موج گرایش اقشار مختلف جامعه به‌خصوص زنان و دختران جوان به سمت بوتاکس، مانیکور، پدیکور، تزریق ژل به گونه و لب‌ها و عمل‌های جراحی زیبایی به‌منظور داشتن گوش الاغی، چشم‌گربه‌ای، لب‌شتری، فک اسبی، دماغ خوکی، بینی عروسکی و...! امروزه به آسیبی فرهنگی و اجتماعی برای جامعه تبدیل شده است. این در حالی است که با وجود هشدار‌های پیاپی متخصصان و کارشناسان ذی‌ربط مبنی بر عدم استقبال از این آسیب اجتماعی، باز هم هر چه پیش می‌رویم، تمایل برخی از مردم نسبت به جراحی‌های زیبایی به‌ویژه عمل جراحی بینی بیشتر می‌شود. با دکتر مجید ابهری، رفتارشناس، جامعه‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی درباره دلایل گرایش و عوامل پیشگیری از جراحی‌های زیبایی هم‌کلام شده‌ایم. گفته‌های وی را در ادامه می‌خوانید.

  عارضه‌ای رفتاری به نام خودزشت‌پنداری

متأسفانه در دو دهه اخیر سندروم خودزشت‌پنداری به‌عنوان یک عارضه رفتاری در جامعه ایرانی نهادینه شده و رو به افزایش است. الگو‌های گرایش به این توهم، سلبریتی‌ها یا چهره‌های هنری هستند که صورت و بخش‌های عمده‌ای از بدن خود را به تیغ جراحی سپرده‌اند.

  رینوپلاستی و رکورد ما در برابر کشور‌های اروپایی

رینوپلاستی و جراحی زیبایی یکی از متداول‌ترین جراحی‌ها در جهان و در کشور ماست که ناگفته نماند در کشور ما جراحی‌های بینی و امور مرتبط با آن تقریباً 5 /4 برابر کشور‌های اروپایی و حتی آسیایی است.

در این مسابقه کشور ما مقام اول را در آسیا و خاورمیانه دارد؛ چراکه علاوه بر توهم یاد شده، چشم و هم‌چشمی، رقابت‌های ناسالم، جابه‌جا شدن ملاک‌های ارزشیابی ازیک‌طرف و تبلیغات گسترده در رسانه‌های مکتوب، شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی از طرف دیگر باعث همه‌گیر شدن ویروس جراحی زیبایی شده است. البته این حرکت در بین زنان سه برابر مردان است و پسران جوان و نوجوان نیز در این قافله از دختران عقب نمانده‌اند. مسئله موجود در این میان «کلاس» جراحی‌های بینی در تهران و شهر‌های بزرگ است که حتی دختر یا پسری که توانایی مالی برای انجام آن را ندارد، با چسباندن چسب‌های مخصوص به بینی خود تظاهر و تفاخر به این عمل می‌کند.

  جراحی بینی برای تبدیل شدن به یک نماد هنری!

در بررسی‌های انجام شده توسط بنده و تیم پژوهشی بنیاد صیانت از خانواده مشخص شد که 80 درصد از عاملین به این قبیل جراحی‌ها پس از مدتی کوتاه پشیمان شده و دچار افسردگی، انزوا و... می‌شوند؛ چراکه این افراد تصور می‌کردند بلافاصله پس از جراحی، چهره‌شان تبدیل به یک نماد هنری می‌شود و خواستگار‌ها بر در خانه آن‌ها صف می‌کشند! اما بعد از جراحی خلاف این فرضیه آن‌ها نمایان می‌شود یعنی نه‌تنها چندان تفاوتی در چهره آن‌ها دیده نمی‌شود حتی گاهی زشت‌تر از چهره قبلی خود می‌شوند. امروزه در تهران و شهر‌های بزرگ شباهت دختران و زنان جوان به یکدیگر آن‌چنان زیاد است که انسان تصور می‌کند به‌وسیله شابلون صورت‌هایی مکرر نقاشی شده است و در نظر عامه قرار گرفته‌اند.

بوتاکس‌هایی که زهر مار است

در کنار جراحی بینی، دومین جایگاه در جراحی‌های زیبایی تزریق ژل، بوتاکس به لب‌ها، گونه‌ها و نقاط دیگر است که چهره فرد را تبدیل به صورتی ورم کرده و ناآشنا برای خود او و اطرافیانش می‌کند. استفاده از لایه‌های سیلیکون برای شکل‌گیری برخی از اندام‌ها باعث بروز بیماری‌های خطرناک ازجمله سرطان سینه و بدن برای برخی از اشخاص می‌شود و مصداق روشن و بارز درست کردن ابرو و کور کردن چشم است. سیلیکون‌های مورد استفاده اغلب از بدترین، ارزان‌ترین و غیربهداشتی‌ترین نوع آن در جهان است که توسط سودجویان در این موارد استفاده می‌شود.

نکته دیگر تزریق بوتاکس در خطوط چهره و پیشانی است که موجب فلج شدن عضلات صورت و ناتوانی از نمایش احساسات می‌شود. نوعی کرم بوتاکس نیز وجود دارد که از سم مار در آن استفاده می‌شود و باعث فلج شدن عضلات می‌شود و وقتی فرد نمی‌تواند احساسات خود نظیر شادی، اخم و سایر ژست‌های ضروری را نمایش دهد، دچار افسردگی مضاعف می‌شود.

  پشیمانی و افسردگی؛ ماحصل گرایش به جراحی‌های بینی

جراحی زیبایی در ایران در مقایسه با کشور‌های دیگر حتی کشور‌های همسایه بسیار ارزان است و می‌توان از آن برای توریسم درمانی استفاده کرد. متأسفانه بار‌ها و بار‌ها در میان اخبار حوادث با خبر تلخ مرگ یک زن یا دختر جوان بر اثر جراحی بینی یا سایر جراحی‌های زیبایی مواجه می‌شویم.

در حال حاضر طیف سنی مشتاقان از 16 سال شروع می‌شود و تا 40 و 45 سال ادامه می‌یابد. در مورد سایر انواع جراحی‌های زیبایی و پلاستیک بدون ضرورت پزشکی، کشور ما رکورددار است و اغلب این افراد نیز بعد از انجام جراحی دچار پشیمانی، ندامت و افسردگی می‌شوند. در پژوهشی که انجام شده است هنگام مصاحبه با پسران و مردان جوان بین 18 تا 35 سال در مقابل این سؤال که «آیا حاضر هستی با دختری که بینی خود را جراحی کرده یا در چهره خود تغییرات داده است، ازدواج کنی؟» 90 درصد از آقایان با پاسخ «نه»، مخالفت خود را با این اقدام ابراز می‌داشتند و 10 درصد دیگر نیز با شرط ضرورت و نیاز پزشکی، موافق ازدواج با این افراد بودند.

  دخالت در کار خالق هستی برای تقلید از جوامع غربی

متأسفانه افراط در انجام جراحی‌های زیبایی کار را به شوخی و حرکت‌های ضد فرهنگی نیز کشانده است. اگر یک جوان که فاقد عقل و اراده سالم است، در جوامع غربی چهره خود را به جراحان می‌سپارد و اقدامات عجیب می‌کند، دلیلی ندارد که فرزندان ما نیز از او تقلید کنند. هرچند در همین جوامع غربی هیچ‌گاه دیده نمی‌شود یک شخصیت علمی یا فرهنگی یا حتی چهره‌های سینمایی و هنری، دست به این‌گونه اقدامات بزنند.

  بینی خوکی، فک اسبی، گوش الاغی و لب قورباغه‌ای - شتری!

از نگاه رفتارشناسی پایین بودن اعتمادبه‌نفس همراه با توهم خودزشت‌پنداری اصلی‌ترین دلایل روحی - روانی برای این رفتار‌ها هستند. در سه سال گذشته شاهد حرکاتی از سوی برخی جوانان بودیم که پاسخی غیر از اظهار تأسف به آن‌ها نمی‌توان داد. جراحی‌های جدید در زمینه بینی خوکی، فک اسبی، گوش الاغی و لب قورباغه‌ای - شتری! توسط برخی دختران و زنان جوان باعث تولید سوژه‌های خنده و نمایش‌های کمدی شده است. انسان با شرف جایگاه انسانی از حیوانات متمایز و حتی با اختلاف چهره از آن‌ها تفکیک شده است. حالا چه اصراری وجود دارد که فرد با پرداخت هزینه‌های هنگفت خود را به الاغ، شتر و دیگر حیوانات تشبیه کند؟

تا دیر نشده مسئولان فرهنگی و رسانه‌ها باید به یاری خانواده‌ها بشتابند و با بیان واقعیت‌های موجود در جهت اصلاح این‌گونه حرکات ناپسند، آزاردهنده و آسیب‌زا اقدام کنند.

 بهنام صدقی