 محمدجواد زارعی

طنز تلخ 28 خرداد برای مدیران و کارمندان شهرداری‌های سراسر کشور این است که برخی از منتخبان شوراها فاقد هرگونه پیشینه فعالیت و مدیریت در امور شهری اما با کسب آرای مردم، قدرتی به‌دست آورده‌اند که می‌توانند منبعد از موضع بالا با مجموعه مدیریت شهری حرف بزنند، دستور بدهند، تصمیم‌گیری کنند و این مجموعه کارکنان مدیریت شهری هستند که باید بشنوند، سکوت کنند، تأیید کنند و اجرا کنند فرمایشاتی را که برایشان بهت‌آور است و البته دلسردکننده و ناامیدکننده.

شما خود را از مدیران و کارمندان شهرداری فرض کنید، امروز فردای انتخابات شوراها است و مردم همیشه در صحنه براساس وظیفه دینی و میهنی خود دیروز با حضور در پای صندوق‌های رأی تعدادی از کاندیداهای شورا را برای چهار سال بر کرسی پارلمان شهری نشانیدند و اختیار تصمیم‌گیری برای برنامه‌ریزی و هدایت میلیارد‌ها تومان بودجه شهر را به آن‌ها سپردند.

در بین تعدادی از برندگان انتخابات افراد با تجربه، سرد و گرم چشیده روزگار و با تخصص به چشم می‌خورند که بسی مایه شکرگزاری است و باید فرصت حضور آن‌ها را مغتنم شمرد. آن‌ها مردمانی کارکشته و امتحان پس داده هستند که به قوانین و مقررات آشنایی دارند و با تجربه‌ای که از گذشته خود دارند، سنجیده و محاسبه‌شده‌تر از گذشته سخن می‌گویند، موضع می‌گیرند و در تصمیمات جمعی و شورایی مشارکت می‌کنند. ایشان کمتر فریب افراد سودجو را می‌خورند و زیر فشار صاحبان زر و زور و تزویر مقاومت بیشتری می‌کنند. حضور ایشان هزینه زیادی برای مدیریت شهری ندارد، چراکه تصمیماتشان سنجیده‌تر و با قوانین منطبق‌تر است. شهر را می‌شناسند و با وظایف مدیریت شهری آشنا هستند؛ از مشکلات مردم درک درست‌تری دارند و برای حل آنان راهکارهای قانونی را می‌دانند و با تجربه و تخصصی که دارند، برای فهم مشکلات مردم و چشم‌اندازهای روشن شهر وقت را تلف نمی‌کنند. ایشان بسیار آسان‌تر با مدیران با تجربه و کارشناسان کارکشته مدیریت شهری به تعامل و هم‌فکری می‌رسند و به‌دلیل آشنایی با فرهنگ سازمانی مدیریت شهری درک درست‌تری از فضای حاکم بر منابع انسانی مدیریت شهری دارند.

اما مصیبت از جایی شروع می‌شود که کسانی هم در همه ادوار انتخابات شوراها بدون هیچ سابقه ذهنی و تخصص و تجربه‌ای حائز آرای لازم می‌شوند و بر کرسی شورا تکیه می‌زنند. این جماعت بهره‌مند از ظرفیت قانونی انتخابات و با استفاده از دموکراسی حداقلی، مراحل انتخابات را کاملاً قانونی طی کرده و صاحب کرسی در شورا می‌شوند. اما بسیاریشان حداقل‌های تخصصی و تجربی لازم را ندارند؛ نگارنده حاصل سال‌ها تجربه تعامل با منتخبان مردم در شورا را در اندوخته تجربی خود دارد و به دور از اغراق عرض می‌کند که مصیبت مدیریت شهری از روزی شروع می‌شود که قدرت به دست کسانی می‌افتد که در نحوه بهره‌مندی و بهره‌رسانی از این قدرت توان کمی دارند. ایشان که اغلب دارای مشاغل غیر مرتبط با مدیریت شهری هستند، با کوله‌باری از وعده‌هایی که به هواداران خود داده‌اند، وارد عرصه قدرت می‌شوند و تحت فشار انتظارات مردمی سال‌های نخست کار در شورا را در سردرگمی می‌گذرانند و بعضاً تمام دوره را در این حالت.

تصور کنید مدیران مدیریت شهری را که سال‌های مدید عمر خود را در این عرصه گذرانیده‌اند و بر اثر مرور زمان و کسب تجربه فراوان، به پختگی نسبی رسیده‌اند، اما از فردا باید پذیرای فرمایشات این منتخبان کم‌تجربه باشند و اگر هم نخواهند پا بر وجدان خود بگذارند و از نظرات ناپخته و نسنجیده آنان پیروی کنند، باید کنج عزلت بگزینند و افسوس سال‌های عمر از دست رفته خود را بخورند و این رخداد رایج بعد از روی کار آمدن شوراها هدررفت سرمایه‌های مدیریت شهری را بسیار توسعه داده است و شرایط در صدرنشینی مدیران کم‌تجربه و جویای نامی را که حاضر هستند به هر قیمت بر مسند نشینند را فراهم کرده است و دلسردی و ناامیدی و هدررفت تجربه‌گران پیشکسوتان مدیریت شهری را موجب شده است.

راه حل چیست؟ راه حل در انتخاب درست است. راه حل برون‌رفت از این معضل جدی فقط در دست شهروندان و رأی‌دهندگان است؛ این شهروندان هستند که با انتخاب خود می‌توانند از سرمایه ده‌ها ساله مادی و معنوی خود در مدیریت شهری و به‌عنوان سهامداران واقعی شهر حراست و حفاظت کنند. صاحبان واقعی شهر مردم هستند که اولاً باید نسبت به ثروت خود به‌عنوان صاحبان سرمایه، دلسوز و حساس باشند و حتماً هم در انتخابات شرکت گسترده کنند و هم در انتخاب خود دقت کنند. منتخبان مردم در شورای اسلامی شهر باید توأمان دارای حداقلی از تخصص مرتبط به مدیریت شهری در یکی از شاخه‌های فرهنگی، اجتماعی، شهرسازی و عمرانی و خدمات شهری بوده و حداقلی از تجربه را نیز دارا باشند و درصورت وجود افراد باتجربه‌تر آنان را برگزینند. آنان باید در طول زندگی خود ثابت کرده باشند که از نبوغ ذهنی و خلاقیت برخوردارند تا با طرح پیشنهادات راه‌گشا، شهر را به نقطه مطلوب خود نزدیک‌تر کنند. ورود افراد عادی بی‌تجربه و بی‌تخصص به شورا هزینه‌های مدیریت شهری را به‌شدت افزایش می‌دهد. پس هوشیار باشیم و در انتخابمان درست انتخاب کنیم؛ به فرزندانمان در مدیریت شهری رحم کنیم تا شاهد طنز تلخ 28 خرداد نباشیم.