چندی پیش علیرضا مهاجر؛ معاون امور زراعت وزیر جهاد کشاورزی، گفت: در سال زراعی جاری با اجرای طرح موفق جهش تولید در دیمزارها در 6 میلیون هکتار از اراضی دیم کشور، زمینه مشارکت 510 هزار کشاورز فراهم شده. این در حالی است که از حدود 12 میلیون هکتار اراضی کشاورزی کشور، حدود 6 میلیون هکتار آن دیم است و حدود 2.5 میلیون هکتار هم آیش داریم که جمعاً 8.5 میلیون هکتار اراضی دیم و آیش در کشور وجود دارد.
طرح جهش تولید در دیمزارها از سال زراعی‌ 1399-1400 با توجه به فرموده مقام معظم رهبری به‌صورت پایلوت در 670 هزار هکتار از اراضی کشور آغاز شد و در سال زراعی بعد اجرای این طرح به‌دلیل موفقیت، با وجود خشک‌سالی شدید سال گذشته با اجازه رهبری در دو میلیون و 400 هکتار از اراضی کشور ادامه یافت.
علاوه بر این در سال سوم، چهار میلیون ‌و 200 هزار هکتار اراضی و سال زراعی بعد یعنی 1402 - 1403، پنج میلیون و 200 هکتار از اراضی، زیر کشت این محصول رفت، با آغاز سال زراعی جاری نیز 6 میلیون هکتار از اراضی زیر پوشش این طرح قرار گرفت.
این در حالی است که طرح جهش تولید در دیمزارها بین وزارت جهاد کشاورزی و ستاد اجرایی حضرت امام (ره) مشترک است که اکنون در بیش از 22 هزار روستا، 6 میلیون هکتار از اراضی و طبق آمار در حدود 25 استان، 255 شهرستان و 22 هزار و 841 روستا اجرا می‌شود.
بنابراین با توجه به دستاورد بسیار خوب طرح جهش تولید در دیمزارهای کشور، نامه مشترکی از طرف مقام عالی وزارت جهاد کشاورزی و ریاست ستاد اجرایی فرمان حضرت امام، خدمت مقام معظم رهبری ارسال شد و ایشان هم فرمودند؛ «از آنجایی که این طرح موفقیت‌آمیز بوده، پنج سال دیگر ادامه داشته باشد.»
درباره نوع حمایت از کشاورزان و مزایای طرح جهش تولید نیز باید بگویم چون کشاورزان محروم معمولاً دیم‌کار بودند، به همین منظور ستاد اجرایی فرمان امام، برای کمک به محرومان در کنار این طرح قرار گرفت و ستاد اجرایی و وزارت جهاد کشاورزی، کارهای مشترکی را با استفاده از محققان، مروجان و کارشناسان سازمان نظام مهندسی برای این طرح اجرا کردند.
در این طرح، آموزش و ترویج جزو اولویت‌های نخست قرار گرفت و در کنار آن، کمک‌های فنی و اعتباری مثل خرید ادوات کشاورزی نیز در نظر گرفته شد، خرید ادوات به طور اختصاصی برای دیم‌زارها طراحی شده که با بهره چهار درصد در اختیار کشاورزان قرار گرفت.
علاوه بر این به گفته مسئولان از طریق اجرای این طرح شاهد نفوذ دانش در مزارع، بیمه محصولات به‌منظور کاهش ریسک محیطی در دیمزارها نیز هستیم. با این تفاسیر با توجه به اهمیت موضوع طی چند روز اخیر با تعدادی از دهیاران روستاهای شهرستان‌های بهار و ملایر در ارتباط با بهره‌مندی از این طرح گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:
دهیار روستای علوی ملایر با بیان اینکه بخش اعظمی از چهار هزار هکتار اراضی کشاورزی موجود در روستای ما اراضی دیمی است، گفت: با توجه به خشک‌سالی‌های اخیر، در راستای افزایش تولید در دیم‌زارها، ازسوی جهاد کشاورزی کلاس‌هایی برگزار و حتی چه نوع بذر و کودی استفاده شود، عنوان ‌شد.
فرامرز فراهانی با تأکید بر اینکه این کلاس‌ها مورد استفاده و استقبال قرار گرفت اذعان کرد: یکی از اصولی‌ترین آموزش‌های داده‌شده بهره‌مندی از کودهای سبز بوده است.
وی با بیان اینکه تنی چند از اهالی نیز از طریق طرح جهش تولید در دیمزارها توانستند با دریافت تسهیلات نسبت به خرید ماشین‌آلات خاص اقدام کنند تشریح کرد: بنده شخصاً از طریق این تسهیلات با سود چهار درصد ردیف کار مخصوص اراضی دیم را خریدم.
وی اظهار کرد: حتی سال جاری 17 میلیون تومان وام خشک‌سالی در راستای جبران خسارات‌ها به همه کشاورزان دیم‌کار روستا پرداخت شد.
در ادامه دهیار منگاوی شهرستان ملایر نیز با اشاره به اجرای طرح جهش تولید در 1500 هکتار از اراضی دیم این روستا گفت: مساحت اراضی دو هزار و 500 هکتار است.
محمد گرجی با تأکید بر اینکه این روستا در منطقه کوهستانی واقع شده و بر اثر بارندگی بسیار دچار سیل می‌شود گفت: بر این اساس یکی از مشکلات ما فرسایش خاکی است که بر اثر سیل در منطقه و به‌ویژه اراضی دیم شاهد هستیم.
وی با اشاره به اینکه در راستای جلوگیری از فرسایش خاک طی سال‌های اخیر در راستای جهش تولید در دیمزار برخی بندهای گابیونی و آبخیزداری بر سر اراضی روستا احداث شد، عنوان کرد: از طرفی در راستای کاهش مصرف آب در حوزه کشاورزی آبی نیز استفاده از سیستم آبیاری مکانیزه و تحت فشار در کلاس‌های ترویجی مورد توجه قرار گرفت.
دهیار روستای منگاوی ادامه داد: علاوه بر اینکه در راستای اجرای این طرح کودهای جدید سبز جایگزین کودهای قدیمی و پرکاربرد شدند اذعان کرد: کل اراضی روستا حدود چهار هزار هکتار است که بخشی از آن نیز شامل اراضی ملی است.
گرجی با تأکید بر اینکه از طریق اجرای این طرح برخی از کشاورزان نسبت به خرید ادوات خاص اراضی دیم با تسهیلات چهار درصد اقدام کرده‌اند گفت: امروز تعدادی از اهالی سم‌پاش‌هایی خریده‌اند که بدون وارد شدن به زمین و به‌صورت پهبادی اراضی را سم‌پاشی می‌کنند، این امر خود از کوبیدگی خاک اراضی جلوگیری می‌کند.
در ادامه دهیار روستای چپقلو شهرستان بهار نیز در واکنش به آخرین وضعیت اراضی دیم گفت: عمده اراضی ما دیمی است چراکه بر اثر خشک‌سالی‌ قنات روستا خشک شده و دیگر آن محدوده اراضی آبی را نداریم.
بهرام عبدی‌عفیف با ابراز اینکه طی این سال‌ها جهاد کشاورزی تنها کلاس‌های خود را محدود به برگزاری کلاس مبارزه با آفاتی همچون سِن کرده، افزود: عمده محصولات ما در 6 هزار هکتار اراضی کشاورزی این روستا جو و گندم است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا طی سال‌های اخیر در راستای افزایش تولید در اراضی دیم طرح‌هایی همچون ارائه بذر، کود و تسهیلات ازسوی جهاد کشاورزی در نظر گرفته شده خاطرنشان کرد: تسهیلات یارانه‌دار برای خرید ادوات در نظر گرفته شده بود اما متأسفانه آنقدر سخت‌گیری‌ها زیاد بود که کسی نتوانست از آن بهره‌ای ببرد.
وی با انتقاد از اینکه حتی الگوی کشت مناسبِ خشک‌سالی و کم‌آبی نیز به کشاورزان ارائه نشده، اذعان کرد: یقیناً در صورت معرفی تعدادی از اهالی به این سمت حرکت می‌کردند.
دهیار روستای لتگاه نیز با بیان اینکه این روستا بالغ بر هزار و 100 هکتار اراضی کشاورزی دارد که بیشتر آن‌ها آبی بوده و تنها 150 هکتار آن دیمی است در پاسخ به این پرسش که جهاد کشاورزی طی سال‌های اخیر برای افزایش تولید محصول در اراضی دیمی طرح جدیدی ارائه کرده؟ اظهار کرد: طی چند سال اخیر تنها کمکی که به کشاورزان شده اعطای کود شیمیایی بوده است.
میلاد اصغری در واکنش به این مسئله که آیا طرحی با عنوان جهش تولید در دیمزارها، از طریق ارائه بذر و کود و آموزش و اعطای تسهیلات برای خرید ادوات خاص این اراضی، در روستای شما به اجرا درآمده؟ گفت: خبر خاصی از اجرای آن در روستا ندارم.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد؛ طرح جهش تولید در دیمزارها یکی از مهم‌ترین طرح‌های دولت برای افزایش تولید محصولات کشاورزی در مناطق دیم کشور است که می‌توان از این بستر در استان همدان و شهرستان‌ها به نحو احسن بهره برد چراکه این طرح با هدف افزایش بهره‌وری از اراضی دیم، بهبود معیشت کشاورزان و تأمین امنیت غذایی کشور اجرا می‌شود اما چنانکه در گفت‌وگو با دهیاران شهرستان بهار مطرح شد، هنوز این طرح برای آن‌ها ناآشناست و حتی برخی‌ها از اجرا شدن و یا نشدن این طرح بی‌اطلاع هستند؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد در بعد شهرستانی باید ابعاد نظارتی و اجرایی یعنی توجیه و چرایی طرح، آموزش‌ها و حمایت‌ها بیشتر مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا امروز بیشتر کشاورزان ما با بی‌اطلاعی از اجرای چنین طرح‌های سودمندی، سرشان بی‌کلاه می‌ماند.

طاهره ترابی مهوش