فرودگاه می‌تواند بسته به کارکرد و به اندازه هواپیمای در تردد، کوچک و بزرگ باشد. اکنون نیز می‌توانیم با راهکارهایی فرودگاه‌های کم‌تقاضا را احیا و اقتصادی کرد.
آن‌طور که برخی کارشناسان صنعت هوایی می‌گویند در کشور و در برخی استان‌ها فرودگاه‌هایی ساخته شده که تعداد پروازهای آن بسیار کم بوده یا در مناسبت‌های خاص استفاده می‌شوند و تنها چند روز در سال کاربرد دارند، اما هزینه نگهداری آن‌ها بسیار زیاد است و کل سال باید برای حفظ استاندارهایشان هزینه‌ کرد.
کارشناسان معتقدند در مورد احداث فرودگاه‌ها مسیر نادرستی پیش گرفته‌ایم و همه فرودگاه‌ها شبیه به هم و بزرگ ساخته شده‌اند، در حالی‌که همه فرودگاه‌ها لازم نیست بزرگ و شبیه مهرآباد باشند. فرودگاه می‌تواند بسته به کارکرد و به اندازه هواپیمای در تردد، کوچک و بزرگ باشد.
در همین راستا، حمید غوابش - کارشناس صنعت هوایی - در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه از ابتدای انقلاب برداشت اشتباهی از مدهای حمل و نقل شده بود که روش‌های حمل و نقل عامل توسعه شهرها هستند، اظهار کرد: تصور این بود که احداث هر زیرساخت حمل و نقل به خودی خود عامل توسعه است و فرودگاه نیز از این امر مستثنی نیست و هرجایی فرودگاه بسازیم حتما توسعه پدید خواهد آمد که البته این موضوع برداشت کاملا نادرستی از نقش فرودگاه‌ها در توسعه شهری است.
**ساخت فرودگاه نیازمند توجه به پتانسیل‌های منطقه است
وی افزود: برای ساخت فرودگاه باید به جغرافیای حمل و نقل هر منطقه توجه کنیم؛ یعنی اینکه هر منطقه چه پتانسیلی دارد و متناسب با آن زیرساخت‌های حمل و نقل را احداث و توسعه دهیم. ساخت فرودگاه به امید اینکه عامل توسعه باشد، برداشت اشتباهی است و همین امر باعث شده در کشور با تعداد زیادی فرودگاه مواجه شویم که تقاضایی نداشته باشند یا تقاضای آنها بسیار اندک باشد. مثلا در برخی مناطق اگر به جای ساخت فرودگاه جاده فرعی و اصلی یا حتی ریل احداث می‌کردیم بهتر می‌توانست پاسخگوی نیاز آن منطقه باشد.
این کارشناس صنعت هوایی با بیان اینکه باید به کاربری فرودگاه‌ها تنوع دهیم، گفت: زمانی نگاه‌مان به فرودگاه این بود که فقط محلی برای خدمات نشست و برخاست هواپیماست که به نیت ارائه خدمات عمومی و غیر انتفاعی صورت می‌گرفت. ولی امروز این نگاه تغییر کرده و فرودگاه نوعی کسب و کار هوانوردی است که می‌تواند به قصد انتفاع صورت گیرد.
غوابش افزود: سازمان هواپیمایی کشوری در دهه 70 خدمات فرودگاهی و ناوبری هوایی ارائه می‌داد، البته اماکن فرودگاه‌ها را نیز واگذار می‌کرد. یک ایرلاین دولتی (هما) نیز وجود داشت که حمل و نقل هوایی را انجام می‌داد که با یکدیگر حساب و کتاب روشنی نداشتند و هر دو تصور می‌کردند چون به دولت تعلق دارند مطالبات و بدهی‌ آنها از این جیب به آن جیب دولت محسوب می‌شود. در نتیجه تعامل مالی روشنی با هم نداشتند که همه این موارد مشکلات بسیاری ایجاد کرده بود.
**باید در مالکیت و شیوه بهره‌برداری بازنگری کنیم
این کارشناس صنعت هوایی با بیان اینکه باید نگاه راهبردی جدیدی به زیرساخت‌های حمل و نقل هوایی داشت، عنوان کرد: باید در مالکیت، مدیریت و شیوه بهره برداری فرودگاه‌ها بازنگری کنیم. در بسیاری از نقاط می‌توان مالکیت فرودگاه‌ها را از تمرکز در شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری کشور خارج و به استانداری‌ها و شهرداری‌ها سپرد و خدمات غیر هوانوردی را در آنها توسعه داد. در بسیاری از فرودگاه‌های دنیا این اتفاق افتاده است. فرودگاه‌ها در صنعت گردشگری نقش مهمی ایفا می‌کنند. اگر بتوانیم فرودگاه‌ها را در چرخه گردشگری قرار دهیم آنها هم می‌توانند تقاضا پیدا کنند.
وی با اشاره به اینکه حمل و نقل هوایی تقاضای مستقیم ندارد و تقاضای دیگری باعث می‌شود که از حمل و نقل هوایی استفاده کنید، اظهار کرد: وقتی بلیت هواپیما خریداری می‌کنید به قصد بازدید از مکان یا کسی در مقصد است، در نتیجه سوار هواپیما شدن به خودی خود تقاضایی ندارد و تقاضای حمل و نقل هوایی کاملا اشتقاقی است؛ لذا صنعت گردشگری می‌تواند عامل مهمی برای افزایش تقاضا در صنعت حمل و نقل هوایی باشد.
غوابش با اشاره به کاهش تقاضا در برخی مسیرها، گفت: تقاضای حمل و نقل هوایی برای بسیاری از مقاصد زیاد نیست، زیرا دسترسی به آنها از طریق حمل و نقل زمینی راحت‌تر و ارزان‌تر است. ممکن است مبادی وجود داشته باشد که مردم اساسا قدرت خریدشان برای استفاده از این روش حمل و نقل نیز پاسخگو نباشد و روش‌های حمل و نقل دیگری ترجیح داده شوند.
**صنعت گردشگری برای صنعت هوایی ارزش افزوده ایجاد می‌کند
این کارشناس صنعت هوایی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان یک فرودگاه را اقتصادی کرد، اظهار کرد: احداث فرودگاه در هر نقطه‌ای به صرفه نیست و در مناطقی به صرفه است که صنایع وابسته به آن وجود داشته باشد که نیازمند تسهیل و تسریع در حمل و نقل باشد. مثلا صنعت گردشگری در بسیاری از موارد برای حمل و نقل هوایی ارزش افزوده ایجاد می‌کند.
به گفته وی، مطالعات در خصوص احداث فرودگاه باید قبل از احداث آن صورت گیرد. بسیاری از نمایندگان مجلس به دنبال احداث فرودگاه در شهرهای خود هستند بدون آنکه توجیهی برای آن داشته باشند تا این فرودگاه بتواند برای منطقه دستاوردی داشته باشد.
**فرودگاه‌های کشور مدل کسب و تجاری ندارند
غوابش در ادامه به ارائه راهکارهایی برای فعال سازی فرودگاه‌های کوچک اشاره کرد و گفت: فرودگاه‌ها می‌توانند خدمات غیر هوانوردی ارائه دهد. فرودگاه‌ها اماکن بسیار زیادی دارند. از امنیت قابل توجه ای برخوردارند. با شهر در تعامل هستند و اغلب جاده دسترسی مناسبی به مرکز شهر دارند. این موارد مزایایی است که می‌توانیم از آنها استفاده کنیم. برای مثال امنیت بالای فرودگاه می‌تواند آنجا را مکانی مناسب برای صندوق امانات کند. تجهیزات بسیاری در فرودگاه‌ها وجود دارند. قانون و مقرراتی دارد و این موارد می‌تواند فرودگاه را به یک مرکز آموزش برای فهم یک سیستم هوانوردی برای دانش‌آموزان و دانشجویان از طریق تورهای بازدید تبدیل کند. برای اینکه این فرصت‌ها را تشخصی دهیم باید برای هر فرودگاه برنامه کسب و کار ویژه خود داشته باشیم. درحال حاضر فرودگاه‌های ما هیچ‌کدام مدل کسب و کار خودشان را ندارند که براساس آن فعالیتی صورت گیرد، این نقص بزرگی برای امکان تجاری سازی فرودگاه‌ها است.