سپهرغرب، گروه خبر: اورامان (هورامان) منطقه‌ای مشترک بین استان‌های کردستان و کرمانشاه و سلیمانیه عراق است که برای ثبت پرونده آن در یونسکو امسال تصمیم‌گیری خواهد شد.

هورامان، ماسوله کردستان، یکی از مناطق بکر و زیبای کشور بوده و با طبیعت چهارفصل خود، مقصد هزاران مسافر و گردشگر داخلی و خارجی است.

چندسالی است پرونده این منطقه برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال و با وجودی که اقدامات لازم برای تکمیل پرونده آن انجام شده، اما هنوز گام‌هایی برای ثبت نهایی هورامان برای جهانی شدن آن مانده است.

   ارسال پرونده به یونسکو

مدیر پایگاه منظر تاریخی فرهنگی اورامانات پیرامون بررسی پرونده ثبت جهانی هورامان می‌گوید: پرونده نهایی بهمن‌ماه 1398 به سازمان جهانی یونسکو ارسال شده و در مهرماه 1399 ارزیاب سازمان جهانی یونسکو به مدت ١٠ روز از منطقه بازدید به‌عمل آورد و در چند ماه گذشته هم به‌صورت ویدئوکنفرانس چندین جلسه با حضور کارشناسان یونسکو محمدحسن طالبیان معاون وزیر میراث فرهنگی، فرهاد عزیزی مدیرکل امور پایگاه‌های کشور، مدیر پایگاه هورامان و کارشناسان دفتر ثبت جهانی برگزار شده است و طبق گفته طالبیان، جلسه اجلاس نهایی یونسکو برای رأی‌گیری نهایی در تیرماه امسال برگزار خواهد شد.

مدیر پایگاه منظر تاریخی فرهنگی اورامانات می‌گوید: در پرونده هورامان برای ثبت جهانی به جغرافیای فرهنگی توجه شده است و نه جغرافیای سیاسی که بخشی از هورامان در استان کردستان و کرمانشاه قرار گرفته است؛ بنابراین پرونده‌ای یک‌پارچه تشکیل شده و امیدواریم رأی نهایی یونسکو برای ثبت جهانی این منطقه را بگیریم.

پویا طالب‌نیا تصریح می‌کند: منظور از جغرافیا و منظر فرهنگی در ثبت جهانی هورامان به تعامل انسان و طبیعت در طول تاریخ است، بر همین اساس در منظر فرهنگی هورامان مواردی ازجمله معماری، تاریخ و باستان‌شناسی، زندگی هوارنشینی (کوچ‌نشینی)، جشن‌ها و آیین‌ها، نحوه زندگی و معیشت ساکنین، آثار طبیعی ازجمله گونه‌های نادر گیاهی و جانوری منطقه، موسیقی و ادبیات هورامان و غیره به‌عنوان شاخص‌های این منطقه مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است.

مدیر پایگاه منظر تاریخی فرهنگی اورامانات در تشریح اقدامات انجام‌شده عنوان می‌کند: اقدامات انجام‌شده طی پنج سال گذشته در چند حوزه ازجمله مطالعات که شامل معماری، باستان‌شناسی، مرمت، مردم‌شناسی، بافت و جی.آی.اس، پلان مدیریت و ثبت بافت‌های روستایی و آثار شاخص منطقه، ثبت آثار طبیعی و میراث ناملموس بوده است.

طالب‌نیا خاطرنشان کرد: در حوزه اجرایی نیز مرمت بناهای شاخص ازجمله مساجد و پُل‌های تاریخی و سامان‌دهی بافت‌های روستایی در قالب طرح‌های مشارکتی مرمت بناها انجام شده و زیرساخت‌های لازم گردشگری ازجمله توسعه خانه‌های بوم‌گردی در روستاهای هورامان و موزه‌های مردم‌شناسی انجام شده و در حوزه آموزش و مشارکت جوامع محلی هم فعالیت‌های متعددی در روستاها صورت گرفته است.

   ثبت جهانی و رونق اقتصادی منطقه

طالب‌نیا با تأکید بر انجام اقدامات لازم برای ثبت جهانی هورامان با تأثیرات این مهم در منطقه، می‌گوید: ثبت جهانی هورامان باعث می‌شود مدیریت منطقه با تفکری فرامنطقه‌ای و جهانی در تمامی حوزه‌های فرهنگی انجام شده و حفاظت از این میراث فرهنگی در تمامی جهات ازجمله حفاظت از بافت‌های با ارزش روستایی، فرهنگ و تمدن منطقه، آثار باستانی و غیره به‌صورت ویژه انجام شود که تمامی این اتفاقات منجر به توسعه پایدار و رونق اقتصادی منطقه خواهد شد.

   هورامان چشم به راه تحول

رئیس شورای اسلامی شهر هورامان نیز عنوان می‌کند: تاکنون از سوی نماینده یونسکو بازدیدهایی از منطقه داشته‌اند و به نتیجه رسیدن ثبت جهانی هورامان می‌تواند تحولی بزرگ در منطقه‌ ایجاد کند.

شریفیان به سرمایه‌های هورامان اشاره می‌کند و می‌افزاید: هورامان دارای قدمتی به درازای تاریخ است و مردمان این سرزمین دارای آداب و سنن خاص خود هستند و هرساله هزاران توریسم برای دیدن جاذبه‌های گردشگری و مذهبی و تاریخی به هورامان سفر می‌کنند.

وی در ادامه به اقدامات شورای اسلامی شهر هورامان برای تحقق ثبت جهانی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: هرساله مراسم آیینی پیر شالیار در فصل زمستان و بهار با حضور گردشگران و اهالی منطقه برگزار می‌شود که سعی کردیم اصالت آن حفظ شود.

رئیس شورای اسلامی شهر با تأکید بر حفاظت از بافت معماری منازل، عنوان می‌کند: حفظ بافت قدیمی جزء اولویت‌های کاری است و برای تحقق این مهم تسهیلات بانکی برای مالکان درنظر گرفته شده؛ اما به‌دلیل اعتقادات مذهبی، مردم علاقه‌ای به استفاده از این تسهیلات ندارند و متأسفانه بسیاری از اهالی توان مالی مناسب برای اجرایی کردن بافت سنتی ندارند. هزینه استفاده از مصالح ساختمانی سنتی چندین برابر مصالح ساختمانی جدید است و شهرداری برای تشویق شهروندانی که از بافت معماری سنتی استفاده می‌کنند، تخفیف‌هایی را در صدور پروانه ساخت‌وسازها درنظر گرفته است.

وی در ادامه با اشاره به شرایط زندگی اهالی منطقه، ابراز می‌کند: در گذشته شغل اهالی کشاورزی و دامداری بود، اما امروز دیگر شرایط زندگی تغییر کرده و زمین‌ها جوابگوی نیاز اهالی نیست و بیشتر به شغل‌هایی مرتبط با گردشگری روی آورده‌اند و بوم‌گردی رونق پیدا کرده است؛ درحال حاضر صدها نفر به فعالیت صنایع دستی، گردشگری و بوم‌گردی مشغول هستند.

   فعالیت‌های علمی برای ثبت جهانی

رئیس مرکز کردستان‌شناسی دانشگاه آزاد واحد سنندج نیز با اشاره به پیگیری‌های انجام‌شده برای ثبت جهانی هورامان، می‌گوید: ثبت جهانی هورامان فرآیند زمانی و مقدمات مختص به خود را لازم دارد.

امید ورزنده با اشاره به خصوصیات و ضوابط ثبت جهانی یک منطقه، عنوان کرد: اولاً باید نمونه‌ای برجسته از تعامل انسان و طبیعت، وجود یک شاهکار و نبوغ انسانی، یک گواه بی‌همتا، کم‌استثنایی و یک سنت فرهنگی یا تمدنی زنده با دیرینگی تاریخ منطقه باشد که تمام این خصوصیات در منطقه‌ اورامان وجود دارد؛ اما جرقه‌ اصلی ثبت جهانی هورامان در یونسکو برمی‌گردد به همایشی با عنوان همایش هورامان، انسان، طبیعت و زندگی که در سال ١٣٩٤ از سوی مرکز تحقیقات کردستان‌شناسی با همکاری اداره کل میراث فرهنگی و دانشگاه کردستان برگزار شد و محورهای این همایش رسوم و آیین‌ها، نغمه‌ها و نواها، فرهنگ یاریگری و الگوهای سکونت بود که تمام این موارد در همایش اردیبهشت‌ماه 1394 برگزار شد.

وی می‌افزاید: در این همایش محورهایی با کمک اساتید دانشگاه و کمیته علمی تعریف کردیم که تماماً همان محورهایی بود که یونسکو از ما برای ثبت جهانی انتظار داشت و محورهای ما درواقع تمام پرونده‌ علمی را که لازم بود تحویل یونسکو داده شود، تأمین می‌کرد.

رئیس مرکز کردستان‌شناسی توضیح می‌دهد: پیش‌بینی شده بود خروجی همایش بخش اعظم پرونده‌ای باشد که به یونسکو تحویل داده می‌شود که باید به شیوه علمی و دانشگاهی از سوی اساتید دانشگاه و پژوهشگران آماده می‌شد.

وی افزود: در این فرآیند هفت‌ساله دو مدیرکل سابق سازمان میراث فرهنگی استان و تعدادی از اساتید دانشگاه هم در این مهم نقش داشتند.

   ثبت جهانی هورامان نقطه عطفی در حیات منطقه

ورزنده تصریح می‌کند: از مزیت‌های ثبت جهانی هورامان این است که کسب‌وکارهای محلی و صنایع بومی رونق می‌گیرد، پدیده مهاجرت نیز کاهش پیدا می‌کند و می‌تواند به مهاجرت معکوس تبدیل شود و از سوی دیگر صنعت توریسم و گردشگری که از صنعت‌های تأثیرگذار در توسعه پایدار است، رشد پیدا خواهد کرد و عواید و فواید آن به هورامان و ساکنان این منطقه برمی‌گردد.

وی خاطرنشان کرد: ثبت جهانی هورامان ازلحاظ اقتصادی، فرهنگی و معیشتی نقطه عطفی در زندگی و حیات هورامان خواهد بود.

نویسنده و محقق منطقه هورامان نیز دراین‌باره می‌گوید: در سال 1400 چشم به راه ثبت جهانی هورامان هستیم، رویدادی که می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ منطقه باشد.

محمد شریف علیرمایی تصریح می‌کند: نویسندگان و محققان در هورامان فعالیت‌های خوبی را برای ثبت و معرفی آثار تاریخی و باستانی هورامان انجام داده‌اند که بسیاری از آن‌ها ناشناخته مانده‌اند.

این نویسنده می‌افزاید: ثبت هورامان در یونسکو این منطقه را جهانی می‌کند و می‌تواند تأثیر بسزایی در رونق و توسعه روستاهای آن داشته باشد؛ بنابراین اکنون با توجه به پیگیری‌های انجام‌شده، چشم به راه آخرین اظهارات یونسکو و دادن رأی نهایی برای ثبت جهانی هورامان هستیم.