مدیر گروه سینما دانشگاه سوره گفت: از مقوله «فیلم‌جستار» به عنوان مقوله پیچیده‌ای یاد کرد که از «تعریف شدن» گریزان است و یکی از بهترین مصادیق برای «حدیث نفس» محسوب می‌شود.
احمدعلی سجادی‌صدر در نشست تخصصی ششمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران با عنوان «فیلم جُستار، نظریه و عمل» در دانشگاه سوره گفت: مقوله «فیلم‌جستار» مقوله پیچیده‌ای است چراکه به‌شدت از «تعریف شدن» گریزان است. «فیلم‌جستار» از هر تعریف و قاعده‌ای که برای دیگر ژانرها مطرح است، بلافاصله فرار می‌کند و هیچ‌گاه خودش را در معرض محدود شدن قرار نمی‌دهد. همین ویژگی هم باعث پویایی این مقوله شده است.
وی ادامه داد: برای تعریف فیلم‌جستار باید مستقیم به سراغ نمونه‌ها برویم. فیلم‌جستار، زمانی مربوط به حوزه فیلم مستند محسوب می‌شده اما امروز خودش را از حوزه مستند هم جدا می‌کند. فیلم‌جستار، داستان ندارد. بر اساس تحقیقات جدید، ما از مرز خیال و واقعیت عبور کردیم و به رسانه می‌پردازیم. در واقع از تعریف نشدن موضوع، به تعریف نشدن رسانه و از چندگانگی موضوع به چندگانگی رسانه می‌رسیم.
واقعیتی وجود دارد، اما کجاست؟
سجادی‌صدر در ادامه با ارجاع به بخش‌هایی از فیلم «شب و مه» ساخته آلن رنه گفت: کاری که آلن رنه به‌واسطه توضیح روی فیلم انجام داده این است که ما در مواجهه با آن تردید داریم که آیا کل آن مستند است، یا با یک فضای ساخته‌شده طرف هستیم. گویی ما را در میانه مرز مستند و داستانی نگه می‌دارد. این همان کاری است که آلن رنه در «هیروشیما عشق من» هم انجام داده است.
او توضیح داد: مستند «شب و مه» درباره آسایشگاه‌های آشوویتس است که در آلمان نازی، مختص نگه‌داری یهودی بوده اما افراد از همین جا به سمت کوره‌های آدم‌سوزی فرستاده می‌شدند. رنه به آنجا می‌رود و از آنجا فیلمبرداری می‌کند و با تصاویری که از گذشته باقی مانده است، تلفیق می‌کند. رنه با نگه داشتن ما در مرز واقعیت و خیال، به‌گونه‌ای می‌گوید واقعیتی وجود دارد ولی معلوم نیست همان چیزی باشد که به ما می‌گویند.
وی پس از نمایش سکانس‌هایی از «شب و مه» ادامه داد: در اینجا فیلم‌جستار، به‌گونه‌ای از فیلم مستند نزدیک می‌شود که به نام مستند انعکاسی می‌شناسیم. یعنی همه اجزای تولید از گروه فیلمبرداری تا بوم صدا را در تصویر می‌بینیم و به‌گونه‌ای با این مسئله مواجه می‌شویم که آنچه در حال دیدن آن هستیم، ساخته‌شده است و اینگونه نیست که واقعیت محض باشد.
تأثیر اورسن ولز بر گزارش‌های خبری دنیا
مدیر گروه سینما دانشگاه سوره تأکید کرد: جورج اورسن ولز در همان دقایق ابتدایی مستند خود، تأکید می‌کند که این مستند یک دروغ است! فیلم در همان ابتدا روی فاصله میان «فیلم» و «واقعیت» تأکید می‌کند. شیوه ساخته‌شدن یک فیلم، بر تفسیر شما از واقعیت، تأثیر می‌گذارد.
سجادی‌صدر پس از نمایش سکانس‌هایی از مستند «همشهری کین» گفت: اورسن ولز از فیلمسازانی است که روی مقوله مستند دورگه، بسیار تأثیر گذاشته است. دقایق اولیه فیلم «همشهری کین» درآن مقطع روی تولید مستندهای خبری در دنیا تأثیر گذاشت و بسیاری به تقلید از او، شیوه ساخت فیلم‌های خبری را تغییر دادند. ولز برخلاف زندگی شخصی‌اش، به‌عنوان یک هنرمند، ذهن بسیار خلاقی داشته است.
«فیلم‌جستار» هیچ پایبندی‌ای به روایت ندارد
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: فیلم‌جستار در دوران جدید، هیچ پایبندی‌ای به روایت ندارد و می‌گوید اگر بخواهی من را بفهمی باید دید خود را نسبت به دنیا تغییر دهید. فیلم‌جستار نمی‌خواهد مانند یک فیلم هالیوودی، ما را به‌واسطه روایت خود متأثر کند. از این منظر فیلم‌جستار ذیل روایت پست‌مدرن قرار می‌گیرد.
وی تأکید کرد: فیلم‌جستار در واقع بیان شخصی یک هنرمند است و به همین دلیل هم ذیل هیچ تعریفی قرار نمی‌گیرد. یکی از بهترین مصادیق برای «حدیث نفس» همین فیلم‌جستار است. ساختاری که هیچ قاعده‌ای ندارد و به همین دلیل هم به‌راحتی قابل‌تفسیر و دسته‌بندی نیست. تنها نکته مهم این است که فیلم‌جستار، برداشت شخصی یک هنرمند از یک واقعیت است و هیچ‌گاه خود واقعیت نیست.
در «فیلم‌جستار» اصل اول «پژوهش» است
رامتین شهبازی عضو شورای علمی ششمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران با ارائه توضیحاتی درباره پذیرش قالب «فیلم‌جستار» در این دوره از همایش، گفت: فیلم‌جستار یکی از گونه‌های شناخته‌شده در عرصه فیلمسازی و تحقیق در جهان است. امروز در بسیاری از رشته‌های میان‌رشته‌ای از این قالب استفاده می‌شود. به همین دلیل قالب فیلم‌جستار را در فراخوان پذیرش آثار در همایش مطالعات فیلم کوتاه، قرار دادیم.
وی با اشاره به تعداد محدود کتاب‌های منتشرشده به زبان فارسی درباره موضوع «فیلم‌جستار» افزود: در کتابی در این زمینه سعی کرده‌ایم علاوه بر مرور تاریخچه فیلم‌جستار، به شکل‌های مختلف فیلم‌جستار هم اشاره داشته باشیم. در این کتاب، نظریه مطرح می‌شود اما در ادامه از نظریه به سمت عمل حرکت خواهیم کرد.
شهبازی گفت: در فرآیند ساخت فیلم‌جستار، اصل اول، پژوهش است. ما زمانی از پژوهش مکتوب به یک خروجی مکتوب در قالب مقاله می‌رسیم و به نوعی درون رسانه‌ای عمل می‌کنیم اما وقتی می‌خواهیم «فیلم‌جستار» بسازیم، در واقع رسانه را هم تغییر می‌دهیم. به همین دلیل برای رفتن به سراغ فیلم‌جستار، باید به دو رسانه، تسلط داشته باشید؛ هم رسانه مکتوب، برای پژوهش و هم رسانه تصویر، برای ارائه.
ششمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران با شعار «امکانات بومی در ژانرهای آمیخته (هیبریدی) و اهمیت چرخه‌های تولید» و در چهار بخش مقالات پژوهشی، جستارهای آزاد، فیلم‌جُستار و ترجمه پذیرای مقالات پژوهشی خواهد بود.
آخرین مهلت ارسال چکیده مقالات و طرح‌نامه، یک‌شنبه 6 خرداد است و اسامی چکیده مقالات پذیرفته شده یک‌شنبه 3 تیر اعلام خواهد شد.
منبع: خبرگزاری ایرنا
شناسه خبر 81794
