چند وقتی است صدای سگ‌هایی که صاحب ندارند به جزئی از اصوات تکراری در شهرها بدل شده؛ صدایی که هم شهروندان را به وحشت انداخته و هم باعث شده آنان ندانند رفتار درست و منطقی چیست؛ اما آنچه مسلم است اینکه دلسوزی‌های افراطی و از طرف دیگر جمعیت در حال افزایش سگ‌ها، تیشه به ریشه جامعه شهری می‌زند.

حال‌آنکه کارشناسان محیط زیست معتقدند هرگونه غذارسانی به سگ‌های بلاصاحب باعث دادن امتیاز ویژه به این‌ گونه، تولیدمثل بیشتر و افزایش جمعیت آن‌ها می‌شود؛ همین امر باعث شده که اکنون در ایران بین یک تا سه میلیون سگ بلاصاحب وجود داشته باشد؛ درصورتی‌که کل جمعیت حیات وحش قابل شمارش کشور زیر 200 هزار فرد است.

درواقع اکنون جمعیت رو به ازدیاد سگ‌ها برهم‌زننده تعادل طبیعت است، اما باید دقت کرد تا با تحت فشار قرار دادن مردم و سوء‌استفاده از مسائل اعتقادی که رسانه‌های معاند به آن دامن می‌زنند نباید به افزایش این جمعیت و مشکلات پیش رو بال و پر داد.

با دل‌رحمی‌های بی‌مورد و افراطی و احساسی، نه‌تنها جمعیت سگ‌های ولگرد شهر افزایش یافته؛ بلکه خطرات بسیاری برای جامعه شهری ایجاد خواهد شد.

زیرا تا مدت‌ها سگ‌ها تنها اولویت حیوانات اهلی‌شده توسط انسان‌ها بودند که توسط آنان مالکیت می‌شدند؛ حیوانات وفاداری که قرن‌ها وظیفه مراقبت از انسان‌ها را بر عهده داشتند و اکنون در فضای شهری سرنوشتی شوم دارند که دراین‌بین قصه وجود سگ‌های ولگرد در همدان این روزها ناتمام مانده و به یک معضل بزرگ تبدیل شده و هر روز بر تعداد این سگ‌ها افزوده می‌شود، به‌طوری‌که در مناطقی همچون کوی فردوس، شهرک اندیشه، اطراف قاسم‌آباد، شهرک مدنی، ابتدای سعیدیه، بر بلوار ارم و مناطق گردشگرپذیری همچون لونا پارک، گنجنامه و تپه عباس‌آباد و حتی در معابر اصلی همچون بلوار مدنی و غیره گله‌ای از سگ را می‌بینیم که به سمت و سویی در حرکت‌اند و در مسیر خود رعب و وحشت زیادی هم برای رهگذران به وجود می‌آورند.

تأسف‌بارتر اینکه این روزها کرونا هم میهمان جامعه شده و وجود این تعداد زیاد سگ هم در کنار کرونا سلامتی جامعه را به خطر انداخته و تهدیدی جدی به‌شمار می‌رود، جالب‌تر آنکه در سال‌های اخیر هرچند وقت یک‌بار یک طرح اجرا می‌کنند و سپس به مدت طولانی طرح رها و یا به‌کندی انجام می‌شود و معضل به قوه خود باقی می‌ماند.

علاوه بر ولگردی روزانه، زوزه‌های شبانه سگ‌ها هم در جای خود موجب سلب آرامش و آسایش شده و در مناطقی که منازل مسکونی در نزدیکی باغ‌ها و حاشیه‌های شهر قرار گرفتند این معضل بیشتر است هرچند کوچه‌ پس‌کوچه‌های شهر هم خالی از حضور سگ‌ها نیست.

در این‌گونه مناطق درب خانه را که باز می‌کنیم تا برای انجام کاری بیرون برویم با گله‌ای از سگ مواجه می‌شویم که در سایه مقابل درب جا خوش کرده‌اند و نگاه غضب‌آلودی هم به ما دارند، گویا معترض‌اند که چرا درب را باز کردیم و آرامششان را برهم زدیم، گاهی ترس از اینکه نکند به ما حمله‌ور شوند از رفتن پشیمانمان می‌کنند، دوباره درب را می‌بندیم و بی‌خیالِ ادامه راه می‌شویم.

بر این اساس با توجه به گلایه‌مندی گسترده مردم نسبت به اوضاع حاکم، برآن شدیم تا دراین‌باره گفت‌و‌گویی را با مهدی صفی‌خانی؛ معاون فنی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان و نیز علی‌اکبر نظری؛ رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

معاون فنی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان همدان با تأکید براینکه رویکرد مورد نظر این اداره کل دستورالعمل ساماندهی سگ‌های ولگرد است گفت: طبق این دستورالعمل برای هریک از اعضای کارگروه مسئله مربوطه وظایفی تعریف شده است.

مهدی صفی‌خانی با بیان اینکه این اداره کل همانند دیگر اعضای این کارگروه یک عضو بوده و عملیات اجرایی این مهم بر عهده شهرداری‌ها (زنده‌گیری و عقیم‌سازی) است تشریح کرد: دراین‌بین اجرا و تهیه یک مرکز تیمار برای این حیوانات بلاصاحب از سوی شهرداری یک الزام است.

وی با تأکید براینکه این سگ‌ها جزء ذخایر ژنتیکی به شمار می‌روند، یادآور شد: درصورتی‌که انقراض صورت گیرد، سایه حضور سایر حیوانات را در شهرها و روستاها خواهیم داشت چراکه همین سگ‌ها مانعی برای حضور سایر حیوانات در روستاها هستند ابراز کرد: اما نباید با اعمال برخی دلسوزی‌ها همچون غذادهی بدون در نظر گرفتن مسائل کارشناسی منجر به افزایش زاد و ولد این حیوانات از سوی دوستداران حیات وحش بود.

معاون محیط فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان از شورای شهر همدان خواست جدی‌تر در این زمینه ورود کنند و تأکید کرد: اگر بتوانیم معضل پسماند را حل کنیم بسیاری از معضلات را نخواهیم داشت؛ زیرا در حال حاضر متأسفانه بحث مدیریت پسماند خود یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار در افزایش تعداد سگ‌های ولگرد در معابر شهری است.

صفی‌خانی با بیان اینکه غذا دادن از روی ترحم و دلسوزی بدون زیرساخت‌های کارشناسی باعث مشکلات عدیده‌ای می‌شود، گفت: این مشکلات از قبیل ترس و جذب به طرف انسان و غذای آماده، باعث تحریک نشدن برای شکار و در نتیجه ضعیف شدن گونه جانوری می‌شود.

وی، تصریح کرد: پس در صورت تمایل به کمک به این حیوانات می‌توان از کارشناسان خبره محیط زیست راهنمایی گرفت تا ناخواسته باعث برهم زدن نظم طبیعت نشوند.

رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر همدان نیز با بیان اینکه بنا به اهمیت موضوع چندین جلسه با حضور، مدیران و کارشناسان شهرداری، اعضای انجمن حمایت از حیوانات و مدیریت سایت نگهداری موقت حیوانات شهر برگزار کردیم، گفت: در جمع‌آوری و ساماندهی حیوانات بی‌صاحب باید از دیدگاه فعالان حوزه محیط زیست و حامیان حیوانات بهره گرفته شود تا بتوان حقوق حیوانات را رعایت کرده و از بروز مشکلات در سطح شهر جلوگیری کرد.

علی‌اکبر نظری با اشاره به مباحث و تأکیدات دین مبین اسلام در حمایت از حیوانات، اظهار کرد: چنانچه این تأکیدات و مباحث در حوزه رعایت حقوق حیوانات مورد توجه قرار می‌گرفت ما در شهرها نسبت به ساخت و ساز غیرمجاز دست نمی‌زدیم و شاید بسیاری از مشکلات کنونی در خصوص حضور حیوانات در سطح شهر، وجود نداشت.

وی با اشاره به توسعه فناوری و قرار گرفتن در عصر مدرنیته، اظهار کرد: متأسفانه جامعه مدرنیته اجازه نمی‌دهد انسان‌ها به نحو بهتری به عرصه طبیعت ورود پیدا کنند چراکه در این زمینه ما خوب عمل نکرده و با دخل و تصرف در طبیعت و اکوسیستم عامل ایجاد معضلات محیط اطراف شده‌ایم.

رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر همدان بر ساماندهی سگ‌های بدون صاحب از سطح شهر، فرهنگ‌سازی و افزایش آگاهی مردم در خصوص نحوه برخورد با حیوانات بی‌صاحب تأکید کرد و گفت: دخالت انسان در طبیعت رفتار جانوران را تغییر داده است و در اثر تخریبی که در محیط زیست روی داده، برخی از جانوران از بین می‌روند و آن‌هایی هم که باقی می‌مانند صدمات جدی می‌بینند.

نظری تأکید کرد: لازم است نکاتی را در راستای ساماندهی حیوانات بدون صاحب ازجمله سگ و گربه مد نظر قرار داد و با همکاری نهادهای مرتبط انجمن حمایت از حیوانات و مدیریت شهری معضل را بررسی کرده و شهر را نجات داد و درعین‌حال حیات حیوانات را نیز مدنظر قرار داد.

وی با بیان اینکه بیشترین بیماری‌ها از طریق این حیوانات به انسان منتقل می‌شود، بنابراین ارتقای آگاهی مردم، شناخت آن‌ها از اکوسیستم و زنجیره غذایی حیوانات و محیط اطراف یکی از راهکارهای رفع مشکل حضور حیوانات در سطح شهر است، ابراز کرد: شهرداری به‌تنهایی نمی‌تواند در زمینه جمع‌آوری و نگهداری حیوانات بدون صاحب موفق عمل کند، افزود: مدیریت شهری در زمینه ساماندهی حیوانات به کمک و حمایت حامیان حیوانات، فعالان محیط زیست و دیگر دستگاه‌های مرتبط نیاز دارد.

این مسئول با تأکید براینکه برای ساماندهی سگ‌ها مکانی توسط شهرداری در نظر گرفته شده است که پس از زنده‌گیری سگ‌ها به این مکان انتقال داده می‌شوند گفت: یکی از رویکردهایی که در این مکان دنبال می‌شود این است که سگ‌ها در این محل عقیم شده و سپس رها‌سازی می‌شوند.

نظری افزود: البته تعدادی از این سگ‌ها که قابلیت تربیت و بهره‌برداری از آن‌ها در کارهایی همچون کشاورزی و دامداری وجود دارد نیز پس از واکسینه شدن و گندزدایی، ساماندهی شده و سپس در اختیار متقاضیان در این بخش‌ها قرار می‌گیرند.

وی با تأکید براینکه برای ساماندهی این مرکز و سگ‌ها امروز بیشترین حمایت را از طریق تشکل‌ها و سمن‌ها دریافت می‌کنیم ابراز کرد: البته شهرداری نیز به‌عنوان متولی می‌بایست در این زمینه هزینه کند بنابراین برآن هستیم که مبلغی در بودجه سال آتی برای این مهم گنجانده شود.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد امید است ساماندهی سگ‌های ولگرد به‌طور جدی تا پیش از رسیدن به مرحله بحران در شهر همدان دنبال و به یک نتیجه مطلوب برسد اما نکته اینجاست که نباید به بهانه ساماندهی هزینه نامتعارفی برای این معضل در نظر گرفته شود زیرا در شرایط فعلی و با توجه به وضعیت اقتصادی حاکم بر شهرداری و مردم هزینه‌کرد نامعقول یقیناً در افزایش نارضایتی مردم تأثیرگذار خواهد بود براین اساس ایجاد مکان و تیمار سگ‌ها نباید باری مضاعف بر دوش مدیریت شهری تحمیل کند.