سپهرغرب، گروه فرهنگی - عباس سریشی: اربعین فقط یک راهپیمایی نیست، بلکه تلاش برای پیدا کردن راه است.
بسیاری از صاحبنظران بر این عقیدهاند که برگزاری مراسم پیادهروی اربعین حسینی برخاسته از عشق و علاقه پیروان مکتب عاشورا به حضرت اباعبداللهالحسین (ع) بوده و جذبه خاص و رو به رشدی را نسبت به سالهای قبل با انسجامبخشی به هویت شیعه برای زائرین میلیونی در کربلا بهوجود آورده است که با تأسی از فرهنگ و گفتمان ایثار و شهادت، امروز آثار و نفوذ این مهم را بین کشورهای منطقه و در سطح بینالملل شاهد هستیم.
درعینحال مراسم اربعین از دیرباز همچون مراسم ماه محرم و روز عاشورا، خودجوش و مردمی بوده و بهدلیل موقعیت جغرافیایی و تعداد بالای زائرین از کشور ایران و ضرورت ساماندهی سیل عظیم زوار در کشور همسایه و برقراری نظم و امنیت برای شهروندان و زائران ایرانی، جمهوری اسلامی جدا از بحث فعالیتهای درونمرزی خود براساس توافقات صورتگرفته با عراق، برخی پشتیبانیهای مادی و معنوی را در این حرکت خودجوش و میلیونی برعهده گرفته؛ بهنحوی که این حرکت آرام و عظیم از نگاه ناظران بینالمللی تبدیل به نماد اقتدار فرامرزی و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در بین مردم کشورهای منطقه شده است.
بههرحال و جدا از همه ابعاد سیاسی، دینی، اجتماعی و غیره این حرکت، اما قطعاً موضوع ارزیابی و نظارت بر خدمات ارائهشده و فعالیتها و عملکردهای مواکب در سه مقطع قبل، حین و پایان مراسم، یکی از مهمترین ضروریات این حضور همگانی است که بیشک باعث میشود تا ضمن رفع نواقص و مشکلات احتمالی، با انسجام و اقدام بهموقع و لازم ضمن رفع مشکلات سالیان قبل، شاهد برگزاری منظم و باشکوه مراسم پُرشور و معنوی اربعین حسینی در ادوار بعدی باشیم.
موضوع این است که پویش اربعین با وجود سابقه چندساله خود (به شکل و شیوه کنونی)، با نگاه خاص ائمه اطهار (ع) و نیز حضور حداکثری همه شیفتگان خاندان رسالت، ره صدساله بلوغ را در کوتاهمدت طی کرده و هماکنون جزء یکی از شاخصترین و برجستهترین نمادهای مذهبی بوده که نمایشگر وحدت، انسجام و نیز یکپارچگی امت اسلامی است.
همچنین به اذعان بسیاری از کارشناسان سیاسی جهان، امروزه پویش اربعین میرود تا به یک حرکت جهانی منحصربهفرد تبدیل شود و درعینحال به یکی از اهداف قیام اباعبدالله (ع) که همانا غلبه بر جباران و ستمگران و دینستیزان است؛ لاجرم حفظ و استحکام این سازه اعتقادی عظیم مستلزم نگاهی جامع و عمیق به همه سویههای آن بهخصوص بُعد مدیریت و خدمترسانی به زائران بوده که موجب میشود رهپویان این مسیر با خاطری آسوده پای در مسیر گذاشته و با افزایش تعداد کمی خود، هرسال بر تجلی و عظمت آن بیفزایند.
سهم بزرگ همدان در پویش اربعین
حالا اما فارغ از اینکه استان و بهخصوص شهر همدان طی چند سال گذشته بهعنوان یکی از مقاصد گردشگری برای خود اسمورسمی پیدا کرده و هرساله نیز پذیرای هزاران نفر از گردشگران داخلی و خارجی است، اما شاید این نیز یکی دیگر از الطاف عاشورا و قیام امام حسین (ع) به مردم دارالمؤمنین بوده که به یُمن این پویش جهانی، توانسته بهعنوان یک معبر اصلی پذیرای میلیونها نفر از زائرانی باشد که به عشق زیارت مرقد نورانی ائمه مدفون در عراق و بهخصوص پویش اربعین، از آن عبور میکنند.
تجربه پنج سال میزبانی میلیونها نفر از رهپویان اربعین شاید به حرف ساده باشد، اما قطعاً برای اهل معنا و بهخصوص آندسته از افرادی که در زمینه مدیریت و مهیاسازی امکانات و یا حتی خدمترسانی در مواکب دستی بر آتش داشتهاند، این موضوع کوچک و سادهای نیست که بتوان بهراحتی از آن سخن گفته و یا پیرامونش اظهار نظر کرد؛ زیرا این پویش در اصل عرصه یک امتحان بسیار سخت و پیچیده با لحاظ کردن همه احتمالات ریزودرشت برای کسانی است که نه جهت کسب اسمورسم، بلکه برای خدمت و تکریم شعائر کمر همت بسته و آستین بالا زدهاند.
البته فرقی هم نمیکند سهم این افراد در خدمت ریختن یک استکان چای گرم باشد و یا تدارک و تهیه کلان ملزومات اسکان و تغذیه؛ حتی برخی در قالب مأموران راهور وظیفه روانسازی حرکت خودروها را برعهده دارند و یا همان پاکبانی که مسیر زائران را پاکیزه میکند. زیرا اینجا همه با یک نام شناخته میشوند و آن خدمتگزاری زائر است و هدف نیز جلب رضایت خدا و ائمه اطهار؛ انشاالله.
این باعث افتخار همدان است که در طول پویش اربعین میزبانی و خدمت شبانهروزی میلیونها زائری را میکند که در ایام مذکور 24 ساعته درحال عبور از این استان بوده و احتمالاً نیز در این اثنا و صدالبته بهرسم سالهای قبل از امکانات اسکان، یک استراحت چندساعته، نوشیدن یک چای و یا سرویس خودرو برخوردار خواهند شد.
بیشک عبور این تعداد زائر طی یک بازه زمانی نسبتاً کوتاه در مسیر رفت و یک حضور متراکم و بسیار فشرده در موعد بازگشت، کم از یک آزمون مدیریت بحران ندارد؛ چه اینکه طی سالهای قبل نیز نمودهایی از این احتمالات (وقوع یخبندان و کولاک و متوقف شدن زائران در شهر همدان) جنبه واقعی به خود گرفت و توانایی مدیران و گستره حضور مردم را به محک کشید که خوشبختانه نیز با عنایت خداوند و نگاه خاصه ائمه اطهار، نوع عملکردها باعث سربلندی و افتخار ایشان شد.
بههرحال هرسال این مواکب و مدیریت اجرایی آنها (چه خرد و سرپنجهای و چه کلان و در سطح استان حتی آندسته که به فعالیتهای برونمرزی مشغولاند) به سوی تکامل، توسعه و تجربه بیشتر درحال حرکت بوده، بهنحوی که بررسیهای صورتگرفته نشان میدهد تقریباً هرسال شاهد افزایش کیفیت کار و کاهش چشمگیر مشکلات هستیم.
البته وجود برخی مشکلات و حل آنها نیز بهدلیل ماهیت خود طبیعتاً خارج از توان مواکب است و نیازمند یک چارهاندیشی در سطح مدیریت استانی بوده که امیدواریم با بذل توجه مسئولان، این موضوعات نیز رفتهرفته حل شده و هرسال یک قدم بلند به اهداف عالیه تعریفشده در خدمت به زائران اباعبدالله (ع) نزدیکتر شویم.
بار ترافیکی درونشهری
براساس بررسیهای میدانی خبرنگاران روزنامه سپهرغرب درخصوص کیفیت ارائه خدمات به زائران اربعین سال 98 در شهر همدان و مسیرهای منشعب به آن، بسیار بیتعارف و در کمال صداقت باید عنوان کرد که در مقایسه کمی و کیفی با سالهای گذشته، قطعاً این روند حالتی بسیار مثبت و صعودی داشته است؛ بهنحوی که امروزه تقریباً همه مواکب با سازوکارهای بسیار مشخص درخصوص شکل و شیوه پذیرایی و اسکان و نیز بایستگیها و شایستگیهای جانبی (اعم از فرهنگی، بهداشتی و غیره) به این فعالیت مشغولاند و با وجود برخی موضوعات از قبیل تورم و گرانی اجناس و ملزومات، اما اصطلاحاً از جان مایه میگذارند و کموکاستی خاصی در این خصوص مشاهده نمیشود.
بااینحال هنوز وجود برخی موضوعات (به هر دلیل) جای نقد و بررسیهایی را دارد که در این خصوص برجستهترین مبحثی که همچون سابق باقی مانده و حل آن نیازمند یک نگاه خاص از سوی استان است، مقوله بار ترافیکی سنگینی بوده که در این ایام بر راههای مواصلاتی و بهخصوص مسیرهای درونشهری بر همدان تحمیل میشود.
قرار گفتن تنها معبر اصلی این تردد در درون شهر و تداخل آن با ترافیک معمول شهری، باعث کُندی حرکت و بروز برخی سوانح میشود و شاید این مسئله از آن موضوعاتی است که لزوم توجه به تکمیل کنارگذر شهری را دوباره در اذهان قوت میبخشد. نکته این است که تعیین تکلیف موضوع مذکور نهفقط برای ترافیک شهری همدان لازم بوده، بلکه جهت افزایش حملونقل، تسهیل ترانزیت کالا، موضوعات گردشگری و بهصورت اخص پویش اربعین که قطعاً در سالهای آینده با افزایش چشمگیرتری همراه خواهد بود، یک موضوع ضروری است که تحقق آن میتواند باعث کاهش سوانح و افزایش ایمنی و آرامش در تردد زائران شود.
در این خصوص یکی از کارشناسان راهور استان با اشاره به افزایش تعداد خودروها و زائران نسبت به سال قبل، عنوان کرد: اگرچه با تمهیدات صورتگرفته و حضور نیروهای راهور شاهد ترافیک روانی هستیم، اما درخصوص برخی گلوگاههای درونشهری مانند پُل غدیر، پُل میدان بار و غیره باید به موضوع از زاویه دیگری نگاه کنیم؛ اینجا تداخل خودروهای سواری با اتوبوسها، کامیونها و غیره، کمی حادثهساز است که اگر موضوع کمربند حاشیهای شهر تعیین تکلیف شود، دیگر شاهد مشکل خاصی در این باب نخواهیم بود.
از منظر این کارشناس راهور پویش اربعین هرسال شکل و ساختاری جدید به خود میگیرد که البته موضوع ترافیک و حملونقل آن نیز از این قاعد ه مستثنا نیست؛ امسال برعکس چند سال گذشته هنوز به اربعین نرسیده، شاهد موج سنگینی از بازگشت زائرانی هستیم که قبلاً به زیارت مشرف شده و اکنون درحال مراجعت به مواطن خود هستند و این بدان معناست که ترافیک در هردو مسیر (رفتوبرگشت) سنگین است و نظارت و کنترل بیشتری را طلب میکند.
جانمایی ایمن مواکب
شاید یکی دیگر از موضوعاتی که بهنوعی در ارتباط مستقیم با بحث ترافیک سنگین اربعین خودنمایی میکند، مقوله جانمایی برخی از مواکب است که صرفاً بهدلیل قرار گفتن در کنار مسیر اصلی و فقدان جای پارک ایمن و مناسب، نهفقط نمیتوانند نسبت به ارائه خدمات بهتر به زائران اقدام کنند، بلکه بعضاً بهدلیل نوع توقفهای غیر معقول رانندگان، بستر بروز برخی حوادث را ناخواسته مهیا میکنند که نه خوشایند میهمانان است و نه در شأن میزبانان.
درحال حاضر فقدان محل مناسبی که تکافوی توقف و پارک خودروها را کرده و از ایجاد ترافیک خودداری کند، یکی دیگر از موضوعاتی است که باید بدان توجه کرد؛ زیرا چگونگی برپایی مواکب در مداخل و معابر شهری یکی از آندسته موضوعاتی است که باید در طی این سالها یکبار برای همیشه در مورد آن (صدالبته با لحاظ کردن همه شرایط و بایستگیهای زیرساختی) تصمیمگیری شود، اما قدر مسلم تجمیع امکانات چند موکب در یک محل مناسب درحالی که عرصه مناسبی نیز برای رفع معضل پارک خودروها در آن اندیشیده و مهیا شده، یکی از بهترین راهکارهای تحقق این خواسته است که باید بدان اندیشیده شده و برای آن ساختاری را تعریف و تنظیم کرد.
در گفتوگو با برخی زائران موضوع فقدان جای پارک مناسب و ایمن بهخصوص در اماکنی که مردم خواهان بیتوته کردن شبانه در آنها هستند، بارها و بارها تکرار شده که امید است مسئولان و متولیان و بهخصوص مدیریت مواکب با درک عمقی و مفهومی، بدان توجه کنند.
حجتالاسلام رفیعی از سمنان ضمن قدردانی از تلاش مردم در خدمت به زائران با اشاره به این موضوع، عنوان کرد: خیلی شایسته است که وقتی مردم و مسئولان در خدمت به زائران سنگ تمام میگذارند، نسبت به این موضوع هم توجه خاص داشته باشند؛ زیرا این نقیصه باعث میشود تا بسیاری از زائران نتوانند با فراغ بال و خیال راحت ضمن توقفی چندساعته و استراحت لازم، با انرژی بهتر و حواس جمعتر به ادامه مسیر بپردازند. ما زائران مدیون زحمات و تلاشهای مردم همدان در پذیرایی و اسکان هستیم و خودم در طی این چندساله عیناً دیدهام که این مردم شریف برای زائران اباعبدالله (ع) از جان مایه گذاشتهاند؛ من فراموش نمیکنم آن سالی را که در یخبندان گیر کردیم و مردم چطور زائران را به خانه خود برده و از آنان پذیرایی کردند، درود خدا بر شما مردم دارالمؤمنین همدان، خدایتان جزای خیر دهد.
لزوم ساماندهی وسایل نقلیه
و اما در بُعد دیگر و همچون گذشته بهدلیل کاهش تعداد خودروها و وسایل نقلیه عمومی که وظیفه انتقال زائران را تا مبادی خروجی و شهرهای مرزی و بلعکس برعهده دارند، بازار مسافرکشان شخصی نیز ناخواسته بسیار گرم شده و تقریباً هرکس که وسیله نقلیهای دارد، با نوعی سوء استفاده از موقعیت و صدالبته قیمتهای نامتعارف، اقدام به جابهجایی زائران میکند.
حال نخستین سؤال این است که چرا زائران با وجود اطلاع از خطرات اینگونه مسافرکشهای بیضابطه و یا قیمتهای غیر منصفانه، بازهم حاضر به استفاده کردن از خودروهای آنان میشوند؟ که متأسفانه عموماً نیز نبود وسیله نقلیه مجاز و ناوگان عمومی را عنوان میکنن؛د گو اینکه اگر این شب و روزها سری به برخی اماکن مشهور حضور خودروهای مسافرکش مانند چراغقرمز و جاده ملایر و غیره بزنید، قطعاً شاهد تجمعات چندنفری زائران و اجحافاتی که از سوی رانندگان به این طیف افراد میشود، خواهید بود.
البته اوج این نابسامانی، تراکم و ازدحام را نیز در چند روز بعد از اربعین و موج بازگشت زائران میتوان دید که بعضاً باعث تأسف و ناراحتی همگان میشود. گو اینکه دراینبین نیز نباید از موضوع رانندگان و خودروهای مسافرکش و اتوبوسهای شرکتهای مسافربری نیز غافل شد که گاهی با نوعی سر تافتن از قوانین و خودسریهای منفعتطلبانه، به قصد گرفتن ماهی از آب گلآلود از پاهای خسته مسافران، برای جیبهای خالی ایشان کیسه میدوزند.
با وجود برخی از این مسافرکشان و حتی مسافران، میتوان با نوعی ساماندهی ترتیبی داد که مسافرکشان شخصی نیز تحت یک ساختار و نظامنامه ضمن فعالیت علاوه بر کسب روزی، بهنوعی نیز به حل مشکل تردد زائران کمک کنند؛ البته این امر نیازمند برخی تمهیدت و مقدمات است که تحلیل و تبیین چگونگی آن میتواند تا در طول سال و تا اربعین بعدی در دستور کار مدیران قرار گیرد.
جمعی از زائران که اخیراً از کشور عراق به وطن مراجعت کردهاند، در گفتوگو با خبرنگار روزنامه سپهرغرب عنوان کردند امسال مقداری وضع وسایل نقلیه رضایتبخش نبود و ما مجبور شدیم راه را تکهتکه با خودروهای گذری طی کنیم و هزینه ایابوذهاب خیلی زیاد شد، البته به لذت زیارت میارزد، منتها خوب برای برخی گران بود.
ایشان معتقدند درواقع بحث موضعگیری و یا حتی جلوگیری از کار این افراد نیست، چراکه با توجه به حجم بالای زائران، لزوم استفاده حداکثری از امکانات امری است ضروری و اجتنابناپذیر؛ معالوصف این موضوع اگر سامان یابد و تحت یک چهارچوب و قواره قانونی و مقبول صورت گیرد، نتیجه برد بردی را برای همه در پی خواهد داشت.
مشکلی بهنام ضعف اطلاعرسانی
امسال مرز خسروی نیز به فهرست رسمی خروجیهای کشور اضافه شده و پذیرای زائران است، این موضوع بهصورت طبیعی باعث افزایش تعداد زائران در این مسیر و متعاقباً شهر همدان شده؛ موضوع این است که همدان بهعنوان یک دوراهی اصلی برای انتخاب مسیر خروج از کشور و انتخاب پایانه مطرح بوده، بنابراین با توجه به موضوع ازدحام در مرزها، پُر شدن ظرفیت پارکینگها و یا حتی بسته شدن مرزها، لاجرم لزوم وجود پایگاههای اطلاعرسانی و حتی مدیریت تقسیم و هدایت زائران به مرزها، صدچندان میشود.
به گفته کارشناسان توجه به این موضوع از آنجا اهمیت پیدا میکند که عمده زائران و حتی خودروهای ناوگان عمومی به هر دلیل از آخرین وضعیت حاکم در مرزها با خبر نبوده و صرفاً براساس حدس و گمان به آنها مراجعه میکنند که این امر موجب بروز مشکلاتی میشود.
بررسیها نشان داده که درصورت وجود مراکز اطلاعرسانی با حضور کارکنان رسمی ادارات (اداره راه، گمرک و غیره) میتوان به میزان زیادی در ساماندهی، کنترل و تعدیل حرکت زائران به سوی مرزها براساس شرایط و کشش، بسیار مؤثر واقع شد و از بروز مشکلات بعدی (مانند آنچه که امسال در مرز خسروی و مهران بهوجود آمد) جلوگیری کرد.
در این خصوص یکی از مدیران ارشد اداره برق استان مازندران که به همراه جمعی از کارکنان این اداره برای بار دوم به راهپیمایی اربعین مشرف میشدند، ضمن گفتوگو با خبرنگار روزنامه سپهرغرب و تقدیر و تشکر از مردم خوب همدان جهت پذیرایی و اسکان و نیز اشاره به افزایش محسوس کمیت و کیفیت این خدمات، به بحث لزوم تقویت و تحکیم ساختارهای اطلاعرسانی جامع و رسمی به زائران درخصوص شرایط مرزهای خروجی و توجیه زائران پرداخت و عنوان کرد: البته اقداماتی در این خصوص صورت گرفته، منتها اگر موضوع مذکور بهصورت جدیتر در دستور کار قرار گرفته و زیرساختهای مناسبتر و مطمئنتری برای آنها تعریف و اجرا شود، بهتر است.
محمد فرضی افزود: توجه به این موضوع بهخصوص را از آن جهت لازم میدانم که شهر همدان محل اصلی برای انتخاب ادامه مسیر زائران بوده و لاجرم اطلاع از شرایط استان بعدی بسیار مهم بوده و از لزوم توجه بیشتری برخوردار است. درحال حاضر خود ما هم تقریباً براساس یک انتخاب شانسی برای خروج اقدام میکنیم و قطعاً اگر از وضعیت هر پایانه اطلاع جامعی داشته باشیم، تصمیم و انتخاب بهتری را در دستور کار قرار میدهیم.
به گفته وی وجود یک مانیتورینگ زنده و فعال از وضعیت راهها و پایانهای مرزی برای اطلاعرسانی به زائران، ضرورت است و چه بهتر که این موضوع در همدان (که موقعیت مهمی بین دو استان ایلام و کرمانشاه دارد) عملی شود.
امداد خودرویی تقویت شود
وقتی قرار است میلیونها زائر از شهر همدان عبور کرده و به زیارت نائل شوند، لاجرم شهر میهمان تعداد زیادی خودرو نیز خواهد شد که به هر علت نیازمند سرویس و یا تعمیر هستند؛ موضوعی که اگر به هر شکل رخ دهد، علاوه بر سرگردانی مسافران، گاهی باعث بروز ترافیک و انسداد مسیر هم خواهد شد.
البته این درخواست اگرچه کم مطرح میشود، اما میتواند بیانگر یک زاویه ناپیدا و خاکستری از موضوع خدمت باشد که شاید کمی از آن غفلت شده است.
البته خرابی اتوبوس زائران سمنانی و سرگردانی چندساعته آنان در ابتدای بلوار آیتالله نجفی تا پیدا شدن تعمیرکار و رفع عیب، شاید بهترین بهانه برای طرح این موضوع بود؛ وقتی ناخواسته شهر شاهد عبور هزاران دستگاه خودروی سواری و جمعی در این ایام است، پس طبیعتاً ساخت مراکز و پایلوتهای سرویس و تعمیراتی در مناطق مشخصشده برای ارائه خدمت و جلوگیری از آوارگی مسافران و بهخصوص رانندگان جهت پیدا کردن تعمیرکار و قطعات مورد نیاز نیز یکی از ضروریات کمتر مورد توجه است که میطلبد متولیان بهنوعی آن را مدیریت کنند.
در این خصوص راننده اتوبوس کاشمری با اشاره به اینکه تقریباً دو ساعت طول کشید تا تعمیرکار و قطعات مورد نیاز را پیدا کند، عنوان کرد: اگر در همین مواکب کسانی باشند که در این خصوص نیز خدمترسانی کرده و یا حتیالامکان افراد ناآشنا را برای تهیه قطعات و غیره یاری و راهنمای کنند، بسیار خوب است که امیدواریم در سالهای بعد مورد توجه مسئولان قرار گیرد. درواقع علاوه بر وجود امدادخودروهای موجود در مسیر، بودن پایگاههای تعمیرگاهی کارآمد، مشخص و نظاممند برای خودروها نیز مانند مراکز امدادی و اورژانسی، باید مورد توجه باشد.
کار فرهنگی بیشتر از قبل
هرچند طی این مدت (ماه محرم و صفر) خودبهخود فضای شهر حالتی خاص داشته و در هر گوشه آن میتوان نمودهای این ایام را دید، اما به اعتقاد یک مسئول حوزه هنری و کارشناس دینی از شهر تهران، هنوز در شهر همدان جا برای کار فرهنگی درخصوص اربعین زیاد است.
حجتالاسلام کریمی با اشاره به حرکت ملموس و خوب فرهنگی و نیز تبلیغات میدانی جدید در همدان، عنوان کرد: به نسبت سالهای قبل که از همدان عبور کردم، امسال هم مواکب و هم فضاسازیهای مسیری بهتری دیدم که این خود یک نقطه عطف است؛ اما نباید به این اندازه اکتفا و بسنده کرد، چون راهپیمایی اربعین بهدلیل ماهیت سیال و متعالی خود، هرسال نمود و جلوه جدیدتری از خود را نشان میدهد که دنیا هم باید آن را احساس کند.
وی افزود: درواقع دنیا هرسال منتظر یک پیام جدید از پویش اربعین است و نباید اجازه دهیم تکرار و رکود بر این پویش حاکم شده و در همین فعالیتهای قالبی رسوب کند؛ ما باید با جلوهسازی بصری و میدانی، درک پیام عاشورا و اربعین را برای جهان آسانتر کنیم و بیشک هنر زبان مشترک و سادهای است که نهتنها فضای شهر را تغییر میدهد، بلکه انتقال پیامها و درک و تفهیم آنها را نیز تسهیل میکند.
حجتالاسلام کریمی بیان کرد: بنده بهشخصه معتقدم همدان بهدلیل موقعیت خاص خود، توانشهای بهمراتب بیشتری از آنچه امروز میبینید، دارد تا بهوسیله آن اربعین را نهفقط به جهان، بلکه به خود زوار اربعین بشناساند. عمیقاً بر این باورم که حتی اگر از هزینهکردهای خوردوخوراک و پذیرایی زائران کم کرده و به مقوله فرهنگی و اندیشهسازی اربعینی اختصاص دهیم نهفقط کار غلطی نکردهایم، بلکه کمک کردهایم که اربعین فقط یک راهپیمایی نباشد، بلکه تلاش برای پیدا کردن راه باشد.
وی با تشکر از این تلاش عاشورایی و حسینی، مردم و شهر همدان را پیشگام و خواستگاه خادمان و خدمتگزاری به زوار اربعین در داخل و خارج از کشور عنوان کرد و اطلاق صفت دارالمؤمنین و دارالمجاهدین به این شهر و مردمان آن را نشأتگرفته از همین بنمایه اصیل دینی و انقلابی دانست.
شناسه خبر 13035