سپهرغرب، گروه زیست‌بوم: گاهی محققان از انقراض یک گونه از حیوانات یا نابودی کامل گونه‌ای از گیاهان خبر می‌دهند اما این نتایج همیشه کاملاً درست نیست. در سال‌های اخیر گیاهان و حیواناتی رؤیت شده‌اند که گمان می‌رفت دیگر وجود ندارند که آخرین آن‌ها یک میمون اسرارآمیز است.

لورا مارش (Laura Marsh) مدیر مؤسسه Global Conservation و یکی از برجسته‌ترین متخصصان میمون‌های ساکی (saki monkeys)، از مشاهده مجدد گونه ناپدید شده‌ای از این میمون‌ها در آمازون و بخش‌هایی از آمریکای جنوبی خبر داد.

در سال 2014، مارش موفق به شناسایی پنج گونه جدید میمون ساکی که میمون‌های پرنده نیز نامیده می‌شوند شد. اوایل تابستان جاری، این محقق موفق شد یک گونه گریزان از میمون‌های ساکی را پس از هشت دهه، بار دیگر در منطقه آمازون مشاهده کند. این گونه از میمون ساکی نخستین بار در سال 1936 توسط طبیعت گرد اهل اکوادور، آلفونسو اولالا (Alfonso Ollala) مشاهده شد، اما پس از این تاریخ، هیچ گزارشی مبنی بر رؤیت این حیوان به شکل زنده ثبت نشد.

مارش، سال‌های زیادی را برای تحقیق در خصوص ساختار طبقه‌بندی گروه Pithecia میمون‌های ساکی صرف کرده است، اما هیچ شواهد تصویری از این حیوان در اختیار نداشت. برای یافتن این میمون گم شده، گروه تحقیقاتی متشکل از دانشمندان، عکاسان، گروه‌های حفاظت از محیط‌زیست و راهنمایان محلی، یک سفر اکتشافی چهار ماهه را در امتداد آمازون غربی آغاز کردند.

محققان قصد داشتند در این طرح، چشم‌اندازهای مختلف زیست‌محیطی این منطقه از آمازون را مورد بررسی قرار دهند؛ اما اصلی‌ترین مأموریت آن‌ها، یافتن ردی از گونه ناپدیدشده میمون ساکی بود. در نهایت محققان موفق شدند پس از 80 سال، بار دیگر این میمون ساکی را زنده رؤیت کنند.

نام علمی این گونه Pithecia vanzolinii است؛ اما برای گرامیداشت یاد جانورشناس برزیلی، پائولو وانزولینی، این میمون به نام وانزولینی (Vanzolini) نام‌گذاری شده است. مارش در گفتگو با نشنال جئوگرافی، این کشف را بسیار هیجان‌انگیز توصیف و تأکید کرد که این گونه، از ویژگی‌های فیزیکی منحصربه‌فردی برخوردار است.

دست‌وپاهایی پوشیده از موهای طلایی و موهای چتری روی پیشانی، ازجمله خصوصیات ظاهری میمون وانزولینی است. این منطقه که میمون ساکی وانزولینی در آن مشاهده شد، به‌ندرت موردمطالعه قرارگرفته است، چراکه این منطقه در اعماق آمازون قرار داشته و جستجوی حیوانات در آن بسیار سخت و هزینه‌بر است.

بازگشت به طبیعت پس از 60 سال

یک گیاه بومی نیوزیلند تصور می‌شد سال‌ها پیش منقرض شده است اما محققان این کشور این گیاه را بعد از 60 سال به طبیعت بازگرداندند.

گیاه کشف شده که «White kakabeak» نام دارد و از دسته red kakabeak است، از دهه 1950 تاکنون مشاهده نشده بود. این گیاه در شرق جزیره شمالی نیوزلند زیست کرده است.

احیای گیاه White kakabeak در نیوزلند پس از کشف دانه‌های آن در منطقه Wairoa بود و به گفته دانشمندان این می‌تواند نقطه عطفی برای بازگرداندن گونه‌های منقرض شده گیاهی این کشور باشد.

منطقه Wairoa با حصارکشی به منطقه‌ای مطمئن برای این گیاه تبدیل شده است.

بازگشت حلزون منقرض شده!

در سال 2007 میلادی زیست‌شناسان اعلام کردند که حلزون راه‌راه آلدابرایی منقرض شده است. این حلزون دهه 70 میلادی به‌وفور وجود داشت اما به‌دنبال افزایش سال‌های خشک در جزیره آلدابرا، جمعیت این حلزون به‌شدت کاهش یافت. آخرین تاریخی که یک حلزون زنده آلدابرایی مشاهده و به ثبت رسید به سال 1997 میلادی بازمی‌گردد.

اما در تاریخ 23 اوت سال جاری میلادی (2014) در منطقه‌ای از آلدابرا که کمتر کسی به آنجا قدم گذاشته مجدداً این حلزون مشاهده شد. این کشف دوباره توسط «شین برایس»، زیست‌شناس بنیاد جزایر سیشل (SIF) انجام شد.

برایس درباره این کشف دوباره گفت: در حال کوتاه کردن بوته‌ها بودم که در میان شاخه‌ها این حلزون را که تاکنون در این جزیره ندیده بودم، مشاهده کردم.

«مری سرون»، رئیس و ناظر سیاهه قرمز IUCN و رئیس متخصصان نرم‌تنان کمیسیون نجات گونه‌های IUCN دراین‌باره گفت: این خبر شگفت‌انگیز نشان می‌دهد که حتماً نباید یک دانشمند برجسته و واجد شرایط بود تا دست به چنین اکتشافات جالبی زد.

ازآنجاکه این حلزون‌ها کوچک هستند و قابلیت استتار بالایی دارند، می‌توانند در شکاف‌های کوچک و عمیق پای درختان به حیات خود ادامه دهند و حتی باوجود اینکه مدت‌زمان زیادی تصور می‌شد که منقرض‌شده‌اند دوباره مشاهده شدند. کشف دوباره حلزون‌های راه‌راه آلدابرایی بارقه‌های امید را دوباره زنده می‌کند. این اکتشاف به‌رغم تهدیدهایی نظیر تغییرات جوی نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری روی حفاظت از جزایر منحصربه‌فرد نتیجه‌بخش بوده است.

بازگشت نوع منقرض‌شده مارمولک پینوکیو‌ به اکوادور!

مارمولک پینوکیو یا آنول شاخ‌دار (Anolis proboscis) برای نخستین بار در سال 1953 / 1332 در اکوادور کشف شد. در اواسط دهه 1960/1340، دانشمندان رد این جانور عجیب و غریب را گم کردند و چنین تصور شد که این جانور نیز به جمع دیگر گونه‌های منقرض شده سیاره ما پیوسته است.

اما پس از گذشت چند دهه، سر و کله این جانور مجدداً در سال 2005 / 1384 پیدا شد و از آن زمان تاکنون، به‌طور پراکنده و دوره‌ای مشاهده شده است. اکنون گروه اکوتوریسم Tropical Herping که تمرکز فعالیت‌هایش بر خزندگان و دوزیستان است، موفق شد تا یکی از آن‌ها را بگیرد و با مغتنم شمردن فرصت، برای یک روز تمام رفتار آن را زیر نظر گرفت. این بدان معناست که ما اکنون تصاویر زیبا و جزئیات دقیق‌تری از زندگی یکی از عجیب‌ترین مارمولک‌های روی سیاره زمین در اختیار داریم.

دانشمندان تصور می‌کنند که مارمولک پینوکیو بومی منطقه‌ای کوچک در اطراف جاده منتهی به شهر میندو اکوادور باشد. میندو یکی از مشهورترین نقاط گردشگری طبیعی اکوادور است؛ جایی که گردشگران می‌توانند شاهد جنگل‌های بارانی نسبتاً دست‌نخورده باشند و در جستجوی حیوانات عجیب و غریب مشارکت کنند. میندو خانه این مارمولک فوق‌العاده کمیاب و عجیب چهره است و گردشگران نیز عاشق دیدن چنین جانورانی هستند.

گروه Tropical Herping که به‌طور اتفاقی به یکی از نرهای این مارمولک برخورد کرد (تنها گونه‌های نر، آن زائده عجیب شاخ‌مانند را روی بینی خود دارند)، آن را گرفت و برنامه‌ای شبانه را برای مشاهده رفتار این جانور ترتیب داد. البته پس از اتمام کار، گروه این جانور را مجدداً به قلمرو زندگی‌اش بازگرداند. آن‌ها به‌دنبال این جانور می‌گشتند، چراکه تنها گونه باقیمانده‌ای بود که عکس آن را برای کتاب جدید خود، خزندگان و دوزیستان میندو لازم داشتند. به لطف تلاش‌های این گروه، اکنون جزئیات تازه‌تری از زندگی این حیوان در دست است. برای مثال، اکنون می‌دانیم که شاخ این جانور انعطاف‌پذیر است؛ یا این جانور هم در اعماق جنگل بارانی و هم در نواحی حاشیه‌ای نزدیک شهرها یافت می‌شود.

بازگشت قورباغه‌ منقرض شده به حیات‌وحش

در سال 1996 میلادی برای نخستین‌‌بار این جانور دوزیست از سوی IUCN به‌عنوان گونه منقرض شده معرفی شد. در آن زمان این تصمیم بر پایه قطعی‌ترین داده‌های علمی موجود اتخاذ شد. از آن زمان به بعد دیگر هیچ اثری ازاین‌گونه یافت نشد چون تنها زیستگاه آن یعنی تالاب‌های «دره هولا» در شمال سرزمین‌های اشغالی در سال 1955 میلادی کاملاً خشک شده بود.

اما در اکتبر سال 2011 میلادی یک گروه از کارشناسان گشت طبیعت یک قورباغه نر بالغ ازاین‌گونه را پیدا کردند. در تحقیقات بیشتر 10 نمونه دیگر از گونه قورباغه‌های نقش‌دار هولا که زمانی تصور می‌شد نسل آن‌ها منقرض شده نیز کشف شد.

کارشناسان حیات‌وحش خبر بازگشت مجدد این گونه ارزشمند و کمیاب به حیات‌وحش را در مجله تخصصی «نیچر کامیونیکیشن» منتشر کرده‌اند.

این کارشناسان همچنین دو سال پیش به این نتیجه رسیدند که قورباغه نقش‌دار هولا درواقع آخرین بازمانده از قورباغه‌های نوع «Latonia» است که نسل آن‌ها مدت‌های طولانی است نابود شده است.