سپهرغرب، گروه اندیشه - سمیرا گمار: پژوهشگر حوزه حکمرانی و انقلاب اسلامی گفت: از ابتدا تا انتهای این بیانیه هیچ عبارتی را نمی‌بینید که مختص یک فکر و طیف خاص باشد بلکه شعارهایی که در این بیانیه مطرح می‌شود ناظر به فطرت انسان‌ها بوده و هیچ محدودیتی ندارد که شما اهل چه قوم و دین و مسلک و حزبی باشید.

رهبر معظم انقلاب در بیانیه‌ «گام دوم انقلاب» با مرور تجربه‌ 40 ساله‌ انقلاب اسلامی اعلام کردند؛ انقلاب «وارد دومین مرحله‌ خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی شده است». گام دومی که باید در چارچوب «نظریه نظام انقلابی» و با «تلاش و مجاهدت جوانان ایران اسلامی» به‌سوی تحقق آرمانِ «ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی» برداشته شود.

صدور بیانیه‌ گام دوم از سوی رهبر انقلاب در این مقطع، خطوط حرکتی را مشخص می‌کند که در واقع هرکدام از جزئیات این مسیر بایستی به‌طور مستقل مورد بررسی قرار گیرد. از امیدواری به آینده و انتظار از جوانان برای تحقق آرمان‌ها تا ارزیابی عملکردها در چهار دهه‌ گذشته و آمادگی انقلاب برای تصحیح خطاهای خویش.

آنچه در ادامه می‌خوانید گفتگوی خبرنگار سپهرغرب با از فعالان فرهنگی و پژوهشگران حوزه حکمرانی و انقلاب اسلامی است که به تبیین بیانیه گام دوم پرداخته است؛

     بیانیه گام دوم، هویت‌بخش نسل‌ها

سجاد کرمی در ابتدای سخنان خود با تحلیل کلان از کلیت صدور بیانیه گام دوم انقلاب آن را یک بیانیه هویت‌بخش خواند و عنوان کرد: نیاز است در مواجهه با نسل سوم و چهارم انقلاب نسبت به آرمان‌های انقلاب اسلامی تجدید هویت صورت گرفته و ارتباط درست این نسل‌ها با ارزش‌های انقلاب اسلامی، اهداف، چرایی و مسیر حرکت انقلاب روشن شود، بنابراین از این منظر می‌توان این بیانیه را هویت‌بخش نسل‌ها خواند.

     موفقیت‌هایی که داریم و توفیقاتی که باید به دست بیاوریم

وی خاطرنشان کرد: وجوه هویت‌بخشی بیانیه گام دوم انقلاب در تحلیل کلانی است که این بیانیه از انقلاب اسلامی ارائه داده و نسبت انقلاب را با سایر مکاتب روشن می‌کند؛ اینکه انقلاب اسلامی چه نسبتی با غرب و شرق دارد و وجوه تمایز آن چیست؟ ضمن اینکه تحلیل درستی نیز از گذشته، حال و آینده ارائه می‌دهد که همین تحلیل و مسیر پیشِ‌رو در مقابل چشم مخاطب یکی از وجوه هویت‌بخشی بیانیه گام دوم و سهیم کردن این نسل‌ها در موفقیت‌های به‌دست‌آمده و توفیقاتی است که آینده باید نصیب این نظام و انقلاب شود.

     ادامه مسیر انقلاب بدون جوانان ممکن نیست

این فعال فرهنگی افزود: به بیان دقیق‌تر، هویت‌بخشی بیانیه گام دوم انقلاب یعنی جوانان را صاحب انقلاب دانسته و این اعتمادبه‌نفس را به آن‌ها می‌دهد که ادامه مسیر و تحقق آنچه اتفاق افتاده بدون جوانان ممکن نیست.

     حیات انقلاب بسته به نقش‌آفرینی جوانان است

کرمی اظهار کرد: چیزی که در اندیشه رهبری روشن است و در اندیشه امام هم بروز و ظهور داشته این است که انقلاب متعلق به جوان‌ها بوده و این کشور نیز متعلق به آنان است؛ وارثان تاریخ و تمام این دستاوردها، آرمان‌ها و ادامه‌دهنده راه همین جوانان هستند به عبارتی حیات انقلاب بسته به نقش‌آفرینی جوانان است که البته در هر جامعه‌ای همین‌طور است و بستگی دارد رهبران به این مقوله چطور نگاه کنند؟

وی تأکید کرد: نگاه رهبری توأم با اعتماد و اعتقاد به جوانان بوده و بیانیه گام دوم انقلاب نیز با همین نگاه تدوین‌شده، آینده‌ای که بناست ساخته شود را همین جوانان می‌سازند و تمدنی هم اگر بناست شکل بگیرد نسل‌های جوان آن را شکل می‌دهند؛ به عبارت دقیق‌تر جایگاه جوانان در انقلاب اسلامی و در هر نظامی مشخص بوده و اعتقادی که رهبر به جوانان دارد حاکی از درک درستی است که ایشان از نقش‌آفرینی جوانان دارند.

این پژوهشگر حوزه حکمرانی و انقلاب اسلامی اعلام کرد: به خودم و همه جوانان توصیه می‌کنم مثل سیری که آقا در بیانیه گام دوم دارند، ما نیز تاریخ انقلاب را بشناسیم و با معارف انقلاب ارتباط برقرار کنیم. بدانیم اکنون در چه موقعیتی هستیم و چقدر موفقیت به دست آورده‌ایم، شناخت، در ما ایجاد خودباوری می‌کند ضمن اینکه باید ببینیم در کجای این هفت‌بند توصیه‌شده در بیانیه هستیم و چطور می‌توانیم نقش‌آفرینی کنیم؟

کرمی با اشاره به امیدواری رهبر انقلاب در هر برهه‌ای از تاریخ انقلاب نیز ابراز کرد: امید و امیدواری اولاً ناشی از سرمایه ایمانی ما و توکلی است که به نصرت و مدد خدا داریم، ضمن اینکه هرکسی سرمایه‌های موجود را در نظام ببیند؛ بالأخص نیروهای کارآمد، نخبگان و نیروی علمی کشور، امید در دل او جوانه خواهد زد، به‌طورکلی درک درست از نیرو در کشور چه به لحاظ منابع و چه نیروی انسانی هر ضمیری را امیدوار می‌کند.

وی عنوان کرد: نکته بعد راهی است که طی کرده‌ایم؛ وقتی‌که ما از یک گذشته عقب‌مانده در دوران طاغوت به شرایط کنونی رسیده‌ایم؛ این برای ما مایه امیدواری است، اگر بنا بر این بود نا امید باشیم بهانه برای ناامیدی در اوایل انقلاب اسلامی در رژیم طاغوت بسیار بیشتر بود اما امیدوار ماندیم و راه را طی کردیم امروز بهانه برای امیدوار بودن و امید داشتن در انقلاب اسلامی و نظام اسلامی بیشتر است ضمن اینکه اگر امید نباشد منطقاً هیچ راهی طی نخواهد شد.

این پژوهشگر حوزه حکمرانی و انقلاب اسلامی اظهار کرد: نکته آخر اینکه جبهه مقابل ما فرسوده است و این هم امیدواری ما را زنده نگه می‌دارد و ما را به رسیدن به آرمان‌ها و تحقق آن‌ها که برای خودمان ترسیم کرده‌ایم می‌رساند.

     شعارهای بیانیه گام دوم ناظر به فطرت انسان‌هاست

کرمی در ادامه سخنان خود با تأکید بر اینکه بیانیه گام دوم یک بیانیه فطرت‌گرا و جهان‌شمول است، تصریح کرد: بر این اساس از ابتدا تا انتهای این بیانیه هیچ عبارتی را نمی‌بینید که مختص یک فکر و طیف خاص باشد بلکه شعارهایی که در این بیانیه مطرح می‌شود ناظر به فطرت انسان‌ها بوده و هیچ محدودیتی ندارد که شما اهل چه قوم و دین و مسلک و حزبی باشید.

وی ادامه داد: محتوای این بیانیه که به‌عنوان مسیر پیش رو و آرمان‌ها ترسیم‌شده برای هر انسان حقیقت‌جویی نقشه راه بوده و همان‌طور که عرض کردم منحصر به یک طیف و فکر خاص نیست بنابراین کسی نمی‌تواند در مرزهای ایران اسلامی خود را مخاطب آن نداند و این نکته، حائز اهمیت است.

     مانیفست تمدن‌سازی با رویکرد واقع‌گرایانه

این فعال فرهنگی در ادامه این بخش از سخنان خود، گفت: علاوه بر نکات مطرح‌شده بیانیه گام دوم یک مانیفست تمدن‌سازی است که با یک رویکرد واقع‌گرایانه، گذشته را بیان کرده و به تشریح دستاوردها پرداخته و در بخش توصیه‌ها هر آنچه برای رسیدن به یک حرکت بالنده تمدنی از علم و معنویت و اقتصاد تا عدالت و آزادی را که لازم بوده دربر می‌گیرد.

     کلی‌گویی و شعارزدگی در این بیانیه به چشم نمی‌خورد

کرمی ابراز کرد: این بیانیه یک بیانیه راهبردی است که در آن از کلی‌گویی و شعارزدگی پرهیز شده، مسیر کاملاً روشن بوده و راهبردهای انقلاب اسلامی برای تحقق آرمان‌ها و تمدن‌سازی به‌خوبی بیان شده است؛ این راهبردی بودن بیانیه یک اتمام‌حجت است تا در این راستا حرکت کنیم و مسیر انقلاب از تفسیر به رأی‌ها و انحرافات در امان باشد.

     آفاتی که با آن مواجهیم

وی در بخش بعدی سخنان خود با اشاره به آفت‌هایی که می‌تواند این حرکت بزرگ و ذی‌الوجوه را در سطح کلان خود با تهدید مواجه کرده و مانعی برای پیشرفت باشد، یادآور شد: تمرکز بیش‌ازحد بر بخش‌ها و سرگرم شدن به یک سری مسائل جزئی ما را از مسیر اصلی دور می‌کند؛ ضمن اینکه اگر مشکلات و فشارهای اقتصادی که مردم با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند باعث حواس‌پرتی ما (مردم و مسئولان) از مسیر کلان پیشِ‌رو شود، آن‌وقت مشکلی که از این ناحیه به وجود می‌آید ضربه بسیار کلانی به ‌نظام و انقلاب اسلامی وارد می‌کند.

این پژوهشگر انقلاب اسلامی متذکر شد: این نکته مهمی است که باید به آن توجه کرد؛ مشکلات اقتصادی و فشارهایی که بر ملت ایران وارد می‌شود نباید ما را از وجوه کلان بیانیه غافل کند. اگرچه باید تدابیر کوتاه‌مدتی برای رفع این فشارها و حل مشکلات اقتصادی از سوی مسئولان اتخاذ شود، اما سؤال این است که این تدابیر کوتاه‌مدت راه‌حل برون‌رفت از مشکلات است یا اینکه ما به یک تدبیر کلان هم نیاز داریم؟

کرمی اضافه کرد: بیانیه گام دوم همان تدبیر کلان حل مشکلات است؛ یعنی اگر بتوانیم بیانیه را در وجوه مختلف آن در ابعاد مختلفی که دارد محقق کنیم تدبیری برای حل مشکلات می‌شود.

وی با اشاره به اهمیت بیانیه در زمان صدور و توجه به آن در شرایط فعلی و با توجه به مشکلات اقتصادی که وجود دارد، اذعان کرد: اصولاً این بیانیه منقطع از مشکلات فعلی کشور نیست، بلکه یک راهکار اصولی، عمیق و کارآمد برای حل مشکلات است و منقطع دانستن آن از شرایط فعلی صحیح نیست، درواقع ما هم به راهکارهای کوتاه‌مدت و میان‌مدت نیاز داریم و هم به راهکارهای بلندمدت تا بتوانیم مشکلات کشور را پشت سر بگذاریم.

این فعال فرهنگی در پایان این بخش از سخنان خود بیانیه گام دوم یک راهکار بلندمدت، اصولی و دقیق برای حل مشکلات و پیشگیری از مشکلات و بروز موانع آتی توصیف کرد و به تشریح انقلاب اسلامی و تفاوت آن با سایر انقلاب‌های دنیا پرداخت.

     نگاهی به مفهوم انقلاب اسلامی ایران

کرمی در ادامه خاطرنشان کرد: مسئله حائز اهمیت دیگر این است که انقلاب اسلامی یک مقوله متفاوت از ادبیات دانشگاهی دنیاست؛ در دیدگاه روز جامعه‌شناسی انقلاب دفعی است یعنی به دفعات اتفاق افتاده و بعد تمام می‌شود، اما در اندیشه رهبری، انقلاب تدریجی است و در بستر زمان در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت به اهداف خود می‌رسد. بنابراین درست است که وقوع انقلاب را در بهمن سال 57 و استقرار نظام را در 12 فروردین 58 یک وقوع دفعی می‌دانیم اما در معنای اعم انقلاب را مترادف با تمدن‌سازی می‌دانیم.

وی تصریح کرد: به تعبیری تحقق انقلاب اسلامی مساوی است با پنج مرحله تمدن‌سازی اسلامی؛ از این منظر اگر به موضوع نگاه کنیم در گام اول بخشی از مقولات انقلاب و تشکیل نظام اسلامی محقق شده و در گام دوم سه مقوله دیگر دولت اسلامی، نظام اسلامی و تمدن اسلامی باید به‌صورت کامل محقق شود.

     هیچ مکتبی نیست که از ضعف‌های خود سخن بگوید

این فعال فرهنگی با اشاره به اینکه در بخشی از این بیانیه آمده است که انقلاب آماده تصحیح خطاهای خویش است، افزود: برخلاف تصور خیلی از ما رهبری یک نگاه واقع‌بینانه به عملکرد نظام اسلامی دارند و این عملکرد را معصوم نمی‌بینند؛ آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب خطاناپذیر است چون الهی و فطری است اما در بعد عملکرد این‌طور است، ثانیاً این بیان آقا یک نوع تحدی است نسبت به مکاتب دیگر، شما یک مکتب را پیدا کنید که بگوید ما در مکتب خود ضعف و خطاهایی داشتیم! پیدا نمی‌کنید، این نشان از جرأت و شجاعت در وجود رهبر انقلاب و گفتمان انقلاب اسلامی است که با شجاعت ضعف را بشناسد و بگوید آماده اصلاح و تصحیح خطاییم.

کرمی با تأکید بر اینکه این بیان در راستای جذب حداکثری منتقدین منصف بوده، بیان کرد: آمادگی برای تصحیح خطاهای خویش یک قوه محرک است برای کسانی که می‌خواهند ضعف‌ها را برطرف کنند، چون انگیزه‌بخش و امیدآفرین است و اتمام‌حجتی است برای ما که وجود ضعف‌ها را بهانه‌ای برای کم‌کاری‌های خود نکنیم.

وی با طرح این سؤال که ضعف‌ها و اصلاحات در انقلاب اسلامی چه سازوکاری دارد و روش درست چیست؟ گفت: آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی مشخص بوده و معیارها برای اصلاح باید این آرمان‌ها باشد. برادری، برابری، اخلاق، معنویت، عدالت و فساد ستیزی، این‌ها خطاناپذیرند اصلاح باید ناظر به این معیارها باشد و معیار حرکت انقلابی این‌ها است.

     نیاز به کرسی‌های نقد و نظر

این پژوهشگر حوزه حکمرانی و انقلاب اسلامی ادامه داد: ما به مفاهیم نظری عمیقاً نیاز داریم نیاز به کرسی‌های آزاداندیشی و کرسی‌های نقد و نظر و اندیشه در مجامع علمی و جامعه که یکی از لوازم ایجاد اصلاحات و حرکت روبه‌جلو ناظر به بیانیه گام دوم است؛ اصلاحاتی که اگر می‌خواهد اتفاق بیفتد قانون سازوکارهایی پیش‌بینی کرده و باید با ساختارهای موجود محقق شود.

     عملکرد مسئولان را باید از حساب انقلاب اسلامی جدا کرد

کرمی توضیح داد: ما در نظام جمهوری اسلامی بعضاً انحراف و افراط داشتیم اما در انقلاب اسلامی و نظام ارزش‌ها و مسیر پیشِ‌رو افراط و چپ‌روی وجود ندارد؛ عملکرد مسئولان را باید از حساب انقلاب اسلامی که درواقع ترسیم‌کننده پیشِ‌روی ماست جدا کرد.

     صبر فعال و منفعل

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به صبر انقلابی و صبر فعال تشریح کرد: این مفهوم در مقابل صبر منفعل قرار دارد و ما گاهی صبر انقلابی نداشتیم چون خسته و کلافه شدیم و جا زدیم، این، صبر منفعل است که مشکلات و کج کارکردی‌ها را می‌بینیم و دست روی دست می‌گذاریم، در این مسیر مفهوم صبر انقلابی این است که برای تحقق ارزش‌ها تلاش و مجاهدت کنیم و درعین‌حال جا نزنیم.

     نظام، ظرف تحقق تمدن اسلامی است

این فعال فرهنگی با تأکید بر اینکه اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی در طولانی‌مدت محقق می‌شود و نیازمند بسترسازی است، ابراز کرد: باید توجه کرد که نظام، ظرف تحقق تمدن اسلامی است، اگر نظام نباشد انقلاب چه‌طور محقق شود؟ اهداف و آرمان‌ها چه‌طور محقق می‌شود؟ بنابراین باید با صبر و مجاهدت بمانیم، اصلاحات لازم را انجام دهیم تا انقلاب محقق شود و الا اگر نظام نباشد ظرفیت تحقق انقلاب از بین می‌رود.

     انقلاب را از منابع اصیل بشناسیم

کرمی در پایان سخنان خود گفت: خودم و همه جوان‌ها را توصیه می‌کنم که انقلاب را از منابع اصیل بشناسند، باید قضاوت‌هایمان بر اساس منابع اصیل باشد، طبق توصیه‌های رهبری خودمان را مجهور به نیروی علم و اندیشه کنیم، معنویت خود را بالا ببریم که تحقق اندیشه و علم در ساحت انقلاب اسلامی به‌جز در سایه معنویات ممکن نیست، نهایت تلاش را بکنیم که بتوانیم بیانیه گام دوم را به‌عنوان نسخه نجات‌بخش ملت ایران محقق کنیم.