توسعه روستاها و تحقق اشتغال پایدار روستایی با تکیه صرف بر بخش کشاورزی، در شرایطی که با بحران آب مواجه هستیم، امری دشوار بوده و لزوم یافتن جایگزین‌هایی در صنعت و خدمات در این مناطق ضروری به‌نظر می‌رسد. به دیگر سخن بخش غیرکشاورزی روستایی به‌دلیل نقش مهمی که در کاهش فقر روستایی می‌تواند داشته باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است، به نحوی که راه‌اندازی و گسترش صنایع روستایی با توجه به نقش مؤثری که در راستای توسعه اقتصادی و اجتماعی دارد، یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین راه‌حل‌ها برای غلبه بر معضلات اقتصادی و در عین حال اجتماعی و فرهنگی مناطق روستایی محسوب می‌شود؛ چراکه توسعه فرصت‌های شغلی در مناطق روستایی، توزیع عادلانه‌تر درآمد، کاهش شکاف درآمدی بین شهر و روستا، کاهش فقر و مهاجرت، امکان استفاده بهینه از منابع، امکانات موجود و مواد اولیه و همچنین کمک در تسریع روند توسعه را در روستاها به‌دنبال خواهد داشت.
در این بین خوشبختانه استان همدان از تجربه قابل توجهی در شکل‌گیری خودجوش خوشه‌های صنعتی روستایی برخوردار است که ازجمله آن می‌توان به خوشه پوشاک در کردآباد کبودراهنگ اشاره کرد که طی چند سال گذشته رونق قابل توجهی را تجربه کرده است.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با مهدی حمیدی؛ مدیر این خوشه صنعتی گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
*شرایط فعلی تولید و فروش محصولات، بازار و فضای کاری خوشه صنعتی کردآباد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
طی دو سال اخیر به‌ویژه در سال 1403، وضعیت بازار فروش پوشاک نه‌تنها در این خوشه صنعتی بلکه در کل کشور خوب نبود، تأسف‌بارتر اینکه در این زمینه حمایتی نیز وجود ندارد، تنها حمایت مسئولان به بازدید از کارگاه ختم شده و دیگر هیچ!
* درحال حاضر در این خوشه چند نفر مشغول به کار هستند؟
حدود دو هزار و 500 نفر در 100 فروشگاه و 400 کارگاه مشغول به‌کار هستند. درواقع از جمعیت دو هزار و 900 نفری روستا تنها 400 نفر آن هم به‌دلیل کهولت سن فعالیتی ندارند وگرنه از کودک هفت ساله گرفته تا مرد و زن 60 ساله همگی در کارگاه‌های دایرشده مشغول به‌کار هستند.
البته ذکر این نکته هم ضروی است که حدود 10 هزار نفر نیز از روستاهای اطراف، همچون فامنین، کبودآهنگ و حتی همدان نیز در این خوشه صنعتی فعالیت دارند به طوری که بعضی از این افراد کارگاه دارند، بعضی دیگر نیز پارچه‌های برش داده‌شده را از اینجا ‌برده و بعد از دوخت دوباره تحویل می‌دهند.
*ظرفیت تولیدی شما در حال حاضر چگونه است؟
خوشبختانه نسبت به سال‌های قبل پیشرفت زیادی داشته‌ایم، اکنون 400 کارگاه در زمینه تولید، برش، بسته‌بندی و دوخت فعال هستند. علاوه بر این، 12 واحد بافندگی پارچه، 12 واحد گلدوزی و پنج واحد اتوبخار داریم؛ عملاً زنجیره تولید پوشاک در منطقه تکمیل شده، تنها مشکل ما نبود واحدهای ریسندگی و رنگرزی است.
*عمده تولیدات شما چیست؟
پوشاک تریکو، شلوار اسلش، بلوز و شلوار بچه‌گانه (دخترانه و پسرانه) عمده محصول تولیدی ماست.
*محل فروش محصولاتتان کجاست؟
70 درصد تولیدات در کردآباد و 30 درصد در تهران به فروش می‌رسد؛ یعنی همشهریان ما در تهران فروشگاه داشته و محصولات ما را می‌فروشند.
*روزانه چند دست لباس تولید می‌شود؟
بسته به شرایط بازار متغیر است. هر واحد تولیدی می‌تواند روزانه 500 دست لباس تولید کند. میانگین تولید هفتگی حدود سه هزار دست لباس در هر واحد است.
درواقع با 400 کارگاه فعال، مجموع تولید هفتگی به 120 هزار دست لباس می‌رسد. البته برخی کارگاه‌ها تا 50 هزار دست در هفته هم تولید می‌کنند، در حالی که برخی دیگر تنها 500 دست تولید دارند. آنچه مسلم است اینکه میزان تولید بستگی به مدل، نوع پارچه و سفارش‌های بازار دارد.
*آیا در این خوشه بازارچه فروش هم دارید؟
خیر، بیش از دو سال است که برای جبران رکود بازار و معرفی و تبلیغ هرچه بیشتر این توانمندی ما، پیگیر احداث یک بازارچه فروش در مقابل شهرک صنعتی ویان هستیم اما متأسفانه مسئولان همکاری نمی‌کنند؛ درواقع جلساتی که تاکنون با فرمانداری، نماینده مجلس و دیگر ارگان‌های مرتبط داشته‌ایم، خروجی مشخصی نداشته است.
* علت عدم همکاری چیست؟
به بهانه‌های مختلف جلسات خروجی ندارد؛ برای مثال در برخی موارد یکی از مسئولان اصلاً در جلسات شرکت نمی‌کند. در جلساتی هم که برگزار می‌شود، بیشتر وقت‌کشی می‌کنند.
البته به ما پیشنهاد داده‌اند که بازارچه را در شهرک صنعتی مستقر کنیم، اما این برای ما کارایی ندارد. ما به یک بازارچه فروش در مسیری پرتردد نیاز داریم تا محصولاتمان بهتر دیده شود وگرنه چه تفاوتی بین کارگا‌های ما با داخل شهرک صنعتی ویان وجود دارد؟
جالب است بدانید که این اراضی متعلق به روستای کردآباد است و سازمان منابع طبیعی در این زمینه ما همکاری می‌کند، به طوری که برای اجرای این طرح 40 هکتار زمین آماده داریم؛ مشکل این است که ایجاد زیرساخت‌هایی مثل برق، گاز و تلفن در توان بخش خصوصی نیست و نیاز به حمایت دولت دارد.
*این بازارچه چه نقشی در بهبود وضعیت شما دارد؟
اگر بازارچه‌ای کنار جاده ‌ایجاد شود، تبلیغات مؤثرتری خواهیم داشت و فروش رونق می‌گیرد، این بازارچه می‌تواند بنا به دسترسی که دارد سه روستای مهم در تولید پوشاک منطقه یعنی کردآباد (تریکو و پوشاک کودک)، ویان( دارای کارگاه‌های مانتودوزی) و نوآباد (تولیدی‌‌های زیرپوش) را متحد کرده و یک قطب تولید و فروش پوشاک را در استان رقم بزند.
*آیا فعالان عرصه پوشاک در این سه روستا، حاضر هستند برای فراهم کردن زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کنند؟
در حال حاضر این کار برای ما به‌عنوان فعالان این عرصه هزینه‌بر است، با این وجود ما پیشنهاد داده‌ایم همچون شهرک صنعتی بوعلی دو زیرساخت فراهم شود و از طریق فروش واحدها، فعالان این عرصه نسبت به خرید اقدام کنند.
حتی به‌نظر می‌رسد در فاز نخست اجرای این شهرک فروشگاهی، تأمین زیرساخت در 10 هکتار کافی است.
*در تأمین مواد اولیه مشکل دارید؟
بله، همیشه مشکل داشته‌ایم. بیشتر نخ‌های مصرفی از چین وارد و با نخ‌های ایرانی ترکیب می‌شود و ما مجبوریم مواد اولیه را از واسطه‌ها تهیه کنیم، چون امکان واردات مستقیم نداریم.
مثلاً نخ مورد نیاز برای پارچه‌های کشی در ایران تولید نمی‌شود و ما مجبوریم با قیمت دلار آن را خریداری کنیم، قیمت آن در دو سال گذشته کیلویی 170 هزار تومان بود، اما سال 1403 به 500 هزار تومان رسید، آن‌هم اگر بتوانیم پیدا کنیم!
*پیش‌تر به کشورهای همچون عراق و ارمنستان صادرات داشتید، آیا هنوز هم صادرات دارید؟
بله، بیشتر به عراق صادر می‌کنیم. قبلاً ارمنستان هم بود اما حالا عراقی‌ها هم خودشان مترجم می‌گیرند و مستقیم از روستا خرید می‌کنند؛ البته در حال بررسی و رایزنی هستیم تا از طریق شهرک صنعتی بتوانیم با تجار افغان از طریق شرکت‌ شهرک‌های صنعتی استان خراسان رضوی ارتباط بگیریم.
درواقع همانطور که پیش‌تر عنوان شد؛ مشکل ما تأمین مواد اولیه و نبود بازار فروش مناسب است وگرنه بخش دوخت و تولید مشکلی ندارد، فروش واقعاً سخت شده به طوری که بسیاری از کارگاه‌ها تعطیل شده‌اند، قبلاً این مشکلات را نداشتیم.
* آیا شرکت شهرک‌های صنعتی استان واکنشی برای رفع مشکلات داشته است؟
در بین نهادها و سازمان‌های مسئول و مربوطه استان تنها سازمانی که در حد توان ما را حمایت کرده، شرکت شهرک‌های صنعتی است به طوری که از طریق دایر کردن نمایشگاه و فراهم کردن تورهای بازدید داخلی و خارجی، برگزاری کلاس‌های آموزشی در زمینه طراحی و دوخت، بازاریابی و در نهایت فراهم کردن بازار فروش مجازی، نهایت تلاش خود را در این زمینه به کار گرفته است.
مع‌الوصف با توجه به اینکه خوشبختانه به دست توانمند اهالی آوازه خوشه صنعتی کردآباد امروز در سطح ملی و بین‌المللی پیچیده، انتظار می‌رود در شرایط بغرنج اقتصادی کنونی که این خوشه صنعتی به بلوغ‌رسیده، با آن دست و پنجه نرم می‌کند، به معنای واقعی شهرک فروشگاهی در شأن و منزلت این خوشه فراهم شود.

طاهره ترابی مهوش