سپهرغرب، گروه اجتماعی: در تمامی زبان‌های دنیا اقوام و گروه‌های مختلف با لهجه‌ و گویش‌های گوناگون وجود دارند. هر لهجه، زیبایی و همچنین طرفداران خاص خود را دارد؛ برخی طرفدار لهجه اصفهانی، شیرازی و یا یزدی هستند و برخی علاقه‌مند به لهجه بلوچی، ترکی، کُردی و... اما در عین جذابیت، عده‌ای تلاش می‌کنند تا به هر نحوی شده لهجه خود را پنهان کنند.

گاهی افرادی که لهجه‌ دارند در موقعیت‌های مختلفی همچون محیط کار، مدرسه، دانشگاه و دیگر محیط‌های اجتماعی مورد تمسخر قرار می‌گیرند؛ مثلاً کافی است لهجه غلیظ داشته باشید:

1- وارد دانشگاه و یا خوابگاه بشوید: در اغلب موارد جدی گرفته نمی‌شوید، لهجه‌تان را مورد تمسخر قرار می‌دهند و حتی ممکن است به کنفرانس‌های دانشجویی شما بی‌توجهی شود.

2- وارد محیط کار می‌شوید: یا شما را استخدام نمی‌کنند و یا در صورت استخدام ممکن است مورد تمسخر عده‌ای از ارباب‌رجوعان و یا همکاران قرار بگیرید.

چنین برخوردهایی نه منصفانه است و نه صحیح اما حقیقت؛ این برخوردهای اشتباه مانعی برای تعاملات اجتماعی اقوام مختلف در شهرهای بزرگ‌شده است.

ازاین‌رو مهدی صادق‌لو مدرس فن بیان و مهارت‌های ارتباطی به بررسی سؤالات زیر در رابطه با تأثیر لهجه در شخصیت و هویت افراد پرداخته است:

در شرایط یکسان و در یک شهر چگونه یک نفر می‌تواند در صحبت کردن لهجه داشتن خود را مدیریت اما فرد دیگری نمی‌تواند بدون لهجه صحبت کند؟

لهجه و نوع بیان کلمات گفتاری برگرفته از گوش‌های ما است؛ در شکل‌گیری لهجه ابتدا مغز بخشی از شنیده‌ها را جمع کرده، از آن میانگین می‌گیرد و به اندام‌های کلامی منتقل می‌کند.

مهم‌ترین علت لهجه‌دار بودن یا نبودن یک فرد در بزرگ‌سالی، نوع صحبت کردن اعضای خانواده در کودکی با او است؛ خیلی از عزیزان آذری‌زبان باآنکه تمام اعضای خانواده ترکی بلد هستند اما در منزل فارسی صحبت می‌کنند تا فرزندانشان زبان فارسی را یاد بگیرند. من خانواده‌ای را می‌شناسم که پدر و مادر از زمان کودکی فرزندشان گاهی کلمات را به‌صورت انگلیسی بیان می‌کردند تا کودک بتواند به‌خوبی با زبان انگلیسی صحبت کند؛ بنابراین لهجه، برگرفته از شنیده‌های ما از زمان کودکی است.

لهجه چه تأثیری در هویت و شخصیت افراد دارد. آیا داشتن لهجه می‌تواند تأثیری در ازدواج، پیدا کردن شغل، دوست‌یابی و... داشته باشد؟

قطعاً بی‌تأثیر نیست. لهجه مانند لباس محلی است تا زمانی که شما در شهر و استان خودتان می‌خواهید به‌صورت جدی ارتباط برقرار کنید.

اتفاقاً وجود لهجه یا گویش کمک می‌کند. اگر دقت کنید نمایندگان مجلس در شهر خودشان با لهجه صحبت می‌کنند اما اگر بخواهند از شهر خارج شوند و وارد پایتخت شوند، برای برقراری ارتباط بهتر لهجه را مدیریت و بدون لهجه صحبت می‌کنند. البته این مسئله برای زمانی است که فرد لهجه غلیظی دارد اما اگر لهجه خیلی شدت ندارد نه‌تنها نیازی به مدیریت لهجه نیست بلکه خیلی هم دوست‌داشتنی و زیباست مثل هم‌وطنان عزیز شیرازی، اصفهانی، مشهدی و... که با لهجه‌های زیبایی صحبت می‌کنند.

لهجه در بعضی مباحث مثل ازدواج، استخدام و دوست‌یابی کاملاً نقش دارد؛ مثلاً یکی از معیارهای ازدواج برای هر دو طرف داشتن یا نداشتن لهجه طرف مقابل است.

متأسفانه نگاه برخی از مردم به افراد لهجه‌دار منفی است و گاه می‌بینیم که حتی این افراد به سخره گرفته می‌شوند؛چگونه می‌توانیم جایگاه افراد لهجه‌دار را حفظ و نگاه مردم به آنان را مثبت کنیم؟

ازآنجایی‌که خیلی از ویژگی‌های فرهنگی ما دچار فراموشی شده است، عموماً به افرادی که با لهجه صحبت می‌کنند نگاه مثبتی نمی‌شود. یک‌زمانی داشتن لهجه افتخار بود اما متأسفانه در حال حاضر از مدیریت لهجه و کنار گذاشتن آن صحبت می‌شود.

حقیقت این است که اگر این افراد بپذیرند که ممکن است در نگاه اول مورد تمسخر قرار بگیرند اما بااین‌وجود قدرتمندانه با دیگران ارتباط مؤثر برقرار کنند و عزت‌نفس خود را افزایش دهند، دیگران را از این رفتارشان پشیمان خواهند کرد.

ما بازیگران، خوانندگان و مسئولان زیادی داریم که در عین داشتن لهجه، افراد مشهور و پرقدرتی هستند مثلاً معاون اول رئیس‌جمهور لهجه کرمانی دارد اما آن‌قدر از عزت‌نفس بالایی برخوردار بوده که به این جایگاه رسیده است و اگر از همان ابتدا خودش را می‌باخت ممکن بود که هیچ‌گاه به چنین مسئولیتی دست نمی‌یافت یا علیرضا افتخاری با لهجه اصفهانی و زند وکیلی با لهجه شیرازی، باوجود داشتن لهجه از خوانندگان محبوب هستند. بنابراین فقط کافی است عزت‌نفس بالایی داشته باشید و یک راهکار خیلی خوب در این مسئله این است که در یک موضوع و حرفه مسلط شوید.

همچنین پیشنهاد من این است که به‌جای آنکه افراد از روی ظاهر به قضاوت درباره دیگران بپردازند، نگاه انسانی داشته باشند.

همه باید تلاش کنیم و عزت‌نفس عمومی خود را افزایش دهیم. آنگاه است که می‌گوییم: «من خودم و تمام مخلوقات خدا را با هر نژاد،چهره،گویش و زبانی دوست دارم.»