«لالجین» روی نقشه شبیه یک گلدان سفالی است، دستان هنرمند اهالی از 700 سال پیش به کار خاک و گِل مشغول بوده و کوره‌ها از آن زمان برای پختن سفالینه‌ها گرم است، مسئولان شهری می‌گویند اینجا هیچ‌کس بیکار نیست و سفالگری، غیربومی‌ها را هم به کار مشغول کرده است، سفالگرانِ این گوشه از همدان، در این سال‌ها بعضی در سکوتِ خانه‌ها و بعضی در شلوغی کارگاه‌ها از این پیشه نان خورده‌اند، اما با اینکه از پنج سال قبل پسوند «جهانی» به نام شهرشان گره خورده، تحریم و افزایش قیمت دلار دامن آن‌ها را هم گرفته؛ ازیک‌طرف خریدن مواد لعاب و صادرات سفال سخت‌تر شده است. بر این اساس در این شماره از سپهرغرب گفت‌و‌گویی را با تعدادی از سفالگران لالجینی ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید:

یکی از سفالگران لالجینی با بیان اینکه بیش از 20 سال است که در این عرصه مشغول به کار هستم گفت: تا سال 95 هر آنچه تولید می‌کردیم به فروش می‌رسید و دوباره درآمد حاصل از فروش محصول برای خرید مواد اولیه و تولید مجدد جایگزین می‌شد اما از سال 97 هزینه تمام‌شده تولید با درآمد حاصل از آن همخوانی نداشته و پایین‌تر است به نحوی که امروز با درآمد حاصل از فروش هر بار، دیگر حتی امکان خرید مواد اولیه نیز وجود ندارد.

جمشید نقیزاده با اشاره به اینکه امروز فعالان این عرصه برای تداوم حیات این هنر، صنعت از جیب خود مایه می‌گذارند، اذعان کرد: در حال حاضر مواد اولیه وارداتی بوده و باید هزینه آن را به‌صورت نقدی پرداخت کنیم حال‌آنکه فروش ما به‌صورت چکی است.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر امکان صادرات مستقیم اجناس تولیدی را نداریم اذعان کرد: موانع پیش روی صادرات آن‌قدر بسیار است که از کرده خود پیشمان می‌شویم؛ در حال حاضر تعداد معدودی از همکاران که کارت بازرگانی و بده و بستان‌هایی دارند نسبت به این امر مشغول به کار هستند.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر شرایط به‌گونه‌ای است که حتی توان پرداخت بدهی‌هایم را هم ندارم ابراز کرد: در عرصه به‌روزرسانی طرح‌ها و بهره‌برداری از فناوری نیز نسبت به آخرین نمونه‌ها مجهز هستیم.

این سفالگر لالجینی با بیان اینکه بیشتر مشکل ما بر سر تأمین مواد اولیه با قیمت گزاف است اذعان کرد: یکی از مواد اولیه‌مان دو سال پیش کیلویی 250 هزار تومان بود اما حالا همان ماده به کیلویی دو میلیون و 500 هزار تومان رسیده است.

نقیزاده با اشاره به اینکه در حال حاضر هیچ‌یک از وعده‌های داده‌شده در زمان انتخاب شهر جهانی سفال عملیاتی نشده است تصریح کرد: متأسفانه اراضی شهرک صنعتی سفال نیز به‌صورت قسطی در اختیار فعالان این عرصه گذاشته نمی‌شود.

دیگر سفالگر لالجینی با تأکید بر اینکه 21 سال است که در عرصه سفالگری فعالیت دارم اذعان کرد: متأسفانه از فعالان این عرصه حمایت‌های لازم صورت نمی‌گیرد و باید فاتحه این سفالگری را خواند.

علی خدایی با اشاره به اینکه در حال حاضر مواد اولیه به دشواری تهیه و فروش به‌سختی انجام می‌پذیرد ابراز کرد: اکنون دو نفر در کارگاه بنده مشغول به کار هستند و تنها دلیل ادامه کارم همین افراد و معیشت آن‌ها است وگرنه فعالیت در این هنر، صنعت توجیه اقتصادی ندارد.

وی با بیان اینکه دو سال پیش سرب تنی هشت میلیون تومان بود اما حالا همان مقدار را باید با 50 میلیون تومان خریداری کنیم ابراز کرد: این در حالی است که حتی امکان افزایش قیمت محصول نهایی به‌صورت دو برابری نیز برای ما فراهم نیست چراکه مردم توان مالی خرید این قبیل اجناس را ندارند.

این سفالگر لالجینی با اشاره به اینکه اگر شرایط برای ما مهیا باشد روزانه 100 قطعه تولید می‌کنم اما در حال حاضر میزان تولید ما به یکم سوم تقلیل یافته است ابراز کرد: متأسفانه مباحثی همچون افزایش قیمت پول گاز امروز به معضل جدی پیش روی تولیدکنندگان سفال بدل شده به‌طوری‌که پول گاز یک سال برای بنده چیزی حدود 57 میلیون تومان است حال آنکه سال گذشته پول گاز پرداختی ما چیزی حدود 20 میلیون تومان بود.

خدایی با اشاره به اینکه صادرات محصول به صفر رسیده است اذعان کرد: اخیراً اداره امور مالیاتی نیز از صنایع‌دستی خواهان پرداخت مالیات است به نحوی که تاکنون چندین بار به کارگاه مراجعه کرده و خواهان پرداخت مالیات شده‌اند: در حالی که پیش‌ازاین صنایع‌دستی از پرداخت مالیات معاف بود.

وی با اشاره به اینکه هیچ‌یک از ارگان‌های متولی این هنر، صنعت برای ارتقای جایگاه این هنر در شهر لالجین کاری نکرده و نمی‌کنند گفت: در حال حاضر هر آنچه در شهر لالجین مشاهده می‌کنید حاصل دسترنج و تلاش فعالان این عرصه است.

دیگر سفالگر لالجینی نیز با اشاره به اینکه از مسئولان استانی به شرط اینکه اذیتش نکنند هیچ توقع و چشم‌داشتی برای حمایت ندارد گفت: امروز مباحثی همچون خرید مواد اولیه، اداره کل امور مالیاتی، بیمه تأمین اجتماعی، شرکت شهرک‌های صنعتی، هزینه پرداختی به شرکت‌های خدمات‌رسان به‌ویژه شرکت گاز از اصلی‌ترین معضلات پیش روی سفالگران است.

محمدفرآرا با اشاره به اینکه دارای هفت نشان ملی و درعین‌حال 30 سال سابقه کار در رشته سفال است، گفت: وعده‌های داده شده در خصوص شهر جهانی سفال در حد همان وعده پس از گذشت پنج سال باقی مانده است.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر علی‌رغم بغرنج بودن شرایط از 100 نفر نیروی کار همچنان 47 نفر در کارگاه بنده مشغول به کار هستند ابراز کرد: من تولیدکننده که نباید نسبت به بازاریابی اقدام کنم بلکه این مهم باید از طریق دیپلماسی ایجاد شود، حتی در این خصوص بارها بنده این مهم را با رایزنان ایران در کشورهایی همچون ترکیه و عراق در میان گذاشتم زیرا کار بنده تنها تولید محصول است.

این تولیدکننده با گلایه‌مندی از افزایش چندین برابری هزینه دریافت خدماتی همچون گاز گفت: طی یک سال گذشته بدهی گاز کارگاه بنده علی‌رغم اینکه عنوان می‌شود افزایش دو برابری داشته به بیش از 90 میلیون تومان رسیده حال آنکه این مبلغ سال گذشته به‌مراتب کمتر بود و حتی به‌طور قطع می‌توانم بگویم چیزی بیش از هفت برابر شده است.

فرآرا با اشاره به اینکه به لحاظ کیفیت، محصول تولیدی کارگاهم برای فروش و صادرات مشکلی ندارد اما شرایط این مهم فراهم نیست اذعان کرد: بازهم تأکید می‌کنم ای کاش مسئولان به جای وعده حمایت هیچ کاری با تولیدکنندگان نداشته باشند.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد صنعت سفال شهر لالجین که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نقاط تولید سفال در کشور به‌شمار می‌رود با مشکلات عمده‌ای روبروست، به‌طوری‌که در سال‌های اخیر بسیاری از تولیدکنندگان دیروزی به مشاغل دیگری روی آورده‌اند و یا تبدیل به واردکننده و فروشنده شده‌اند؛ بنابراین در صورت تداوم آنچه به‌عنوان مشکل از سوی تولیدکنندگان و سفالگران با عناوینی همچون مشکلات مربوط به تجهیز منابع و مواد اولیه مورد نیاز، مشکلات فنی و تکنولوژیکی، مشکلات ساختاری و زیربنایی، مشکلات مربوط به تبلیغات و اطلاع‌رسانی، مشکلات حقوقی و قانونی، مشکلات اجرایی و مدیریتی، مشکلات مالی و اعتباری، مشکلات آموزشی، ترویج و تحقیق و مشکلات مربوط به نظام عرضه و بازاریابی مطرح شد حل نشود این هنر صنعت در مرداب مشکلات غرق خواهد شد.