌طور ریشه‌ای حل شوند، ابراز کرد: این امر مستلزم همکاری همه‌جانبه نهادهای دولتی، بخش خصوصی و جامعه محلی است تا بتوان آینده‌ای روشن برای این صنعت رقم زد.
وی در پایان سخنانش با اشاره به اینکه حل این مشکل نیازمند یک نظارت مقتدرانه، آمرانه و جدی است، افزود: اقتصاد گردشگری نیاز به حمایت جدی دارد و این حمایت تنها با طرح موضوعات ساده‌ای مثل یک مُسکن لحظه‌ای قابل درمان نیست و باید برای نجات آن از این معضلی که گریبانش را گرفته، اقدامات ویژه‌‎ای انجام دهیم.
رشد بی‌ضابطه و قارچ‌گونه خانه‌مسافرهای غیر مجاز در زیر پوست شهرها، به‌ویژه در مناطق گردشگری ایران، به یکی از چالش‌های جدی صنعت گردشگری تبدیل شده است. این پدیده نه‌تنها به زیرساخت‌های گردشگری آسیب می‌زند، بلکه ایمنی مسافران و اعتبار صنعت گردشگری را نیز به خطر می‌اندازد.
نخستین و مهم‌ترین گام، نظارت مقتدرانه و اجرای دقیق قوانین موجود است. سازمان‌های مرتبط مانند وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سایر ارگان‌ها می‌توانند با همکاری یکدیگر، بر عملکرد خانه‌مسافرها نظارت دقیق‌تری داشته باشند.
از طرفی صدور مجوز تنها برای واحدهای دارای استانداردهای لازم و برخورد قاطع با متخلفان، می‌تواند از گسترش این پدیده جلوگیری کند.
همچنین استفاده از فناوری‌های نوین مانند سامانه‌های ثبت و گزارش‌دهی آنلاین می‌تواند به شناسایی و کنترل خانه‌مسافرهای غیر مجاز کمک کند. با ایجاد یک سامانه یکپارچه، شهروندان و مسافران نیز می‌توانند موارد غیر مجاز را گزارش دهند و این امر به افزایش نظارت عمومی منجر خواهد شد.
آگاهی‌بخشی به شهروندان و مسافران درباره خطرات استفاده از خانه‌مسافرهای غیر مجاز، یکی دیگر از راهکارهای مؤثر است. تبلیغات گسترده و ارائه آموزش‌های لازم می‌تواند مردم را به استفاده از مراکز اقامتی دارای مجوز تشویق کند و از تقاضا برای خانه‌مسافرهای غیر مجاز بکاهد.
یکی از دلایل رشد خانه‌مسافرهای غیر مجاز، کمبود مراکز اقامتی استاندارد و مقرون‌به‌صرفه است. دولت و بخش خصوصی باید با همکاری یکدیگر، زمینه را برای توسعه هتل‌ها، میهمان‌پذیرها و سایر مراکز اقامتی قانونی فراهم کنند تا نیاز مسافران به‌طور کامل برطرف شود.
جلب مشارکت مردم و تشکل‌های محلی در شناسایی و گزارش خانه‌مسافرهای غیر مجاز می‌تواند به کاهش این پدیده کمک کند.
کلام آخر آنکه رشد قارچ‌گونه خانه‌مسافرهای غیر مجاز زیر پوست شهرها تهدیدی جدی برای صنعت گردشگری ایران است. برای مقابله با این چالش، نیازمند عزمی ملی، نظارت دقیق، استفاده از فناوری‌های نوین و مشارکت عمومی هستیم. تنها با اجرای راهکارهای جامع و هماهنگ می‌توان از این تهدید پنهان جلوگیری کرد و آینده‌ای روشن برای صنعت گردشگری ایران رقم زد.

شهره کرمی