همدان ازجمله شهرهای پاکیزه، تاریخی و گردشگرپذیر کشور است؛ حفظ پاکیزگی شهر توسط شهروندان مسئولیت‌پذیر و شهرداری متعهد، محقق می‌شود که همدان نیز از این قاعده مستثنی نیست.

به‌رغم تمام تلاش‌ها، مواردی باعث دور شدن شهر از پاکیزگی و زیبایی می‌شود که ازجمله آن‌ها وجود انبارهای ضایعاتی در محدوده شهری است که گاهی به پاتوق فروشندگان مواد مخدر تبدیل شده و حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. همچنین باعث آزرده خاطر شدن شهروندان نیز می‌شوند.

در این بین برخی از شهروندان از وجود انبارهای ضایعاتی قارچ‌گونه و ریشه‌ای در مناطق کم‌برخودار شهر گلایه‌مند هستند. آن‌ها می‌گویند انبارهای ضایعاتی در مناطق دارای خانه‌های مسکونی تراکم بیشتری دارد و این مغازه‌های زشت و نازیبا، جای مغازه‌های خوراکی، پوشاک و مایحتاج مردم را گرفته و هیچ تلاشی در جهت حل این مشکل نمی‌شود.

آن‌ها تأکید دارند تمام این مغازه‌های ضایعاتی باعث ایجاد ناامنی، دزدی، تجمع معتادان متجاهر و به محلی برای خرید و فروش مواد مخدر تبدیل شده؛ هیچ مسئولی پیگیر حل این معضل در داخل محدوده شهری همدان نیست.

تأسف‌بارتر اینکه زباله‌گردی یکی از شغل‌های کاذب است که درآمد خوبی دارد و باعث شده که افراد بیشتری به این کار روی بیاورند. افرادی که در حال جمع‌آوری ضایعاتی‌های شهر هستند روزانه بیشتر وقت خود را در زباله‌ها به سر می‌برند، این در حالی است که زباله‌گردی نه‌تنها به خود این افراد ضربه می‌زند بلکه جامعه را دچار تشویش می‌کنند، به طوری که زباله‌گردها پس از ساعت‌ها گشت و گزار و جمع‌آوری زباله‌ها در پایان هر روز برای فروش زباله جمع‌آوری شده، دست به دامان ضایعاتی‌ها می‌شوند متأسفانه به‌دلیل مشکلات اقتصادی، تعطیلی برخی از مشاغل و درآمد ثابتی که این حرفه دارد باعث شده افراد بیشتری به تفکیک زباله گرایش پیدا کنند که این امر همانطورکه پیشتر عنوان شد آسیب‌های اجتماعی بسیاری را در بعد فردی و اجتماعی در محلات به بار می‌آورد.

البته از سوی دیگر ماجرا نیز می‌توان به این قضیه نگاه کرد و آن اینکه آنچه امروز دلیلی بر تعداد بالای زباله‌گردها است وجود خریداران ضایعاتی است که در سراسر شهر سبز شده‌اند به طوری که به‌نظر می‌رسد که خرید ضایعات از دست زباله‌گردها برای ضایعاتی‌ها سود خوبی دارد و به‌نوعی سود اصلی این کاسبی در جیب آن‌ها می‌رود.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این خصوص گفت‌وگویی با علی‌اکبر نظری؛ رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر همدان و نیز سهراب مشهودی؛ صاحب نظر حوزه شهرسازی گفت‌و‌گویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر همدان با بیان اینکه مدیریت شهری در حوزه ساماندهی زباله‌گردها ورود جدی داشته و نسبت به شناسایی 650 نفر اقدام کرده گفت: در حال حاضر بخشی از فعالیت این افراد زیر نظر مدیریت پسماند هستند.

علی‌اکبر نظری با تأکید بر اینکه باید پذیرفت زباله‌گردی و گسترش آن‌ها طی چند سال اخیر، به‌دلیل افزایش مشکلات اقتصادی و معیشتی است افزود: در خصوص ضایعاتی‌ها نیز بارها جلساتی را با حضور بخش خصوصی برگزار کرده‌ایم تا ساماندهی لازم با نظر بخش خصوصی و همراهی شهرداری اتفاق بیفتد، در حال حاضر نیز طبق صورت‌جلسه اخیر منتظر ارائه نظر از سوی بخش خصوصی هستیم که در این زمینه چندین سال سابقه دارد.

وی با تأکید بر اینکه بارها و بارها نسبت به پلمب ضایعاتی‌هایی که در محله‌ها فعال هستند اقدام کردیم اما بنا به دلایل اقتصادی افراد در برخی موارد نسبت به تبدیل خانه‌هایشان به انبارهای ضایعاتی اقدام می‌کنند، ابراز کرد: در این زمینه شهرداری اختیاری در برخورد با این قبیل اتفاق‌ها ندارد.

وی ضمن اشاره به اینکه اطلاعی از تعداد ضایعاتی‌های فعال در شهر همدان ندارد، در واکنش به این مسئله که بیشتر ضایعاتی در قالب این پوشش با استثمار معتادان متجاهر، محلات شهری را ناامن کرده و تعداد کثیری از آن‌ها خود شخصاً نسبت به فروش مواد مخدر به معتاد متجاهر به ازای مواد بازیافتی اقدام می‌کنند، گفت: با این تفاسیر یقیناً با نیروی انتظامی و بهزیستی می‌بایست جلساتی در این زمینه داشته تا همراهی آن‌ها را نیز در این زمینه جلب کنیم.

رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر همدان با اشاره به اینکه البته شهرداری چندوقتی است که از طریق انعقاد قرارداد با بخش خصوصی با عنوان برنامه‌ای به نام «بهروب» در این زمینه ورود کرده است، اظهار کرد: متأسفانه آغاز فعالیت این بخش خصوصی همزمان با کرونا بود بنابراین موفقیتی که ما انتظار داشتیم را به همراه نداشت بنابراین انتظار می‌رود با تصمیمات درست، شاهد فعالیت مؤثرتر این شرکت در فضای ساماندهی بازیافت در شهر همدان باشیم؛ البته در حال حاضر نیز در این بخش فعالیت‌هایی به‌صورت محدود دارد.

در ادامه شهرساز پیشکسوت نیز با بیان اینکه متأسفانه فعالیت زباله‌گرد و ضایعاتی در همه شهرهای ایران به یک معضل شهری بدل شده گفت: این معضل نه‌تنها در بعد زیباشناختی مؤثر است بلکه ساختار شهرسازی را نیز به مخاطره می‌اندازد.

سهراب مشهودی با بیان اینکه به لحاظ شهرسازی اسقرار واحدهای ضایعاتی در کنار منازل شهری رعایت اصل همجواری در شهرسازی را زیر سؤال می‌برد، گفت: در اهمیت موضوع همین بس که طبق ضوابط شهرسازی استقرار مدرسه کنار پمپ بنزین خلاف مقررات است چه برسد به ضایعاتی‌ها که بهداشت عمومی شهر را به مخاطره می‌اندازند.

وی با بیان اینکه تفکیک زباله و بازیافت در اصل امری نیکو به لحاظ اقتصادی است اما باید خارج از محدوده شهر این امر با تدابیر بهداشتی انجام شود گفت: بنابراین لازم است در این مقوله مدیریت شهری در حوزه ساماندهی و برخورد با متخلفان ورودی جدی داشته باشد.

مع‌الوصف با توجه به آنچه بر اساس ماده 16 قانون پسماند، همه امور مربوط به مدیریت پسماند ازجمله حمل، نگهداری، بازیافت و جمع‌آوری برعهده شهرداری‌ها است و هیچ ارگان و یا شخص دیگری حق دخالت در آن را ندارد.

از طرفی متأسفانه بی‌توجهی برخی شهروندان به تفکیک زباله از مبدأ سبب شده شاهد افزایش روزافزون زباله‌گردها در شهر باشیم که برای جداسازی ضایعات خشک از میان زباله‌های خانگی و کارگاهی بدون توجه به مسائل بهداشتی باعث نازیبایی بصری در شهر می‌شوند.

این در حالی است که طبق ماده 688 قانون مجازات اسلامی هر اقدامی که از مصادیق تهدید علیه بهداشت عمومی باشد، جرم شناخته می‌شود زباله‌گردها با فروش ضایعات خشک به انبارهای غیرمجاز و به‌دنبال آن بازیافت غیراصولی پسماندها باعث به خطر افتادن سلامت شهروندان می‌شوند، بنابراین لازم است با انبارهای ضایعات بدون پروانه کسب برخورد شود. بنابراین با شناسنامه‌دار کردن انبارهای ضایعات می‌توان این انبارها را به خارج از محلات مسکونی انتقال داد و با وضع برخی ضوابط خاص همچون نصب دوربین کنترل، ثبت اطلاعات پلاک خودروهای ورودی و خروجی حامل و ثبت مشخصات خریدار و فروشنده کالا از وقوع بسیاری از جرائم پیشگیری کرد.

حال آنکه در کل کشور ابزار قانونی برخورد با واحدهای صنفی فاقد پروانه کسب در اختیار اتاق اصناف و اتحادیه‌های مربوطه قرار دارد و آنان می‌توانند با پلمب انبارهای ضایعات فاقد پروانه کسب، مدیریت شهری را در ساماندهی آنان یاری کنند