مهدی طراوتی‌توانا با بیان اینکه سال گذشته یک مجموعه غزل با نام «میخانه در بسته» به یک ناشر خارج از استان (بوشهر) داده‌ام تا آن را به‌صورت رایگان چاپ کند اما فعلاً خبری از او نیست و نمی‌دانم چه زمانی می‌خواهد این کار را انجام بدهد، اذعان کرد: اثر «میخانه در بسته» شعرهای سال‌های 96 تا تقریباً 1401 بنده است؛ مجموعه‌ای که حدود 50 الی 60 غزل آزاد اجتماعی دارد.
وی در رابطه با حمایت استانی از چاپ کتاب نویسندگان و شاعران گفت: یکی از نهادهای مرتبط با حوزه ادبیات، حوزه هنری است و دیگری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی که اولی محدودیت دارد و دومی اعتبار در دست ندارد؛ حوزه هنری عموماً به سمت چاپ آثاری می‌رود که در دایره ادبیات انقلاب قرار می‌گیرند و یا مناسبت‌ها و موضوعات سیاسی روز همچون اتفاقاتی که برای جریان مقاومت و غزه افتاد. به‌واقع سهمیه خاصی برای چاپ آزاد ندارند؛ برای مثال سال 96 کتاب بنده به نام «جغرافیای چشم‌ها» در حوزه هنری چاپ شد، اما دو سه سال بعد که خواستم مجموعه دیگری برایم چاپ کنند، گفتند متقاضی زیاد داریم و چون برای شما یک کتاب چاپ کرده‌ایم، انشاالله در نوبت‌های بعد برایتان چاپ می‌کنیم.
وی با اشاره به اینکه مسئله دوم این است که عنوان می‌کنند فعلاً سهمیه نداریم، افزود: از طرفی ناشران همدان هم از نظر مالی ضعیف هستند و نمی‌توانند در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند؛ یعنی بودجه‌ای ندارند که برای مثال کتابی را چاپ کنند و بعد از آن مطمئن باشند که بازار فروشی برای آن دارند.
این شاعر بهاری با بیان اینکه از طرفی چون بودجه ندارند برنامه‌ای هم ندارند و به‌صورت بخشنامه منتظر هستند ببینند به قول ما همدانی‌ها از «دون‌دوک (منقار)» تهرانی‌ها چیزی می‌افتد که نصیب ما شود یا خیر، ابراز کرد:‌ ماشاالله از سفره تهرانی‌ها هم که چیزی بیرون نمی‌آید.
طراوتی‌توانا در واکنش به این موضوع که «گفته شد اداره ارشاد قرار است در جهت حمایت از اهل هنر نمایشگاه فروش آثار هنرمندان استانی داشته باشد»، اذعان کرد: طبق کدام قانون؟ کدام مستند؟ کدام مصوبه؟ اگر چنین حمایت‌هایی بشود، خوب است، اما بنده چنین چیزی ندیده‌ام؛ در این رابطه بنده به یک معضل اشاره می‌کنم، برخی مواقع نمایشگاه‌های کتابخانه‌ای کتاب برگزار می‌شوند، اما کمکی به فروش کتاب‌های چاپ قدیم نمی‌کنند و اجازه استفاده به مخاطب و اضافه کردن کتاب به سبد خانواده هم نمی‌دهند. به این صورت که روی کتاب‌ها برچسب قیمت دستکاری‌شده و سرسام‌آور خورده می‌شود؛ برای مثال 680 هزار تومان! نخست آنکه برچسب زدن چیست که مد شده است؟ مگر کتاب نباید به قیمت پشت جلد به فروش برسد؟ منتی هم بر سر ملت می‌گذارند که 20 تا 50 درصد تخفیف می‌دهیم! دوم آنکه کتابی که از لحاظ چاپ و دیگر موارد ارزش 100 هزار تومان هم ندارد، من، شما و مخاطب چطور آن را حدود 600 هزار تومان بخریم؟
وی با اشاره به اینکه بازار مافیایی برای خودشان درست کرده‌اند، افزود: از طرفی کتاب‌ها بازاری هستند و ما از آن‌ها به‌عنوان کتاب زرد یاد می‌کنیم؛ آن‌ها عنوان‌های خوبی دارند، اما محتوا ندارند. گاهی می‌بینیم بر کتاب یک شاعر 500 هزار تومان قیمت گذاشته‌اند، در این صورت مخاطب به اینترنت و سایت گنجور مراجعه می‌کند و بدون کمترین هزینه، از آن‌ها بهره می‌برد، مگر حتماً می‌بایست چنین هزینه‌ای کند و آن را در قفسه کتاب‌هایش بگذارد؟
این شاعر بهاری با اشاره به اینکه اگر برچسب را جدا کنید می‌بینید قیمت آن کتاب چاپ قدیم با تبصره، بودجه و یارانه کاغذ زمان چاپ 100 هزار تومان بوده که باید با همان قیمت به دست مخاطب برسد، اظهار کرد: اما آن‌ها را انبار می‌کنند و هر زمان لازم باشد یک دستمال رویشان می‌کشند و به قیمت گزاف می‌فروشند؛ واقعاً چه مقدار از سهم فروش این نمایشگاه‌های کتاب به‌نام استان، به کام ناشران خارج از استان است؟ چه میزان از کتاب‌های داخل این نمایشگاه‌ها مربوط به ناشران استان همدان است؟
طراوتی‌توانا با ابراز اینکه طی روزهای اخیر در نمایشگاه کتابی‌ در یکی از شهرستان‌های استان قدم می‌زدم که دیدم غالباً کتاب‌های انتشاراتی‌های قم، اصفهان و تهران را دارد، گفت: بنده از انتشارات برای مثال برکت کوثر همدان، کتابی ندیدم؛ در این وضعیت منِ شاعر برای یک کتاب 100 صفحه‌ای مجموعه غزلم 10 میلیون هزینه و آن را چاپ کنم و بعد هم در خانه‌ام برای آن‌ها دنبال جا بگردم؟
وی در پاسخ به کار و حمایت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از چاپ کتاب شاعران استان با اشاره به اینکه کانون ضوابط انتشاراتی خاص خود را دارد، افزود: کانون عموماً کتاب‌هایی را چاپ می‌کند که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان نوشته شده باشد و از طرفی انتشارات کتاب‌های کانون در تهران متمرکز بوده و استان همدان انتشارات جدا ندارد؛ از طرفی تابع یک‌سری ضوابط دست‌وپاگیر و سختگیرانه است.
این شاعر بهاری با اشاره به اینکه انتشارات کانون پرورش فکری بسیار معتبر بوده و می‌توانم بگویم یک انتشارات بین‌المللی است، تشریح کرد: کیفیت کارها، داوری آن‌ها و انتخاب آثار برای چاپ بسیار حرفه‌ای است و از زمان‌های قدیم هم به همین صورت بوده؛ عموماً کارهایی که از کانون پرورش فکری بیرون می‌آید، بسیار قابل اتکا و از نویسنده‌ها و شعرای معتبر و معروف است. البته ناگفته نماند که طی چندسال اخیر این مهم مقداری تنزل پیدا کرده و برخی مواقع دستوری شده؛ برای مثال در مورد حوادث منطقه‌ای به شاعرهایی خاص سفارش کار در این موضوع را می‌دهند و آن را نشر می‌دهند که نوعی کار دستوری است. بنده نمی‌گویم این‌گونه کارها انجام نشود، اتفاقاً رسالت اجتماعی کانون است که برای مثال جنایت‌های اسرائیل و مظلومیت کودکان غزه را در این قالب نشان و عکس‌العملی از خود نشان دهد، اما چند درصد این‌قبیل کارها می‌تواند نیازهای کانون پرورش فکری کشور را برآورده کند؟
طراوتی‌توانا با بیان اینکه در رابطه با الباقی سهمیه چاپ‌ها نیز اگر نگاهی به قفسه‌ها کنیم، می‌بینیم سهم شاعران شهرستانی از انتشارات کتاب کانون، فوق‌العاده پایین و یا تابع شرایط بسیار سخت و ضوابط دست‌وپاگیر است، گفت: شاعر یا نویسنده وقتی می‌بیند کتابش برای چاپ چهار پنج سال در نوبت قرار می‌گیرد، انگیزه‌اش از بین می‌رود؛ چراکه شاید چهار پنج سال دیگر که در حرفه و هنر خود به کمال رسیده، تمایلی نداشته باشد که این شعرهایش چاپ شوند. شاید بتوان گفت شعر و داستان مثل نان داغ هستند که نباید بیات شوند و همان زمان سرایش می‌بایست به دست مصرف‌کننده برسند.
وی با اشاره به یک انتشارات وابسته به دفاع مقدس و انتقاد از آن، افزود: به شما پیشنهاد می‌دهم آثار این انتشارات را بررسی کنید؛ بنده به‌صراحت می‌گویم حدود 90 درصد کتاب‌های آن‌ ایراد و اشکال دارد. می‌دانید چرا این‌گونه است؟ چون فقط می‌خواهند رزومه‌سازی کنند؛ اما کار و روش درستی نیست و باید به شعور مخاطب احترام بگذارند.
این شاعر بهاری با بیان اینکه 300 عنوان کتاب فقط در یک موضوع بدون خلاقیت چاپ می‌کنند که تازگی ندارند و به‌واقع فقط به چاپ می‌رسانند که بگویند ما طی سال در حوزه دفاع مقدس این مقدار کتاب چاپ کرده‌ایم، اذعان کرد: اما چه ارزشی دارد؟ بنده در یک برنامه رونمایی از کتاب شعری از همین انتشارات شرکت کردم، اما چند صفحه که از آن ورق زدم، متأسف شدم؛ چراکه شعر نبودند و کتاب ایرادات معنایی و فنی زیادی داشت، اما با این وجود برای رونمایی از آن برنامه برگزار کرده بودند! باید مشخص کنند مراسم رونمایی است یا بزرگ‌نمایی؟ وقتی باید از کتابی رونمایی ‌کنیم که یک پدیده جدید در حوزه فرهنگی به‌وجود آمده باشد.
طراوتی‌توانا با اشاره به اینکه وقتی شاهد این موضوعات هستیم اتفاق خاص و خوبی در حوزه ادبیات نمی‌افتد، ابراز کرد: اگر این روال را بخواهیم طی کنیم بازهم درجا می‌زنیم؛ بسیاری از نویسنده‌های مطرح اثر خود را در همدان چاپ نمی‌کنند چراکه سابقه انتشارات آن را بررسی می‌کنند و به این نتیجه می‌رسند که کتاب‌های خودشان را به انتشاراتی‌های تهران بدهند؛ زیرا هم بازار توزیع و فروش خوبی دارند و هم دارای گروه طراحی و ویراستاری حرفه‌ای ‌هستند.
وی با بیان اینکه چه چیزی مهم‌تر از مشغله فرهنگی در این مملکت داریم؟ گفت: وقتی استاندار با اهالی فرهنگ جلسه برگزار کردند، من شنیدم برخی مسئولان نیز به این نتیجه رسیدند که چنین نشست‌هایی در شهرستان برگزار کنند و قول آن را دادند، اما به‌راحتی آن را لغو کردند! چرا چنین می‌شود؟ بنده نقدی هم به جلسه استاندار با هنرمندان دارم؛ برای نیل به مقصود، می‌بایست این جلسات کمی تخصصی‌تر و با افراد مؤثرتر برگزار شود، به نظرم جلسه مذکور زیادی عمومی بود امیدوارم از این به بعد برگزاری نشست‌ها بهتر باشد تا حرف‌ها خوب شنیده شوند.
وی در بخش آخر سخنان خود با اشاره به اینکه رسانه‌ها به عملکرد نهادهای شعر و ادب بپردازند، افزود: باید بدانیم انتخابات آن‌ها به چه شکل است؟ ضوابطشان چیست و مشروعیت و مقبولیتی در نظر نویسندگان و شاعران دارند؟ چه بودجه‌هایی به آن‌ها تخصیص می‌دهند و در کجا هزینه می‌شوند؟!

فاطمه فراقیان