مریم قلی‌زاده با اشاره به گلایه‌های والدین از برخی رفتارهای فرزندانشان، گفت: این روزها بیشتر از قبل، شکایت و گلایه والدین را در مورد کودکانشان می‌شنویم که می‌گویند «خسته شدم انقدر اتاق خوابش رو مرتب کردم»، «هرشب باید بهش بگم مسواک یادت نره»، «حتی لباس‌هاش رو هم من باید بشورم»، «با اصرار زیاد فرزندم، برای او حیوان خانگی خریدیم ولی حتی کوچک‌ترین اهمیتی به نگه‌داری حیوانش نمی‌دهد»، و… تمام این شکایات نشان از فقدان یک مهارت و توانمندی مهم به نام «مسئولیت پذیری» دارد.

این روان‌درمانگر تخصصی نوجوان افزود: منظور ما از مسئولیت پذیری همان تعهد فرد به انجام دادن یا ندادن برخی رفتارها و وظایف است. از آنجا که انسان موجودی اجتماعی است و جامعه نیاز فرد به امنیت، آرامش، تفریح، آموزش و…، را تأمین می‌کند بنابراین لازم است هر فرد در قبال جامعه مسئولیت‌پذیر باشد. یعنی حالتی که فرد، نقش و اثر خود را در عوارض و نتایج یک اقدام، فعالیت یا رفتار بپذیرد و همینطور قادر باشد مقررات، آداب و رسوم، معیارهای اخلاقی و اجتماعی جامعه را رعایت کند و در جهت انجام وظایفش تلاش کند.

قلی‌زاده گفت: ما والدین فرزندمان را برای ورود به جامعه‌ای بزرگ‌تر پرورش می‌دهیم، پس واجب و ضروری است که فرزند ما در خانواده مسئولیت پذیری را آموزش ببیند.

وی ادامه داد: در بعد فردی نیز فقدان مسئولیت پذیری، آسیب جدی به نوجوان خواهد زد. اولین موردی که بی‌مسئولیتی نشانه می‌گیرد، عزت نفس و اعتماد به نفس نوجوان است. او همیشه فردی ضعیف و وابسته خواهد ماند و به پیشرفت و موفقیتی که لایق آن است، دست پیدا نخواهد کرد.

این روانشناس بالینی اظهار کرد: حالا نکته مهم اینجا است که ما به عنوان یک والد مسئول و آگاه، چگونه فرزندی مسئولیت‌پذیر پرورش دهیم.

وی توضیح داد: اولین و مهم‌ترین نکته این است که ما به عنوان والد، الگوی مناسبی برای فرزندمان باشیم. مورد بعدی این است که انتظاراتمان از نوجوان، معقول و منطقی باشد و آن انتظار را به صورت واضح و شفاف بیان کنیم تا نوجوان، دچار گیجی و سردرگمی نشود.

قلی‌زاده گفت: سعی کنیم نوجوان را در تصمیم‌گیری‌های خانواده مشارکت دهیم مثل اینکه تعطیلات آخر هفته به کجا سفر کنیم. نظر نوجوان را جویا شویم، چرا که به او می‌آموزد زندگی ماحصل انتخاب‌های ما است. به نوجوان اعتماد کنیم و به او وظایف و مسئولیت‌هایی در حد توانش محول کنیم مثل خرید نان برای صبحانه.

وی ادامه داد: از نوجوان انتظار نداشته باشیم مسئولیت محول شده را به همان خوبی که مدنظر ما است انجام دهد. اگر از پس کاری به طور کامل برنیامد از سرزنش کردن خودداری کنیم و قسمت درست انجام شده را تشویق کنیم. یعنی به جای تمرکز بر اشتباه، تلاش نوجوان را ببینیم.

این روان‌درمانگر تخصصی نوجوان افزود: نوجوان را در کارهای داوطلبانه، کارهای خیریه و… مشارکت دهیم. از طرفی اگر نظر نوجوان با ما متفاوت بود به انتخاب‌های نوجوان احترام بگذاریم و حدود این احترام تا جایی است که آسیبی به او وارد نمی‌کند. این انتخاب می‌تواند خرید لباس یا رشته تحصیلی متفاوت با نظر و سلیقه ما باشد.

قلی‌زاده گفت: در نهایت به نوجوان کمک کنیم اهدافش را در زندگی تعیین کند، مثلاً اگر شغل خاصی مدنظر و مورد علاقه‌اش است به او در برنامه ریزی مناسب برای رسیدن به هدفش کمک کنیم و به او گوشزد کنیم که خودش مسئول رسیدن به آرزو و اهدافش است، تنها کسی که می‌تواند به آرزوهایش جامه عمل بپوشاند خود او است و همین طور جامعه نیازمند افراد مسئول است.