امروزه با پیشرفت جوامع، صنعت گردشگری سومین صنعت درآمدزای جهان به‌شمار می‌رود و تحت عنوان‌های مختلف همچون گردشگری فرهنگی، ورزشی، ماجراجویانه، مذهبی و سلامت از آن یاد می‌شود که هر یک از عناوین ذکرشده دارای زیرشاخه‌های مختلفی هستند.
در گردشگری سلامت، افراد در سراسر دنیا برای دریافت خدمات و امکانات یک منطقه مثل چشمه‌های معدنی و آب گرم یا بیمارستان‌های پیشرفته و خدمات پزشکی برای پیشگیری و درمان سفر می‌کنند. این صنعت در دنیا درآمد قابل توجهی را به خود اختصاص داده، اما متأسفانه سهم ایران از آن اندک است.
ایران از نظر جاذبه‌های گردشگری طبیعت جزو 10 کشور برتر جهان است و با دارا بودن بیمارستان‌های مجهز، پزشکان متخصص، سابقه دیرینه طب سنتی، هزینه‌های پایین درمانی می‌تواند گردشگران سلامت را ترغیب کند تا مقصد خود را ایران انتخاب کنند.
گردشگری سلامت در همدان از سال 97 به‌صورت مستقل با تعیین بیمارستان‌های درجه یک آغاز شده و در استان اقداماتی برای آن صورت گرفته، برخی از بیمارستان‌ها همچون بعثت، قلب فرشچیان، بوعلی، دندانپزشکی‌های آراد و آینده و دو مرکز جراحی «افق» و «شفا» درجه گردشگرپذیری سلامت را کسب کردند. همچنین هماهنگی برای نصب تابلوهای بیمارستانی به‌صورت تجمیعی و به زبان انگلیسی انجام شده و ترجمه سایت مراکز به سه زبان فارسی، کردی و انگلیسی صورت گرفته است.
طبق اعلام مدیرکل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان، در استان هفت مرکز درمانی IPD (دپارتمان بیماران بین‌الملل) و هشت آژانس مسافرتی دارای مجوز گردشگری سلامت وجود دارد که در کنار طبیعت، مناطق بکر طبیعی و آب و هوای مطلوب و چهار فصل می‌تواند یکی از مقاصد گردشگری سلامت برای کشورهای همسایه به‌ویژه کشورهای عضو اکو باشد.
با توجه به آنچه بیان شد و اهمیت موضوع گردشگری سلامت، برای بررسی عواملی که موجب موفقیت در این حوزه می‌شوند با دانشیار گروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
دکتر محسن رفیعیان با اشاره به اینکه یکی از منابع اقتصادی پایدار، اقتصاد گردشگری است، اظهار کرد: از دهه‌های گذشته این موضوع در کنار سایر بخش‌ها همچون کشاورزی، صنعت و معدن و خدمات قرار گرفت؛ البته گردشگری سلامت خود را از خدمات جدا کرده و توانسته بخش عمده‌ای از سهم گردش مالی و اشتغال‌زایی را در دنیا به خود اختصاص دهد.
وی عنوان کرد: با توجه به اینکه امروزه گردشگری سلامت یک اقتصاد پاک محسوب می‌شود، مورد توجه قرار گرفته، به همین منظور همه جوامع برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند تا سهم درخوری از آن را به خود اختصاص دهند.
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: کشور ما در منطقه آسیای غربی و در میان کشورهای همجوار به‌دلیل سطح علمی بالا و حاذق بودن پزشکان و داشتن ملزومات در این زمینه، حرف برای گفتن دارد.
رفیعیان با اشاره به اینکه ما نسبت به سایر کشورها هنوز نتوانسته‎ایم کارهای عمده‌ای در این خصوص انجام دهیم، گفت: ازجمله موارد مورد نیاز زیرساخت‌ها، خدمات هتل‌داری و حمل‌ونقل است که باید فراهم شود.
وی افزود: اگر در کنار پزشکان حاذق و بیمارستان‌های خوب خود بتوانیم ملزومات این زنجیره یعنی تبلیغات، بازاریابی، اطلاع‌رسانی، خدمات تفریحی، جاذبه‌های گردشگری، خدمات تکمیلی و سایر مواردی که در دنیای امروز به آن‌ها توجه می‌شود را فراهم کنیم، پویایی اقتصاد در این زمینه را شاهد خواهیم بود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: برای اینکه در راستای این زنجیره ارزش که پیشتر بیان شد موفق شویم؛ باید شیوه‌های مؤثر آن را شناسایی و اجرا کرد، گفت: نمی‌شود ما در کشور خود برای گردشگری سلامت تبلیغ کنیم و انتظار داشته باشیم افرادی که در عمان، عراق، آلمان، اروپا و سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند به کشور ما سفر کرده و از خدمات گردشگری ما استفاده کنند.
رفیعیان افزود: ما باید به بازارهای هدف و مشتریان خود در این حوزه نزدیک شده و در رسانه‌هایی که این افراد مخاطب هستند تبلیغات خود را انجام دهیم.
وی با اشاره به اینکه شهرهایی مثل تهران، اصفهان، شیراز، تبریز و مشهد در حوزه پزشکی سلامت فعال‌اند و توانسته‌اند موفق عمل کنند، گفت: سایر استان‌های ما از ظرفیت‌هایی مانند بیمارستان‌های خوب و پزشکان حاذق بهره‌مندند اما در این حوزه موفق نبوده‌اند، چراکه نتوانسته‌اند در خدمات لایه دوم مانند پرواز مستقیم از کشورهای هدف، هتل‌های مناسب در کنار جاذبه‌های گردشگری برای حضور افراد قبل از آغاز مراحل درمان موفق باشند.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: همدان می‌تواند از این فرصت بهره‌مند شود اما نباید انتظار داشت چون در غرب کشور قرار دارد بتواند کشورهایی مانند عراق را تحت پوشش قرار دهد، چراکه گردشگر سلامت عمدتاً زمینی سفر نخواهد کرد و علاقه‌مند به سفر هوایی است.
رفیعیان با اشاره به اینکه نخستین اقدام برای موفقیت در این حوزه تقویت فرودگاه است، گفت: تقویت شبکه هتل‌داری، کادر مجرب راهنمای تور در این زمینه، دفاتر و آژانس‌های خدمات گردشگری و تبلیغات مؤثر در شهرهای دیگر کشورهای هدف ازجمله مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی در ادامه افزود: بعد از شکل‌گیری این شبکه دانشگاه علوم پزشکی نیز باید شرایط را فراهم و سرمایه‌گذارهای بخش خصوصی نیز ورود پیدا کرده و بیمارستان‌های بخش خصوصی بتوانند این زنجیره را تکمیل کنند.
این استاد دانشگاه در پایان سخنان خود تأکید کرد: ما با یک بخش اقتصادی تحت عنوان گردشگری سلامت روبه‌رو هستیم که مجموعه‌ای از حلقه‌های زنجیره است که باید همه آن‌ها فراهم شوند تا یک اتفاق مهم و مؤثر رقم بخورد.
سال گذشته 190 بیمار خارجی از خدمات حوزه سلامت استان همدان استفاده کرده‌اند. طبق اخبار مسئولان همدان به‌دنبال ارتقای ظرفیت‌های این حوزه هستند.
نکته قابل توجه اینکه خدمات سلامت همدان 20 درصد ارزان‌تر از تهران بیان شده که نقطه قوتی برای جذب گردشگر خارجی است؛ البته در این رابطه نیاز به تبلیغ گسترده داریم که با شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی برای به نمایش گذاشتن تجهیزات به‌روز عرصه پزشکی، می‌توانیم جذب بیشتری داشته باشیم.
کیفیت بالای خدمات درمانی و قیمت ارزان آن به علت عدم تبلیغات مناسب و عدم ایجاد جذابیت و قوانین و مقررات مناسب برای گردشگر باعث شده تا آنچنان که باید نتوانیم در این صنعت بدرخشیم.
کلام آخر آنکه آب و هوا، طبیعت چهار فصل و زیبا و مسافت نزدیک با کشورهای همسایه از مهم‌ترین مزایای جذب گردشگر در همدان است اما فعال نبودن فرودگاه همدان و نبود پرواز مستقیم یکی از مهم‌ترین معضلات برای این حوزه به‌شمار می‌رود حال آنکه اخیراً شاهد بودیم که وعده پرواز به مشهد مقدس که سفر داخلی است نیز محقق نشد و همچنان پای پرواز در فرودگاه همدان لَنگ می‌زند.

شهره کرمی