سپهرغرب، گروه خبر - سمیرا گمار: ایجاد باراندازها، مراکز و هاب لجستیکی عامل اصلی در زنجیره تأمین مواد اولیه، شبکه توزیع محصولات و گسترش صادرات مجتمع‌های تولیدی، شهرک‌ها، مناطق ویژه و خوشه‌های صنعتی استان‌ها است. به عبارتی اگر به دنبال گسترش صنعت گردشگری، رشد تولید و صادرات صنایع‌ دستی، فرآوری محصولات معدنی و صادرات آن، تولید و صادرات صنایع تبدیلی، درآمد ملی و استانی و درنهایت اشتغال پایدار هستیم، راه ‌حل اصلی آن در ایجاد باراندازها، مراکز و هاب‌های لجستیکی، صادراتی و گردشگری است. چراکه لجستیک تأثیر بسزایی بر فعالیت‌های اقتصادی کشور‌ها ازجمله بهبود شرایط کسب‌وکار، رونق اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی دارد. خدماتی که توسط این مراکز ارائه می‌شود، عمدتاً از نوع نگهداری و حمل‌ونقل کالا‌ها و مواد، فضا‌های اداری و فضا‌های نمایشگاهی، خدمات پشتیبانی نظیر استراحتگاه، رستوران، جایگاه تأمین سوخت، بانک و بیمه است. طبق سند چشم‌انداز 20 ساله کشور، ایران در سال 1404 باید کشوری دست‌یافته به جایگاه نخست اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با تأکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم، رشد پُرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل باشد که تبدیل شدن کشور به هاب تجاری منطقه را می‌توان یکی از محور‌های تحقق جایگاه نخست اقتصادی کشور دانست. ضمن اینکه یکی از سیاست‌های کلی نظام درخصوص حمل‌ونقل، توسعه و اصلاح شبکه حمل‌ونقل با هدف سودآوری ملی است و بهره‌گیری از موقعیت ترانزیتی کشور یکی از رویکرد‌های تبدیل کشور به هاب ترانزیتی بوده و افزایش سودآوری ملی را به دنبال خواهد داشت، علاوه بر سند چشم‌انداز از 24 بند سند سیاست‌های اقتصاد مقاومتی 6 بند آن به‌طور مشخص مرتبط با حوزه لجستیک و زنجیره تأمین است که بسیاری از شهرها و استان‌ها در این راستا گام‌های بلندی برداشته‌اند.

آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگوی خبرنگار روزنامه سپهرغرب با بهرام هاشمی، کارشناس ارشد مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین با موضوع ضرورت پیگیری پارک‌های لجستیکی همدان به بهانه نشست جهانی جاده ابریشم است که به موقعیت همدان و مقایسه تطبیقی با سایر استان‌ها در وضعیت مشابه پرداخته است:

کارشناس ارشد مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین با اشاره به برگزاری همایش‌های مختلف ملی و بین‌المللی در همدان، عنوان کرد: استان همدان در بسیاری از این موارد پیشگام بوده که به مطرح شدن استان و مدیران کمک می‌کند، اما دو سؤال مهم مطرح است؛ نخست اینکه با برگزاری این همایش‌ها، در چشم‌انداز تعریف‌شده استان به دنبال تحقق چه اهدافی هستیم که با هزینه، زمان و مسئولیت دستگاه‌های مختلف انجام شود و دیگر اینکه برنامه ما برای دریافت امتیاز از افراد حاضر در همایش چیست؟

بهرام هاشمی خاطرنشان کرد: محور موضوع راه ابریشم با توجه به سابقه مطرح شدن آن توسط رئیس‌جمهور وقت چین، برای رونق اقتصادی بود که در کشورهای مختلف با یک برنامه عملیاتی و هدف آغاز شده و از آنجایی که همدان در این مسیر بوده، میزبانی این نشست را برعهده گرفته و انتظار می‌رود مواردی نظیر بحث لجستیکی و بارانداز در استان مورد توجه قرار گیرد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه بحث لجستیک، بارانداز و بنادر خشک در ایران ابتدا توسط مجلس مطرح و چهار نقطه برای آن مشخص شد، گفت: تا سال 97 غرب کشور جایی در این میان نداشت که با ارائه سند آمایش، غرب کشور نیز دارای جایگاه شده و دولت در این حوزه بسیار خوب عمل کرد؛ اما مسئله اینجاست که تاکنون خبری از اقدامات نمایندگان مجلس و مسئولان دولتی برای پیگیری این مهم منتشر نشده!

کارشناس ارشد مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین ارکان مدیریت لجستیک و زنجیره تأمین را همکاری، هماهنگی و یکپارچگی خواند و افزود: متأسفانه ما در این بخش وضعیت خوبی نداریم، اما در آمار شاخص لجستیکی و ارتقای زیرساخت‌ها پیشرفت داشته و امتیازات خوبی داریم که می‌توان به مواردی نظیر سهولت در ارسال محموله‌های بین‌المللی، شایستگی کیفیت خدمات لجستیک، توانایی در تعقیب و ردیابی کالاهای اساسی و غیره اشاره کرد.

هاشمی با اشاره به عمده‌ترین چالش‌های لجستیک، تصریح کرد: عمده‌ترین چالش‌های حوزه لجستیک کشور در دو بخش ساختار کلان مدیریتی و مؤلفه‌های حوزه لجستیک است که می‌توان به نبود دید کلان و سیستمی درخصوص مدیریت توسعه بلندمدت لجستیک در کشور، نبود سازوکار‌های یکپارچه سیاست‌گذاری و اجرا در حوزه لجستیک کشور، نبود تعامل مطلوب میان وزارتخانه‌های متولی لجستیک (راه و شهرسازی و صنعت، معدن و تجارت) و بخش خصوصی در مسائل مرتبط با حوزه لجستیک و عدم محاسبه شاخص‌های کلان لجستیک در برنامه‌های توسعه‌ای اشاره کرد.

وی ادامه داد: مشکلات مربوط به شاخص‌های حوزه لجستیک را نیز می‌توان در دو زمینه زیرساخت‌های سخت‌افزاری (اجرایی و عملیاتی) و نرم‌افزاری (فرهنگی، اجتماعی، حقوقی، نهادسازی و شبکه‌سازی) بررسی کرد.

کارشناس ارشد مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر سهم 30 درصدی اروپا و سهم 22 درصدی ایران از لجستیک، اظهار کرد: مزیت و آثار پیوستن به زنجیره‌های جهانی را می‌توان در توسعه صادرات کشور، دستیابی به فناوری روز و ارتقای استانداردها مشاهده کرد که متأسفانه بنگاه‌های خُرد و کوچک ما به‌دلیل عدم استفاده از لجستیک، نمی‌توانند در مجامع بین‌المللی حضور موفقی داشته باشند.

هاشمی در ادامه با اشاره به برگزاری همایش میز ملی لجستیک ماکو در خردادماه سال 98 با ‌عنوان میز ملی لجستیک ایران، اذعان کرد: خروجی این همایش با عنوان راه ابریشم به‌دلیل برنامه‌محور بودن، سندی بود که ظرفیت بالای آن همایش را نشان داد و دستاوردهای بسیار زیادی داشت که ماکو را به‌عنوان یکی از محورهای توسعه کشور معرفی کرد و برگزاری نشست جهانی راه ابریشم در همدان نیز باید دستاوردهایی در این سطح داشته باشد.

وی در ادامه با اشاره به دستاوردهای این همایش در ماکو، ابراز کرد: شکل‌دهی مرکز تجارت و بازرگانی مدرن، افزایش صادرات و واردات با استفاده از خدمات پردازش کالا، تسهیل حضور برندهای بین‌المللی و توسعه زیرساخت‌های لجستیکی ازجمله کارهای مؤثر برای کل کشور و به‌طور خاص منطقه آزاد ماکو بود که آن را به‌عنوان یک قطب لجستیکی کشور مطرح کرد.

کارشناس ارشد مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین ادامه داد: یکی از دستاوردهای همایش تأکید بر این بود که مناطق آزاد و بخش قابل توجهی از مناطق ویژه اقتصادی کشور به‌علت دارا بودن مزیت‌های قانونی، موقعیت جغرافیایی، شرایط اقتصادی- ‌تجاری، جذابیت‌های سرمایه‌گذاری (قیمت مناسب زمین و معافیت‌های مالیاتی) و از همه مهم‌تر مدیریت یکپارچه، می‌توانند نقش بسیار مؤثری در توسعه لجستیک کشور ایفا کنند.

وی گفت: بر این اساس گزارش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که با ورود شرکت‌های لجستیک بین‌المللی، در طول زمان بخش بزرگی از خدمات ارزش‌افزوده مربوط به تولید این شرکت‌ها به کشورهای مقصد انتقال داده شده و موجب رشد اشتغال و سرمایه‌گذاری می‌شوند. از همین رو تسهیل حضور شرکت‌های لجستیکی بین‌المللی توانمند در منطقه آزاد ماکو پیگیری جدی می‌شود.

کارشناس ارشد مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین تشریح کرد: نگاهی به تجربه سه دهه گذشته بیانگر آن است که حلقه گمشده موفقیت اقتصادی کشور «هماهنگی مجریان دولتی با یکدیگر و بخش خصوصی» است؛ موضوع شکل‌دهی «کریدورهای آزاد حمل‌ونقل و ترانزیت» که در نخستین میز ملی لجستیک ارائه شده، شایسته است مورد توجه شورای عالی مناطق آزاد و مدیران ارشد حمل‌ونقل کشور قرار گیرد و گمرک ج.ا.ا همسو با مأموریت اصلی گمرک‌ها در قرن بیست‌ویکم، «تأمین امنیت و تسهیل تجارت در زنجیره‌های تأمین بین‌المللی» را به‌عنوان مأموریت اصلی گمرک تعریف کرده و مورد اهتمام قرار دهد.

هاشمی با تأکید بر استقرار اپراتور اقتصادی سازمان جهانی گمرک در ماکو، گفت: تعدد و تزاحم قوانین، سازمان‌های درگیر، رویه‌های گمرکی، عوارض، معافیت‌ها و غیره در فرآیند امور گمرکی کشور، بیانگر آن است که باید به داد گمرک ج.ا.ا به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی لجستیک تجاری رسید و او را در رهایی از این قیدوبندهای بازدارنده کمک کرد.

وی اضافه کرد: لازم است برنامه‌های راهبردی کلانی همچون ایجاد مراکز لجستیکی، به‌کارگیری ابزارهای نوین حمل ترکیبی، تسهیل شکل‌گیری شرکت‌های لجستیکی، یکپارچه‌سازی فرآیندها و سیستم‌های اطلاعاتی، هوشمند و مدرن‌سازی شبکه و زیرساخت‌ها، طراحی و استقرار شبکه حمل‌ونقل ترکیبی بار را به‌عنوان برنامه‌های محوری توسعه لجستیک کشور و به‌ویژه منطقه آزاد ماکو مورد توجه و پیگیری قرار داد.

کارشناس ارشد مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین با بیان اینکه کلیه موارد مذکور از دستاوردهای این همایش در ماکو بود، یادآوری کرد: مراکز لجستیکی شامل شهر، دهکده، پارک و مراکز مرزی است که براساس سند آمایش دو پارک عمومی و کشاورزی به همدان اختصاص داده‌اند؛ جالب است بدانید که تاکنون اقدامی برای این دو مرکز صورت نگرفته!

هاشمی با بیان اینکه برخی تصور می‌کنند بارانداز یعنی چند فروشگاه در کنار هم، اذعان کرد: بارانداز دارای طراحی، ورودی، پردازش و خروجی‌های مختلف بوده و با سیستم الکترونیکی اداره می‌شود؛ مجازی به هم پیوسته است، خدمات و مجوز‌های مختلفی ارائه می‌دهد و شبکه‌های انفورماتیک بالایی دارد که در همدان به این صورت نیست.

وی با بیان اینکه سه کشور آلمان، سنگاپور و هلند حرف نخست را در لجستیک دنیا می‌زنند، اظهار کرد: در ایران 58 مرکز لجستیکی داریم که شامل چهار شهر، 14 دهکده، 12 پارک عمومی، 17 پارک کشاورزی و 10 مرکز عمومی است و همان‌طور که عرض کردم سهم همدان یک پارک عمومی و کشاورزی است و اگر دستاورد همایش‌های بین‌المللی گام برداشتن در این راستا نبوده و فقط مطرح شدن باشد، زیبنده استان نیست.

کارشناس ارشد مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین در ادامه با بیان آنکه بسیاری از شهرها در استفاده از این ظرفیت پیشگام هستند، تأکید کرد: در کرمانشاه لجستیک اهداف خود را با حمل نفت، انواع کالا و غلات آغاز کرده است؛ قزوین دارای دهکده لجستیکی بوده و معاون اقتصادی استاندار مسئول پیگیری کمیته هاب لجستیکی است. مرکز لجستیکی البرز افتتاح شده، بندر خشک در جهرم درحال پیگیری است، در ماکو اقدامات بسیار خوبی انجام شده و مراودات اقتصادی با چین از زنجیره مواد خام تا مصرف تعریف شده است. تهران در راستای شهر لجستیکی گام برداشته، خراسان رضوی، اراک، آذربایجان شرقی (ارس) و اصفهان همگی در این راستا اقدامات مؤثری انجام داده‌اند، اما خبری از همدان نیست!

هاشمی تأکید کرد: اگر مسئولان استان همدان پیگیر لجستیک در این استان نباشند، نمی‌توانند به بودجه کلانی که به استان‌های دیگر برای این مهم اختصاص داده می‌شود، اعتراض کنند؛ جای تأسف است که از یک تُن میوه در همدان، 350 کیلوگرم آن از بین می‌رود. درحالی ‌که آمار بین‌المللی 10 کیلوگرم بوده و تنها اگر لجستیک کشاورزی فعال شود، می‌توان جلوی بسیار از خسارت‌ها را گرفته و به نفع تبدیل کرد.

وی با تأکید بر اینکه استاندار همدان می‌تواند یک تیم تشکیل داده و تا دهکده شدن این دو پارک که به همدان اختصاص یافته پیش رود، اعلام کرد: استان همدان با قابلیت‌ها و ظرفیت‌هایی که در بخش گردشگری، صنایع دستی، کشاورزی و ارتباطات دارد، مستعد بهترین استفاده از موقعیت پیش‎آمده است.

کارشناس ارشد مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین در پایان داشتن لجستیک را حق استان همدان خواند و گفت: همه ما باید در سطوح مختلف دست به دست هم داده و از این سهم همدان نهایت استفاده را ببریم؛ کارشناسان متخصص مهندسی لجستیک نیز آمادگی دارند تا به کمک مسئولان آمده و به ساخت اسکلت استان که ایجاد لجستیک بوده و می‌توان اقتصاد را بر پایه آن رشد داد، کمک کنند.