در گفت‌وگو با استاد تمام دانشگاه بوعلی سینا همدان مشخص شد؛ مدیریت دانش‌بنیان تضمینی برای پایداری زیست‌پذیری شهر است که در ابعاد مختلف می‌توان بر آن تکیه کرد.
یکی از ارزشمندترین سرمایه‌های یک شهر برخورداری از دانش در مدیریت شهری است چراکه امروز پیشرفت به شهرهایی تعلق دارد که بهترین پردازش را از اطلاعات با استفاده از دانش داشته باشند.
در پیش گرفتن رویکرد توسعه مبتنی بر دانش در شهرهای مختلف دنیا باعث پدید آمدن مفاهیم جدیدی ازجمله شهرهای یادگیرنده، دانش‌بنیان و نوآور شده است.
اهمیت موضوع بدان جهت است که بسیاری از شهرهای جهان که بر اساس منابع موجود در شهر توسعه یافته‌اند، امروزه با محدودیت منابع شهری مواجه شده‌اند و برای تأمین نیازمندی‌های خود اقدام به شهرفروشی و قانون‌فروشی می‌کنند و شاهد نوعی توسعه ناپایدار هستند، در برابر این پدیده است که ایده شهرهای دانش‌بنیان، به‌عنوان روشی کارآمد برای رشد اقتصادی، توسعه پایدار و مدیریت شهری و حفظ منابع شهری محسوب می‌شوند.
به دیگر سخن امروز با توجه به کمبود منابعی که در شهر وجود دارد، فراهم کردن شرایط یک زندگی با کیفیت ضمن حفظ منابع شهری، به یک چالش برای مدیریت شهری تبدیل شده است.
بنابراین می‌توان گفت حوزه مدیریت شهری، یکی از مهم‌ترین عرصه‌هایی است که شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها می‌توانند به نقش‌آفرینی بپردازند و با خلاقیت و نوآوری و افزایش کیفیت خدمات، به شهر به‌عنوان یک سیستم زنده، جان تازه ببخشد.
در این بین شهر همدان به‌دلیل واقع شدن در مرکز کشور و کریدور ارتباطی غرب کشور، برخورداری از شبکه‌های ارتباطی بزرگراهی، ریلی، هوایی و واقع شدن در مجاورت شهر تهران، وجود زیرساخت‌های گردشگری تجهیزشده در مقیاس ملی و منطقه‌ای و برخورداری از زمینه‌های مناسب فرهنگی و وجود مراکز دانشگاهی متعدد، شرایط لازم برای جذب شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه مدیریت شهری و تبدیل شدن به یک شهر دانش‌بنیان را دارد.
با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم در این باره با عضو هیئت‌علمی و استاد تمام شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
حسن سجادزاده با بیان اینکه مبحث اصلی مدیریت دانش‌بنیان شهرها، این است که بتوانیم مبنای طرح‌های توسعه شهری را بر اساس مبنای علمی تنظیم کنیم، گفت: این امر ابعاد مختلفی دارد؛ یعنی اگر شهر را به چند مقوله اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مدیریتی و زیست‌محیطی تقسیم کنیم، هرکدام از این شاخه‌ها بایستی بر مبنای رویکردهای نوین علمی پایه‌گذاری شوند.
وی با تأکید بر اینکه مهم‌ترین بخش مدیریت دانش‌بنیان شهر، از حکمروایی علمی شروع می‌شود تشریح کرد: بدان معنا که در این بخش باید بتوانیم ابتدا شهرها را بر اساس دانش نوین برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کنیم تا در ادامه بر مبنای این مدیریت علمی، شهری بر مبنای توسعه پایدار داشته باشیم.
این طراح شهری با تأکید بر اینکه در رویکرد مدیریت دانش‌بنیان شهرها، چند مقوله خاص در خصوص توسعه شهری مد نظر است که یکی از آن‌ها بحران‌های زیست‌محیطی است، اظهار کرد: امروزه ما با مباحثی مثل ناترازی‌های انرژی، کمبود آب و مسائلی از این قبیل درگیر هستیم؛ بنابراین دیگر مثل گذشته و با همین تأسیسات شهری قبلی و منابع آبی که قبلاً وجود داشته، نمی‌توان شهر را اداره کرد؛ باید به سمت هوشمندسازی حرکت کنیم.
سجادزاده، ادامه داد: بنابراین یکی از ارکانی که ما در شهر دانش‌بنیان باید به آن توجه کنیم، ایجاد شهرهای هوشمند است که به لحاظ مسائل محیط زیستی و مدیریت شهری، یکی از شاخص‌ها و مؤلفه شهرهای دانش‌بنیان به حساب می‌آیند، این مفهوم امروزه با روی کار آمدن هوش مصنوعی و فناوری‌های نوینی که در این زمینه وجود دارد، در شهرهای توسعه‌یافته بسیار مورد توجه است.
وی با اشاره به اینکه امروز چاره‌ای به‌جز مدیریت علمی در شهرها نداریم، تشریح کرد: همانطور که پیشتر عنوان شد، نخستین رکن در راستای تحقق این هدف، هوشمندسازی شهر است.
این استاد تمام شهرسازی با بیان اینکه رویکردهای دیگری همچون توجه به گردشگری خلاق و دیجیتال نیز دو زمینه مهم در راستای رسیدن به شهرهای دانش‌بنیان هستند، تصریح کرد: در این خصوص با توجه به پیشرفت فناوری یقیناً بایستی رویکرد گردشگری شهری را صرفاً به یک گردشگری بازدیدی خلاصه نکنیم، بلکه باید طوری از دانش در شهر استفاده کرد که مردم بتوانند در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی با شهر و داشته‌های گردشگری آن آشنا شوند، درواقع زمینه معرفی و تبلیغ این داشته‌ها را فراهم کرد تا این امر خود به یک محرک در عرصه‌گردشگری شهری بدل شود.
سجادزاده با ابراز اینکه در موضوع شهر خلاق که یکی از ارکان مهم شهرهای دانش‌بنیان محسوب می‌شود نیز باید بتوان از طبقه خلاق جامعه در راستای اداره بهتر شهر استفاده بهینه کرد، گفت: نکته دیگر حائز اهمیت، مشارکت‌های اجتماعی است چراکه تاکنون درخصوص توسعه شهری از ظرفیت‌های مشارکت‌های اجتماعی به معنی واقعی استفاده نکرده‌ایم این در حالی است که امروزه با روی کار آمدن فناوری‌ها و شبکه‌های اجتماعی، استفاده از فرصت بسیار سهل‌تر شده است.
وی با تأکید بر اینکه رویکردی که در مشارکت اجتماعی دنبال می‌شود این است که ما بدانیم از رأی و نظر مردم چگونه در مباحثی همچون توسعه شهری، توانمندسازی، کار‌آفرینی استفاده کنیم تا رضایت و حداکثر همکاری مردم را در برنامه‌های توسعه شهری به همراه داشته باشد اظهار کرد: علاوه بر این استفاده از فناوری‌های نوین معماری و شهرسازی هایتک نیز یکی دیگر از فرصت‌هایی است که در شهر دانش‌بنیان می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: متأسفانه تاکنون این امر آنگونه که باید مورد توجه نبوده به طوری که حتی در ساخت‌وسازهای جدید همچون نهضت ملی مسکن نیز همچنان به شیوه‌های سنتی 50 تا 60 سال پیش خانه‌سازی می‌کنیم و هنوز برای ما در نبود دانش شهری مسائلی همچون خانه‌های پیش‌ساخته نوین، مصالح نوین با سرعت ساخت بالا مطرح نیست.
این استاد دانشگاه بوعلی سینا همدان ادامه داد: در معماری نیز امروز بر پایه مدیریت دانش بر شهرها، مباحثی همچون معماری سبز، شهر سبز در راستای ذخیره‌سازی و استفاده بهینه از آن در دستور کار است اما هنوز در شهرهای ما چنین رویکردی به‌صورت جدی دیده نمی‌شود.
سجادزاده مدیریت هوشمند حمل‌و‌نقل را مؤلفه مهمی در حوزه شهرهای دانش‌بنیان دانست و عنوان کرد: اینکه چگونه می‌توانیم بر مبنای توسعه شهری، سیستم و نظام حمل‌و‌نقل شهری را گسترش دهیم، اصلی‌ترین موضوعی است که دانش نوین به آن پاسخ قانع‌کننده‌ای می‌دهد.
وی با ابراز اینکه متأسفانه در شهرهای ما هنوز آنچنان که باید هوشمندسازی حمل‌و‌نقل مورد تأکید نیست که نتیجه آن چیزی به‌جز بحران‌های آلودگی، زیست‌محیطی و مسئله ترافیکی نخواهد بود، اذعان کرد: آنچه مسلم است اینکه اگر مدیریت ما در این بخش به همین شیوه پیش برود تا چند سال آینده شهرهای ما دیگر قابلیت زیستن نخواهند داشت.
این استاد تمام شهرسازی ادامه داد: در خصوص خدمات شهری نیز نیازمند ورود جدی دانش و فناوری هستیم چراکه همچون سایر شهرهای توسعه‌یافته جهان، این امکان وجود دارد که بر پایه فناوری، بخشی از خدمات شهری به‌صورت اتوماسیون و هوشمند به شهروندان ارائه شود.
سجادزاده، افزود: نکته حائز اهمیت اینکه این رویکرد برخی مشکلات همچون عدم شفافیت و سیکل معیوب اداری را نیز مرتفع خواهد کرد، برای مثال در مبحث صدور پروانه، متوسط زمانی که در دنیا برای آن به اصطلاح می‌توان در نظر گرفت حدود یک ماه است، اما این فرآیند در کشور ما حداقل هشت تا 9 ماه زمان می‌برد.
وی با بیان اینکه مدیریت دانش‌بنیان و هوشمند، در چابک‌سازی نیروی انسانی اهمیت بسیاری دارد عنوان کرد: برای مثال امروز یکی از گرفتاری‌های شهرها به‌ویژه در همدان، تعدد نیرو و تأمین حقوق و دستمزد آن‌ها است؛ چراکه امروز شهرداری بالغ بر پنج هزار نفر نیرو در بخش‌های مختلف دارد که استفاده بهینه‌ای از آن‌ها نمی‌شود این در حالی است که در شهرهایی همچون توکیو و نیویورک که بر پایه دانش اداره می‌شوند، باوجود داشتن مساحت چندین‌برابری، تعداد نیروها به 150 نفر هم نمی‌رسد.
این استاد دانشگاه بوعلی سینا با ابراز اینکه امروز در شهرهای ایران با تعدد نیرو، ظرفیت بالایی از منابع در دسترسِ شهر هدر می‌رود تصریح کرد: توجه به دانش روز، فناوری جدید و هوشمندسازی، مسئله بسیار مهمی است که در مدیریت، حمل‌و‌نقل، خدمات و دسترسی به خدمات اجتماعی اهمیت بالایی دارد.
سجادزاده، افزود: علاوه بر این یکی از خصوصیات شهرهای دانش‌بنیان توجه به موضوع زیست‌پذیری شهر است؛ چراکه بیشتر شهرهای دانش‌بنیان و هوشمند موافقت چندانی با توسعه افقی نداشته و حتی بلندمرتبه‌سازی را بر این امر ترجیح می‌دهند؛ زیرا اعتقاد آن‌ها بر این است که بتوانیم به‌صورت هوشمند از منابع غنی خاک، آب و طبیعت اطراف شهرها نهایت استفاده را ببریم.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد؛ حوزه مدیریت شهری، یکی از مهم‌ترین عرصه‌هایی است که شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها می‌توانند به نقش‌آفرینی بپردازند و با خلاقیت و نوآوری و افزایش کیفیت خدمات به شهر، به‌عنوان یک سیستم زنده جان تازه ببخشد. تجربه شهرهای فعال در حوزه فناوری و هوشمندسازی در زمینه‌های حمل‌و‌نقلی، محیط‌زیست شهری، مدیریت هوشمند پسماند شهری، خدمات ایمنی و آتش‌نشانی و حتی حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی و… نشان می‌دهد که می‌توان مسئله‌های موجود را با استفاده از ابتکارات شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها حل کرد، همدان نیز یقیناً از این قاعده مستثنی نیست به خصوص اینکه امروز شرکت‌های دانش‌بنیان بسیاری در همدان در قالب طرح و ایده‌های مختلف مرتبط با حوزه مدیریت شهری، از تولید خودروهای برقی گرفته تا پرداخت الکترونیک کرایه خودرو و هوشمندسازی پسماند‌های شهری فعالیت دارند که یقیناً با برنامه‌ریزی شهری درست و اعتقاد به مدیریت دانش بر شهرهای امروزی پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین نیز می‌تواند از این ظرفیت بهره ببرد.
شناسه خبر 91722
