سپهرغرب، گروه گردشگری - طاهره ترابی مهوش : گردشگری دینی ازجمله مهم‌ترین گونه‌های گردشگری در جهان است که انگیزه اصلی آن به جهت باورها و اعتقادات دینی همواره توسعه‌دهنده گردشگر در جهان بوده و سبک و سیاق آن با سایر گونه‌ها متفاوت است. به طوری‌که در سال‌های اخیر افراد با گرایش‌های مختلف نیز به این‌گونه گردشگری علاقه‌مند شده‌اند.

با توجه به طیف انگیزه‌های گوناگونی که در سفر به اماکن مقدس وجود دارد، پیاده‌روی اربعین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای گردشگری دینی در سال‌های اخیر توانسته در توسعه گردشگری شهرهای غربی در مسیر رسیدن به کربلا سهم بسزایی ایفا کند.

باورها و اعتقادات دینی همواره سرچشمه ایجاد تبادلات فرهنگی در جهان بوده و حتی در دوران کنونی نیز که برخی از آن به دوره رشد مادی‌گرایی یاد می‌شود، صنعت گسترده و پیچیده توریسم در جهان را تحت ‌تأثیر خود قرار داده است.

به تعبیر بهتر رویداد پیاده‌روی اربعین ازجمله رویدادهای مهم گردشگری و به‌مثابه یکی از بزرگترین گردهمایی مسالمت‌آمیز، هدفمند و معناجویانه جهان است که در راستای باورها و اعتقادات دینی صورت می‌گیرد.

معیارهای بسیاری در جهت توسعه گردشگری بیان می‌شوند، ازجمله می‌توان به برگزاری رویداد خاص در این صنعت اشاره کرد، به‌طوری‌که امروزه کشورها در جهان از ایجاد رویدادهای مختلف و برگزاری فستیوال‌ها برای جذب گردشگر بهره می‌گیرند.

درواقع رویدادها در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از پردرآمدترین و سودآورترین گونه‌های گردشگری به‌شمار می‌رود. در این زمینه پیاده‌روی اربعین یک رویداد مهم دینی، به‌عنوان یک جریان مردم‌محور و برآمده از ایمان و اعتقادات دینی آحاد جامعه در حال انجام است و شیعیان منطقه نقش مهمی در برگزاری این رویداد دارند.

از سوی دیگر اعتقاد و باور دینی مردم ایران در نقاط مختلف این کشور در راستای مهمان‌نوازی و استقبال از زائران اربعین حضرت سید الشهدا علیه‌السلام، خود به یکی از ارکان اصلی توسعه گردشگری دینی در رویداد اربعین تبدیل شده است. این موضوع پذیرش و مشارکت جامعه میزبان از گردشگر است که به‌عنوان یکی ازمباحث کلیدی در توسعه این صنعت به‌شمار می‌رود؛ بنابراین اقدامات و برنامه‌ریزی‌هایی که در این راستا صورت می‌گیرد در بازه بلندمدت بسیار نتیجه‌بخش خواهند بود.

بر این اساس برای استان‌های غربی و به طور اخص استان همدان که در مسیر رسیدن به کربلا معلی، به نوعی میزبان زائران هستند، پرداختن به موضوع گردشگری مذهبی در این فرصت برای این استان‌ها از اهمیت بالایی برخودار است.

با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با عضو هیئت رئیسه جامعه بومگردی کشور گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

اکبر رضوانیان با بیان اینکه در گردشگری مذهبی، مناسبتی همچون اربعین، در یک مقطع از سال برای برخی از شهرها در یک منطقه از کشور، فرصتی در حوزه گردشگری به‌شمار می‌رود، گفت: در واقع زیارت اباعبدالله (ع) و یا راهیان نور، بهانه‌ای برای این اتفاق در شهرهای غربی است.

وی با اشاره به اینکه برای توسعه گردشگری مذهبی اگر به دانش آن مراجعه کنیم، موضوع تجهیز مقصد مطرح می‌شود، افزود: این بدان معنا است که اگر بخواهیم یک اتفاق برای جامعه میزبان و مقصد گردشگری به لحاظ اقتصادی نیز تحرک ایجاد کند، باید تجهیز مقصد صورت گیرد.

وی با بیان اینکه در تجهیز مقصد در بخش‌هایی همچون اقامت، ترانسفر، خوراک، راهنما، سوغات و صنایع دستی باید به این فرصت از زاویه علم گردشگری نگاه کنیم، ابراز کرد: اگر این اتفاق نیفتد، موجب خواهد شد تا به‌عنوان یک فرصت به این مقوله نگاه نکنیم.

عضو هیئت رئیسه جامعه بومگردی کشور با تأکید بر اینکه برای رسیدن به این مقصود (توسعه گردشگری مقصد در مواجهه با راهپیمایی اربعین در استان‌های غربی) نیاز است که با برنامه دقیق در قالب یک تقویم گردشگری و با زمان‌بندی مناسب از ماه‌ها قبل حرکت کنیم، اظهار کرد: در واقع در این برنامه‌ریزی نه‌تنها برای زیرساخت‌ها، فرمت‌هایی همچون موکب و موضوع‌هایی از این دست جایگاه خاصی دارد بلکه باید در قالب‌های دیگر این صنعت نیز بر پایه زیرساخت‌های مختلف بر اساس مؤلفه‌های تجهیز مقصد برنامه‌ریزی داشت؛ به طوری که رویدادهای مختلف گردشگری با ارائه تخفیف‌های مختلف با محوریت رویداد مذهبی اربعین در این شهرها تعریف کرد تا شاهد ماندگاری گردشگر در استان‌های غربی بود.

رضوانیان با تأکید براین صنعت اینکه ارزیابی عناصر مختلف رویداد پیاده‌روی اربعین (با دید گردشگری مذهبی) در مسیرهای مختلف آن، امری ضروری است؛ زیرا تخصیص مناسب منابع را در پی خواهد داشت ابراز کرد: این رویداد می‌تواند یکی از نیروهای اصلی تأثیرگذار در بهبود و توسعه اقتصادی استانی همچون همدان باشد.

وی افزود: از سوی دیگر، امروزه مدیریت زنجیره ارزش به‌مثابه یکی از مبانی زیرساختی پیاده‌سازی کسب‌وکار در دنیا مطرح شده که این اتفاق را می‌توان از طریق رویدادهای مختلفی همچون معرفی صنایع دستی، معرفی آب و هوا و دیگر داشته‌های گردشگری همدان از طریق ارائه خدمات در حوزه راهنما و تخفیفات به گردشگری به‌عنوان یک فرصت استثنایی ارائه کرد.

این استاد گردشگری با بیان اینکه وجود دفتر امور خارجه در همدان به‌عنوان یکی از استان‌های منتهی به پیاده‌روی اربعین با توجه به حضور گردشگر خارجی در این رویداد مذهبی، به لحاظ دانش گردشگری در عرصه تجهیز مقصد یک ضرورت است و مانایی گردشگران را حداقل برای یک شب در همدان فراهم می‌کند افزود: دفتر امور خارجه به‌عنوان نهادی حاکمیتی همواره به‌عنوان نهادی تسهیلگر در حوزه گردشگری و سایر مقوله‌های حاکمیت ملی، زمینه‌هایی فراهم می‌کند تا فعالیت‌ها به‌خوبی انجام شود و متولیان نیز وظیفه خود را به نحو احسن انجام دهند.

رضوانیان ابراز کرد: دفتر وزارت امور خارجه در شهرهای مقاصد گردشگری یا شهرهای مستقر در مسیر مقاصد گردشگری، علاوه بر بخش فرهنگی، نظامی، سیاسی، اقتصادی، تسهیلگری گردشگری را پوشش می‌دهد تا همه گروه‌ها به بهترین نحو وظایف خود را انجام دهند و گردشگر و یا زائر با فراغ بال و آرامش خاطر از وجود این زیرساخت از مبدأ حرکت کرده و با رسیدن به شهری که دارای این مزیت است حداقل یک یا دو روز در این شهر اقامت داشته باشد.

وی جاذبه‌های مقصد را نخستین عامل برای انتخاب مکان مورد نظر گردشگران دانست و افزود: بازهم تأکید می‌کنم عناصر سفر نیز باید در مقصد فراهم باشد؛ به‌عنوان مثال حمل و نقل، روادید و اقامت باید به بهترین شکل در مقصد فراهم شده باشد.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد در چند سال اخیر با اجرای پیاده‌روی اربعین شاهد فرصت‌های جدیدی در کشور در حوزه گردشگری مذهبی هستیم که این فرصت نقش مهمی در برنامه‌ریزی‌های فرهنگی در راستای حفظ و توسعه ارزش‌های دینی و مذهبی در جامعه دارد. یکی از این فرصت‌ها حضور گردشگران داخلی و خارجی و ورود آن‌ها از استان‌های غربی کشور برای اعزام به عتبات عالیات است که فرصت بسیار خوبی را در اختیار این شهرها برای معرفی ظرفیت‌های این صنعت به‌ویژه در حوزه مذهبی ایجاد می‌کند و در کنار آن می‌توانیم فرهنگ مذهبی خود را نیز انتقال دهیم.

بنابراین باید تلاش کنیم با میزبانی خوب و ارائه خدمات مطلوب نسبت به معرفی این جاذبه‌ها در شهرستان به زائران خارجی اقدام کنیم؛ بنابراین هرگونه برخورد درست و ادای حق میزبانی نقش تأثیرگذاری بر روی زائران داخلی به‌ویژه گردشگران خارجی خواهد داشت که می‌تواند توجه و نظر آن‌ها را به آداب، سنت و رفتار ایرانی اسلامی جامعه ما جذب کند.