سپهرغرب، گروه اندیشه: اگر انسان خود را مقصر اشتباهاتی که مرتکب می‌شود، بداند، قدم بزرگی به سوی جبران خطای خود برداشته است.

حجت‌الاسلام و المسلمین سید مسعود قوامی در ابتدا به معجزه بودن قرآن اشاره کرد و اظهار کرد: نگاه ما به قرآن باید نگاه به کتابی پر از علم باشد؛ کتابی که از علم خدا سرچشمه گرفته و در مقابل آن توهم و گمان قرار دارد. فرق خالق و مخلوق در اینجا مشخص می‌شود که علم خالق خالص و بدون ناخالصی است و علم مخلوق مخلوط وهم و گمان است.

وی با توجه به مطلب فوق، ادامه داد: خداوند در آیه 13 و 14 سوره هود می‌فرماید «آیا کافران می‌گویند این قرآن را خود او به هم بافته و به خدا نسبت می‌دهد؟! بگو: اگر راست می‌گویید شما هم با کمک همه فصحای عرب بدون وحی خدا ده سوره مانند این قرآن بیاورید. پس هرگاه کافران جواب شما را ندادند در این صورت بدانید که این کتاب به علم خدا نازل شده و دعوتش این است که هیچ خدایی جز آن ذات یکتای الهی نیست، پس آیا شما مردم تسلیم (حکم خدا و رسول) خواهید شد؟».

این کارشناس مذهبی افزود: انسان باید بداند طبق همین آیات قرآن که از علم خدا سرچشمه گرفته، در هر موضوع و امری دارای تکلیف است. امیرالمومنین (ع) به امام حسن(ع) فرمودند: «ای پسرم بدان که تو در هر قدمی محتاج شناخت و معرفت هستی که بدانی آن عمل واجب، حرام یا حلال است و بدون این شناخت نمی‌توانی قدم برداری؛ این را بدان که اگر نشناسی و قدم برداری ممکن است مرتکب حرامی شوی که مستوجب عقاب الهی است».

حجت‌الاسلام قوامی تصریح کرد: انسان باید بداند و بفهمد که چه عملی را (خوب یا بد) مرتکب می‌شود؛ انسان بعد از اینکه عملی را نسنجیده انجام داد و گرفتار عواقب آن شد، خدا را مقصر می‌داند. در صورتی که با توجه به آیات و روایات مطرح شده به این نتیجه می‌رسیم که ماهیت بهشت و جهنم در همین عالم ایجاد شده و به خودمان بستگی دارد و اگر خوب باشد مستوجب پاداش و اگر بد باشد، مستوجب عذاب الهی است.

وی در ادامه گفت: نکته دیگری که درباره آثار اعمال باید به آن اشاره کرد این است که خداوند در قسمتی از آیه 11 سوره رعد می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ»؛ خداوند نعمت را تغییر نمی‌دهد تا اینکه خودتان تغییر پیدا کنید؛ این بدان معناست که ما گناه می‌کنیم که گرفتار سختی و مشکلات می‌شویم.

این کارشناس مذهبی توضیح داد: خداوند در قرآن برای ما داستان حضرت یونس (ع) را بیان می‌کند. هنگامی که به حضرت یونس (ع) بعد از سال‌ها زحمت کشیدن فقط دو نفر ایمان آوردند، از خداوند برای قوم خود تقاضای عذاب کرد و با عصبانیت همراه یکی از یارانش از شهر بیرون رفت، اما نفر دوم در شهر ماند و مردم را ترغیب به دعا کرد تا عذاب به آن‌ها نرسد. در ادامه هنگامی که حضرت یونس (ع) با عصبانیت از قوم خود فاصله گرفت در دریا گرفتار شکم ماهی شد و در آنجا کشف بزرگی کرد.

او افزود: حضرت یونس (ع) در شکم ماهی به اشتباهش پی برد و گفت: «خدایا تو پاک هستی و مقصر نیستی، من مقصر هستم و به خودم ظلم کردم». باید به خطا اقرار کرد و رسیدن به این جایگاه نیازمند درک بالایی است که ثمره و میوه آن بسیار شیرین و گواراست؛ خداوند وقتی حضرت یونس (ع) به این درک رسید به او فرمود: «ما اجابت کردیم حضرت یونس (ع) را و از غم نجاتش دادیم»؛ این نسخه فقط برای حضرت یونس (ع) نبود بلکه درسی برای همه مسلمانان است. امام صادق (ع) در ذیل این آیه فرموده اند: من تعجب می‌کنم از کسی که گرفتار غم است و این ذکر را نمی‌گوید (لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ).

حجت‌الاسلام قوامی در پایان گفت: اگر خوب بیندیشیم از دستاورد بزرگ حضرت یونس (ع) عبرت می‌گیریم نه اینکه بعد از عمل و در هنگام گرفتاری دنبال مقصر کارهایمان باشیم. بدانیم اعمال ما هرچه باشد خداوند دستوری در مورد آن داده و در هنگام اشتباه خود را مقصر بدانیم؛ اگر به این درک رسیدیم خدا نیز ما را یاری می‌کند.