سپهرغرب، گروه فرهنگی - طاهره ترابی‌مهوش: هنرمند سازنده ساز کردستانی با اشاره به اینکه نخستین ساز کنترباس در کشور توسط وی ساخته شده است اذعان کرد: کنترباس بزرگ‌ترین و بم‌ترین ساز زهی آرشه‌ای است که یا به‌وسیله آرشه و یا از طریق زخمه زدن (پیسیکاتو) نواخته می‌شود.

در متون علمی سازشناسی آمده «سازهای مختلف در کشورهای گوناگون جهان به دست یک سازنده ساز ساخته نشده بلکه مانند زبان و دیگر پدیده‌های اجتماعی نهادینه شده (مانند غذا و لباس مردمان) همراه با نیازهای انسان‌های تکامل‌یافته و سازندگان اولیه آن فرد نبوده‌اند بلکه تمدن‌هایی بوده‌اند که طی هزاران سال تکامل‌یافته و هر سازی با ذائقه‌ای ملی نقش بارز خود را تاکنون ایفا کرده است» تاریخچه ساز سازی در ایران تاریخچه‌ای طولانی دارد؛ پیش‌ترها شاید کمتر کسی فکر می‌کرد ساز هم می‌تواند نیازی در کنار دیگر نیازهای مردم در جامعه باشد و آن‌قدر رشد کند که به تکامل برسد دراین‌بین همواره از استان کردستان به‌عنوان مهد ساز و نوا یاد می‌شود و بر این اساس تعداد هنرمندان این خطه در عرصه ساخت ساز بی‌شمار است؛ بنابراین با توجه به اهمیت هنر این هنرمندان برآن شدیم تا با هنرمند بلندآوازه سنندجی که از آن می‌توان به‌عنوان یکی از مفاخر ساخت انواع ساز یاد کرد گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

  فعالیت سی‌ساله در عرصه ساخت ساز

رحمت آئینی با اشاره به اینکه متولد سال 1332 در شهر سنندج است گفت: در عرصه ساخت سازهای موسیقی (تار، سه‌تار، عود، ویالون و غیره) خصوصاً تار و کنترباس بیش از 30 سال است که فعالیت دارم.

وی با تأکید براینکه مواد اولیه مورد نیاز این هنر صنعت چوب است ابراز کرد: چوب عنصری زنده است که در عین جذابیت، سخت و سفت است، باهنر دست هنرمند جانی تازه می‌گیرد و در قامت یک اثر زیبا نمود پیدا می‌کند.

وی اضافه‌ کرد: هنر شناخت انواع چوب، رنگ و رگه‌های گوناگون آن از دیگر مواردی است که باید سازنده با آن‌ها آشنا باشد و این مهم با گذر زمان و کسب تجربه فراوان به‌دست می‌آید.

این هنرمند کردستانی، با تأکید براینکه این رشته از هنرهای گران‌قیمت محسوب می‌شود و علی‌رغم در دسترس بودن ابزار کار از قبیل انواع چوب، اره‌ها، دریل‌ها، گیره، وسایل اندازه‌گیری و میز پیشکار اما در استان کردستان از قیمت بالایی برخوردار است تشریح کرد: متأسفانه هزینه تهیه چوب طی چند سال‌ گذشته افزایش چشمگیری داشته است.

آئینی در خصوص مدت‌زمان ساخت یک ساز کامل، گفت: مدت‌زمان یک ساز بستگی به نوع ساز دارد، اگر وضعیت چوب مناسب باشد ساخت یک ساز حداقل یک ماه طول می‌کشد.

وی با اشاره به ویژگی‌های یک اثر هنری در ذهن مخاطبان به‌ویژه در عرصه موسیقی و ساز، اظهار کرد: در کردستان موسیقی یکی از ارکان‌های زندگی مردم است به حدی که در هر منزل یکی از آلات موسیقی را می‌توان یافت و این نشان‌دهنده ارتباط مردم این استان با موسیقی است به همین دلیل برای یک هنرمند سازنده ساز باید کیفیت، ظرافت و زیبایی کار در محصول تولید شده یک اصل باشد.

این هنرمند سازنده سازهای سنتی افزود: هنر ساخت «سازسازی» ازجمله هنرها و رشته‌های اصیل ایرانی است که ظرافت و پیچیدگی‌های آن نتیجه‌ای جز محبوبیت، اثرگذاری و ماندگاری آن در جامعه و فرهنگ ایرانی و به‌ویژه خطه کردنشین ایران نداشته است.

آئینی تأکید کرد: زندگی هر انسانی از وضعیت جامعه و محله‌ای که در آن بزرگ‌شده است سرچشمه می‌گیرد، سنندج از گذشته جایگاه و مکان پرورش بزرگان موسیقی، فرهنگ و هنر بوده است و این ظرفیت بزرگ نیز بر روی من تأثیر گذاشت.

  احراز هنرمند برتر کشوری در 89

وی با اشاره به اینکه در سال 1389 توانسته است به‌عنوان هنرمند برتر کشوری انتخاب شود اظهار کرد: علاوه براین موفقیت دارای رتبه درجه‌یک از خانه موسیقی، رتبه درجه دو از خانه میراث فرهنگی و دارنده نشان مرغوبیت صنایع‌دستی در سال 1392 و نیز دارنده مُهر اصالت ملی نیز هستم.

این هنرمند سازنده ساز با اشاره به اینکه نخستین ساز کنترباس در کشور توسط وی ساخته شده است اذعان کرد: کنترباس بزرگ‌ترین و بم‌ترین ساز زهی آرشه‌ای است که یا به‌وسیله آرشه و یا از طریق زخمه زدن (پیسیکاتو) نواخته می‌شود.

آئینی افزود: امروزه این ساز در موسیقی کلاسیک غرب در دسته سازهای زهی نقش مهمی را در ارکستر ایفا می‌کند.

وی با اشاره به اینکه که دوره مقدماتی کارش را سال‌ها پیش نزد استاد یوسف حیدری در همدان گذرانده است اذعان کرد: این روزها فشارهای اقتصادی موجب کاهش تمایل مردم برای خرید سازهای سنتی شده است.

  گرانی مواد اولیه وارداتی

وی با تأکید براینکه این موضوع روی میزان تولید ما نیز اثر گذاشته است اذعان کرد: گرانی مواد اولیه موردنیاز وارداتی برای ساخت ساز موجب شده تا قیمت تمام‌شده محصولاتمان بالا رود و همین امر نیز علتی دیگر برای کاهش تقاضای مردم برای خرید سازهای سنتی شده است و برخی، سفارش‌هایشان را در این عرصه لغو می‌کنند.

  صادرات به کشورهای اروپایی

این دارنده نشان اصالت با اشاره به اینکه سفارش کار برای خارج از کشور نیز داریم خاطرنشان کرد: اکثر سفارش‌هایمان به کشورهای اروپایی، آمریکا، کانادا و غیره صادر می‌شود.

آئینی با بیان اینکه حمایت‌هایی از سوی صندوق هنرمندان از طرف خانه موسیقی شد، اظهار کرد: این کمک‌ها در زمینه هزینه‌های بیمه مطرح شد که به‌موقع و خوب بود.

وی خاطرنشان کرد: معاونت صنایع‌دستی استان نیز در حد توان و در چارچوب ضوابط و قوانین حمایت لازم را از هنرمندان این عرصه دشته است.

این دارنده مُهر اصالت ملی ادامه داد: نیاز است تا از هنرمندان و فعالان عرصه صنایع‌دستی حمایت‌های مناسبی صورت گیرد، به‌ویژه که شهر سنندج به‌عنوان شهر جهانی خلاق موسیقی مطرح است.

آئینی اظهار کرد: این عنوان می‌توانست بسیار به فعالان عرصه تولید سازهای سنتی کردستان و نوازندگان این عرصه کمک کند و روی کارهای سفارشی و فروش محصولات مربوطه نقش داشته باشد اما به سبب شیوع ویروس کرونا و گرانی مواد اولیه می‌بینیم که وضعیت نامناسب شده و به‌نوعی هنرمندان این عرصه نیاز به حمایت دارند.

وی با اشاره به اینکه فعالیت در عرصه صنایع‌دستی برای رشد و شکوفایی نیازمند حمایت از فعالان این عرصه است ابراز کرد: در این زمینه اعطای تسهیلات به نیروهای جوانان برای تقویت انگیزه ادامه فعالیت نقش بسزایی را ایفا می‌کند.

  گرانی مواد اولیه و تولید محصل غیراستاندارد

این هنرمند سازنده ساز کردزبان بابیان اینکه با توجه به افزایش هزینه‌ تولید استقبال به سمت سازهای غیراستاندارد بع دلیل قیمت کم و ارزان آن بسیار زیاد شده است، ذکر کرد: به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان سازهایی که حاصل رنج و تجربه بیش از 40 سال است را با سازهای غیراستاندارد و بی‌کیفیتی که توسط افراد غیرحرفه‌ای ساخته شده، مقایسه کنیم.

آئینی در پایان یادآور شد: مردم و مسئولین قدر هنر اصیل موسیقی را بدانند و تلاش کنند که این هنر به فراموشی سپرده نشود چراکه موسیقی از تاریخ و فرهنگ مردم سرچشمه می‌گیرد و با فراموشی آن هویت انسان‌ها نیز فراموش می‌شود.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد به نظر می‌رسد هنرمندان عرصه موسیقی در استان کردستان با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه امروز همچون دیگر اقشار نیازمند حمایت مالی در عرصه تولید محصول هستند زیرا چنانکه پیشکسوت عرصه ساخت ساز در این خطه عنوان کرد صنایع‌دستی در راستای مانایی و شکوفایی نیازمند حمایت در عرصه مالی است.