خبرگزاری‌ها با انتشار گزارش‌هایی، دلایل مخالفت مردم و مسئولان با فعالیت این کارخانه را بررسی کرده بودند و رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی گفته بود: به‌طور کلی در صدور هرگونه مجوز صنعتی و معدنی استعلامات لازم از مراجع مربوطه نظیر محیط‌زیست، امور منابع آب و منابع طبیعی گرفته می‌شود و چنانچه مخالفتی صورت گیرد، برابر ضوابط و مقررات اقدام خواهد شد.

علی جودکی تأکید کرده بود که قطعاً در بررسی پرونده این واحد تولیدی معدنی تمامی جوانب دیده خواهد شد و جامع‌ترین تصمیم گرفته می‌شود.

نماینده مردم ساوه و زرندیه نیز از پیگیری‌هایی خبر داده بود که برای تحقق توقف فعالیت این کارخانه انجام شده است و نهایتاً منجر به بازدید میدانی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست از این منطقه در روز 17 آذرماه شد.

سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در جریان این بازدید به احداث دو کارخانه سیمان خاکستری و سفید در زرندیه اشاره کرد و افزود: قرار گرفتن صنایع متعدد به‌صورت تجمیعی موجب بروز آلایندگی خواهد شد و در این بازدید میدانی مقرر شد ارزیابی مجدد محیط‌زیستی این صنعت توسط دفتر ارزیابی سازمان انجام و ظرف دو هفته آینده با حضور دستگاه‌های متولی امر جلسه‌ای برگزار شود و چنانچه با تبعات زیست‌محیطی مواجه باشد، هرچه سریع‌تر دستور توقف و خاتمه کار کارخانه سوم سیمان صادر خواهد شد؛ البته اداره کل صمت استان در گذشته دستور توقف تا تعیین تکلیف نهایی را صادر کرده است.

وی گفته بود: آلودگی هوا و منابع آبی و رودخانه‌ها، آسیب به جاده‌های منطقه، ترابری و غیره نشانگر آن است که این صنعت جدیدالاحداث به تکالیف قانونی خود عمل نکرده و زیرساخت‌های شهرستان را با مشکل مواجه کرده است.

نماینده مردم ساوه و زرندیه نیز اظهار کرده بود: متوقف شدن فعالیت این کارخانه به‌عنوان مطالبه عمومی ساکنین منطقه، از طریق ریاست جمهوری، قوه قضائیه، سازمان محیط‌زیست، استانداری مرکزی و اداره کل صمت استان پیگیری و منجر به صدور دستور توقف فعالیت این کارخانه از سوی ریاست سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی شد.

حجت‌الاسلام محمد سبزی تصریح کرده بود: با توجه به فعالیت دو کارخانه سیمان دیگر در این شهرستان، ضرورتی برای فعالیت کارخانه سوم نیست و چنانچه سرمایه‌گذار تمایل به فعالیت این کارخانه دارد، در نقطه دیگری که تبعات زیست‌محیطی و مشکلات اجتماعی ندارد، اقدام به سرمایه‌گذاری کند؛ چراکه این کارخانه برای محیط‌زیست، گونه‌های جانوری، طبیعت و سلامت مردم این منطقه تهدید جدی است.

با گذشت دو سال از رسانه‌ای شدن این مسئله و با وجود واکنش‌های مردم و مسئولان ملی و محلی و حتی بازدید مقام عالی سازمان حفاظت از محیط‌زیست و دستور تشکیل جلسه‌ای برای بررسی دقیق و گرفتن تصمیماتی در راستای صیانت از حقوق مردم و محیط‌زیست، اما متأسفانه هیچ اقدامی صورت نگرفته و این کارخانه همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

اخیراً به درخواست مردم رئیس کمیته محیط‌زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو نیز به بخش خرقان سفر کرد. او درخصوص این مسئله وضعیت ویدر را عجیب عنوان کرد و افزود: این روستا شاید تنها سکونتگاهی است که در فاصله کمتر از 10 کیلومتری خود دو کارخانه سیمان به‌شدت آلاینده دارد و سومین کارخانه نیز در نزدیکی آن درحال تجهیز است.

درویش گفت: اگر فردی بخواهد یک واحد صنفی نظیر آرایشگاه، شیرینی‌فروشی و غیره راه‌اندازی کند، مرجع صدور پروانه اعلام می‌دارد که باید حد مجاز استقرار واحد صنفی رعایت شود و به‌هیچ‌وجه اجازه فعالیت دو آرایشگاه در مجاورت یکدیگر صادر نمی‌شود، چراکه کسب‌وکار جدید موجب نابودی کسب‌وکار واحد صنفی خواهد شد که در گذشته احداث شده است. درحال حاضر دو کارخانه سیمانی که در سالیان گذشته در این منطقه احداث شده، از فعالیت کارخانه سوم سیمان گلایه دارند.

این مقام مسئول با تأکید بر اینکه در استقرار کارخانه‌های سیمان در شهرستان زرندیه هیچکدام از اصول منطقی جانمایی‌ها رعایت نشده است، گفت: چرا سازمان حفاظت از محیط‌زیست نسبت به این ماجرا بی‌تفاوت بوده؟ درحالی که این مورد از معدود مواردی است که رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست از منطقه بازدید کرده و شگفت‌زده شده و پس از بازدید به مردم قول داده است که پیگیری می‌کند.

درویش تصریح کرد: در فرآیند ارزیابی محیط‌زیستی درست است که ماتریس وضعیت فیزیکی، محیط‌زیستی، اقتصادی و اجتماعی قبل و بعد از اجرای پروژه مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما دراین‌بین یک عامل وتوکننده وجود دارد که همان نظریه جامعه محلی است؛ اگر جامعه محلی به هر دلیلی با توسعه مورد نظر مخالف باشد، ارزیابی و ماتریس منفی خواهد شد.

وی با تأکید بر اینکه جامعه محلی با جانمایی و فعالیت کارخانه سوم سیمان زرندیه به‌شدت مخالف است، گفت: اگر بخواهیم به استناد قوانین اظهار نظر کنیم، این جانمایی اشتباه است و توجیه‌پذیر نیست و ازنظر سلامت نیز باید گفت که این جانمایی به‌شدت هزینه‌های سلامت را برای کشور افزایش خواهد داد. درنهایت اینکه این منطقه دشت ممنوعه است و فعالیت واحدهای تولیدی با نیاز آبی بالا در آن ممنوع بوده و درمجموع باید گفت فعالیت این واحد معدنی خلاف در خلاف است.

عضو هیئت‌علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با اشاره به بازدید خود از این منطقه، گفت: در جریان این بازدید در کمال شگفتی مشاهده کردم که در یک عرصه حدوداً 70 هکتاری مرغوب‌ترین اراضی کشاورزی شخم‌ زده شده و برای تأمین مواد اولیه سیمان، برداشت می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه هیچگونه تعللی در توقف فعالیت این واحد معدنی پذیرفتنی نیست، افزود: جای بسی تعجب است که مقامات محیط‌زیست کشور از صدور مجوز برای فعالیت این کارخانه مطلع نیستند و حتی مقامات استانی نیز پاسخ صحیحی درخصوص مجوز صادره نمی‌دهند و معلوم نیست که چه مرجعی برای فعالیت این کارخانه مجوز صادر کرده است.

درویش تصریح کرد: به استناد قانون اگر فعالیت یک واحد صنعتی و معدنی دارای مجوز قانونی با نارضایتی جامعه محلی مواجه شد، باید پروانه صادره ابطال شود و مانع از ادامه فعالیت کارخانه شد. سؤال این است که چرا مراجع ذی‌ربط از اختیارات قانونی خود به استناد قانون برای جلوگیری از فعالیت این کارخانه استفاده نمی‌کنند و اگر نمی‌توانند آن را تعطیل کنند، چرا به خدمت خود در مسئولیتی که دارند، ادامه می‌دهند؟

رئیس کمیته محیط‌زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو در پاسخ به این پرسش که آیا در کنار تهدیداتی که احداث کارخانه سوم زرندیه دارد نمی‌توان فعالیت این واحد تولیدی را یک فرصت برای اشتغال‌زایی و توسعه منطقه دانست؟ گفت: شهرستان زرندیه به‌دلیل اینکه از مزیت صنعتی و کشاورزی برخوردار است، با کمبود نیروی کار مواجه بوده و نرخ بیکاری در آن به صفر رسیده است؛ پس عملاً موضوع اشتغال مطرح نیست.

وی اذعان کرد: مناطقی در ایران وجود دارند که نرخ بیکاری در آن‌ها به حدود 40 درصد می‌رسد و صاحبان این صنایع اگر نگران اشتغال منطقه هستند، در نقاطی مانند استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کهگیلویه و بویراحمد و غیره سرمایه‌گذاری کنند که با معضل بیکاری مواجه هستند و به‌دلیل بیکاری دچار پدیده مهاجرت و حتی تبعات شدید اقتصادی شده‌اند.

* بهره‌برداری از سومین کارخانه سیمان در گرو پاسخ مثبت محیط‌زیست‌

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی نیز به‌عنوان دستگاه متولی صدور مجوز تأسیس و بهره‌برداری از این واحد معدنی، در پاسخ به نگرانی مردم درخصوص آلایندگی این کارخانه با اشاره به اینکه وزارت صمت برای صدور هر مجوزی ملزم به گرفتن استعلامات از دستگاه‌های ذی‌ربط است، گفت: نخستین موضوعی که در صدور مجوزها مورد بررسی قرار می‌گیرد، وضعیت آلاینده بودن واحد صنعتی یا معدنی است و وزارت صمت در ابتدا از سازمان محیط‌زیست درخصوص آلاینده بودن یا نبودن واحد تولیدی استعلام می‌گیرد.

علی جودکی افزود: سازمان حفاظت محیط‌زیست در پاسخ به استعلام وزارت صمت چنانچه واحد درخواست‌کننده برای فعالیت تولیدی آلاینده نباشد، پس از بررسی‌هایی که به عمل می‌آید، از گزینه «مانعی ندارد» استفاده می‌کند و در غیر این صورت پاسخ می‌دهد که واحد تولیدی باید الزامات زیست‌محیطی را ارائه دهد.

وی با بیان اینکه فرآیند تشریفات قانونی استعلامات درخصوص کارخانه سوم سیمان زرندیه در مجاورت روستای ویدر انجام شده است، گفت: اگر برخلاف تشریفات قانونی اقدامی صورت گرفته، اعتراض جوامع محلی قابل پذیرش است؛ در غیر این صورت قابل پذیرش نیست.

جودکی افزود: هرگونه تبعات فعالیت این واحد معدنی نظیر آلودگی صوتی، زیست‌محیطی، تنش آبی و غیره، باید از سوی مراجع قانونی و دستگاه‌های متولی امر بررسی شده و بعد تصمیم‌گیری شود؛ اینطور نیست که اداره کل صمت رأساً بخواهد بدون استعلام و بررسی از سوی متولیان امر، تصمیم‌گیری کند.

وی بیان کرد: هر دستگاه اجرایی یا نظارتی چنانچه نظریه‌ای منطبق بر قانون ارائه دهد، باید به‌صورت مکتوب به اداره کل صمت استان ارسال کند تا مورد بررسی قرار گیرد. چنانچه بدون هیچ دلیل قانونی و منطقی اداره کل صمت استان رأساً اقدام به تعطیلی این واحد معدنی کند، باید در مقابل دستگاه نظارتی پاسخگو باشد.

این مقام مسئول اظهار کرد: مجموعه مدیریتی این واحد تولیدی باید الزامات زیست‌محیطی و غیره را رعایت کند و اگر این کار را انجام ندهد، متخلف شناخته شده و برابر قانون با او رفتار خواهد شد.

* فعلاً صرفاً مجوز تأسیس صادر شده

این مقام مسئول در اداره کل صمت استان مرکزی با بیان اینکه تاکنون هیچ مکاتبه یا استعلامی مبنی بر اینکه برای این واحد معدنی مجوز تأسیس از سوی اداره کل صمت صادر نشود ارائه نشده است، تصریح کرد: این واحد تولیدی هم‌اکنون درحال ساخت است و به مرحله بهره‌برداری نرسیده و صرفاً مجوز تأسیس آن صادر شده است.

وی با تأکید بر اینکه استعلام از مراجع قانونی برای فعالیت یک واحد صنعتی و معدنی برابر قانون در دو مرحله ساخت و تأسیس و نیز بهره‌برداری به‌طور جداگانه انجام می‌شود، افزود: کارخانه سوم سیمان زرندیه درحال حاضر دارای جواز تأسیس است و به مرحله بهره‌برداری نرسیده؛ برای بهره برداری نیازمند مجوز جداگانه‌ای پس از انجام استعلامات از مراجع ذی‌ربط است.

جودکی تصریح کرد: اگر یک واحد معدنی یا صنعتی از اداره صمت مجوز تأسیس بگیرد و برای گرفتن مجوز بهره‌برداری نتواند از مراجع ذی‌ربط استعلام با پاسخ «بلامانع» ارائه دهد، طبیعی است که مجوزی برای بهره‌برداری از آن صادر نخواهد شد. بدیهی است که حتی اگر یک واحد تولیدی بتواند پروانه بهره‌برداری بگیرد، اما در هنگام فعالیت الزامات زیست‌محیطی را رعایت نکرده و فعالیت آن نارضایتی اجتماعی جوامع محلی را در پی داشته باشد، با اعلام سازمان حفاظت محیط‌زیست و بررسی مجدد، فعالیت آن واحد تولیدی متوقف و جواز صادره ابطال خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، براساس آنچه در این گزارش گفته شد و اتفاقاتی که تاکنون درخصوص راه‌اندازی کارخانه رخ داده و در گزارش‌ها و اخبار قبلی آمده است، این سؤال همچنان مطرح است که ادامه روند فعلی با توجه به درخواست مردم محلی، چگونه خواهد بود؟