فرهنگ و اندیشه انتظار مانند هر فرهنگ و اندیشه دیگری دارای آسیب‌هایی است که اگر به آن‌ها توجه نشود می‌تواند آثار مخربی داشته باشد. البته آسیب‌ها بر اساس زمان‌ها و مکان‌ها ممکن است متفاوت باشد.

از طرف دیگر، از آنجایی‌که موضوع مهدویت و منجی‌گرائی و مباحث مربوط به آینده و آخرالزمان، جذابیت خاصی دارد، موجب شده که در طول تاریخ، خرافات و اندیشه‌های موهوم بسیاری بر حول این باور و اعتقاد نیز شکل گیرد. این روند در عصر حاضر نیز، به دلیل گرایش مردم به فرهنگ مهدویت، گاه با انگیزه‌های خیرخواهانه و گاه با انگیزه‌های سودجویانه، به ترویج خرافات و اندیشه‌های موهوم در میان مردم می‌پردازند که متاسفانه مورد دوم چشمگیرتر است.

از این روست که اندیشه مهدویت و مهدی‌باوری نیازمند آسیب‌شناسی مستمر و روزآمد از سوی پژوهشگران متعهد و زمان‌شناس است، تا در معرفی صحیح امامت امام عصر(عج) قدم برداشته و رهاورد فکری و اعتقادی آن حضرت را به منتظران آن معرفی کنند چون شناخت و معرفت، بهترین وسیله آسیب‌زدائی و مبارزه با اندیشه‌های انحرافی و کج‌اندیشی است.

سپهرغرب در ادامه سلسله گفت‌وگوهای خود در رابطه با مهدویت در این شماره به بررسی آسیب‌های مهم و مخربی که بر منتظران خاتم اوصیا، وارد شده می‌پردازد.

آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی خبرنگار سپهرغرب با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سعید شیری، معاون نهاد رهبری دانشگاه ملایر و مولف و محقق حوزه مهدویت در این خصوص است که در ادامه می‌آید:

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سعید شیری با اشاره به فعالیت‌های گسترده دشمن برای مقابله با مسئله مهدویت، عنوان کرد: تبلیغات مختلفی از انتشار فیلم و تالیف کتب گوناگون برای آسیب‌رساندن به این حوزه توسط دشمنان صورت می‌گیرد و عموما مبتنی بر سوءاستفاده شخصی از این موضوع است.

وی با بیان اینکه طبق تحقیقات انجام شده دشمن نقشه‌های مختلفی برای رسیدن به مقصد خود طراحی کرده، گفت: مطالعات نشان می‌دهد هر یک از مکاتب تحریف شده برای پیش بردن اهداف خود جامعه ای خاص از مخاطبین را در نظر می‌گیرند؛ برای نمونه جامعه هدف مسیحیتِ تبشیری افرادی هستند که از نظر اعتقادی ضعیفند، زرتشتی‌ها جامعه هدف خود را از میان نخبگان و افراد تحصیلکرده جامعه انتخاب کرده و با پررنگ کردن ملی گرایی عقاید خود را مطرح می‌کنند و وهابیت نیز به سراغ افراد فقیر و محروم از امکانات مادی و کسانی که مورد ظلم واقع شده اند، می‌روند.

معاون نهاد رهبری دانشگاه ملایر ادامه داد: دشمن برای انحراف افراد مذهبی یا به عبارتی هیئتی و بسیجی هم برنامه دارد؛ افرادی که با راه‌های مذکور منحرف نمی‌شوند و گرایشی به مسیحیت، وهابیت و آیین زرتشت ندارند؛ لذا برای این افراد از راه دیگری وارد می‌شوند که مدعیان دروغین مهدویت در این زمره است.

  برداشت انحرافی از روایات

حجت الاسلام شیری در ادامه سخنان خود با اشاره به آسیب‌های حوزه مهدویت تصریح کرد: مدعیان دروغین یکی از آسیب‌های جدی در مقوله مهدویت بوده و باید دقت کرد که گرفتار این آسیب‌ها نشویم؛ «برداشت انحرافی از روایات» مانند تعبیر سکون و سکوت و دست روی دست گذاشتن از انتظار، حرام دانستن هر گونه قیام قبل از ظهور حضرت حجت (عج) و مواردی از این قیبل از جمله مواردی است که معمولا با استناد به روایات مورد تاکید این گروه قرار می‌گیرد.

  توقیت

وی افزود: آسیب دیگری که در زمینه مهدویت با آن مواجه هستیم «توقیت» است؛ توقیت به معنای وقت‌گذاری و تعیین زمان برای ظهور؛ اینکه برخی‌ها نظری از اشخاص نقل کرده و بر اساس آن برای ظهور زمان تعیین می‌کنند یا با حوادثی که اتفاق می‌افتد این حوادث را به ظهور مرتبط می‌کنند نظیر آنچه در همه‌گیری بیماری کرونا رخ داد و عده‌ای این موضوع را به ظهور مرتبط می‌دانستند. در حالی‌که در روایت داریم «هلک المستعجلون و کذب الوقاتون» تعیین‌کنندگان وقت برای ظهور حضرت مهدی علیه السلام دروغ می‌گویند و شتاب‌کنندگان در آن به هلاکت می‌افتند.

  لزوم واقع گرایی در انتظار

مؤلف کتاب‌ «منجی‌گرایی در عرفان‌های نوظهور» با اشاره به اهمیت و لزوم واقع نگری در امر انتظار، به فرازی از دعای عهد اشاره کرد و افزود: در دعای عهد آمده است اللَّهُمَّ إِنْ حَالَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ الْمَوْتُ، خدایا اگر بین من و او مرگ حائل شد... این عبارت نشان می‌دهد منتظر امام (ع) باید واقع‌گرا باشد که ممکن است ظهور بعد از زمان مرگ برای من اتفاق بیفتد.

  جعل و تحریف

حجت الاسلام شیری اظهار کرد: یکی دیگر از آسیب‌هایی که در رابطه با مهدویت وجود دارد «جعل و تحریف» است؛ سه هزار روایت در خصوص مهدویت وجود دارد در حالی‌که در هیچ زمینه اعتقادی به اندازه مهدویت روایت نداریم؛ اما برخی از این روایات جعلی است چون انگیزه جعل در این زمینه بیشتر است به طوری که گاهی برخی جعل حدیث می‌کنند برای منفعت خود، قوم و قبیله‌ای که دارند، گاهی هم برای پیش بردن اهداف سیاسی خودشان است.

  استفاده از منابع ضعیف و غیر معتبر

وی ابراز کرد: با توجه به این موضوع، باید روایاتی که در آن اسم افراد، گروه‌های خاص، شهرها و مواردی از این قبیل آمده است را با دقت بیشتری مورد توجه قرار داد.

پژوهشگر حوزه مهدویت یکی دیگر از آسیب‌ها را «استفاده از منابع ضعیف و غیر معتبر» برشمرد و ادامه داد: البته به برکت انقلاب اسلامی کتب و تحقیقات فراوانی در زمینه مهدویت گردآوری شده است؛ اما برخی از این کتب ضعیف هستند لذا کسانی که اهل تحقیق و پژوهش هستند نباید سراغ هر کتابی بروند.

  مواجهه با شبهات بدون آمادگی قبلی

حجت الاسلام شیری یادآوری کرد: آسیب دیگر حوزه مهدویت «مواجهه با شبهات بدون آمادگی قبلی» است، کسی که برای مواجهه با شبهات این حوزه وارد می‌شود اگر اطلاعات کافی نداشته باشد ممکن است منجر به گمراهی او شود؛ مانند اینکه شخص وارد یک مکان آلوده شود و خود را ضد عفونی نکند، او قطعا بیمار خواهد شد در مواجهه با شبهات مهدویت هم ممکن است کسی که آمادگی و علم کافی ندارد از نظر اعتقادی آسیب جدی ببیند.

  طرح مباحث غیرضروری در مورد وجود مقدس حضرت حجت (ع)

وی متذکر شد: آسیب دیگر در این حوزه که بعضا خیلی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد، «طرح مباحث غیر ضروری در مورد وجود مقدس حضرت حجت (عج)» و مهدویت است، مسائلی که دانستن یا ندانستن آن خیلی فرقی به حال ما ندارد و انسان را از مباحث اصلی و کاربردی باز می‌ماند موضوعاتی نظیر اینکه حضرت ازدواج کرده؟ محل زندگی حضرت کجاست؟ مثلث برمودا چیست؟ سوال این است که دانستن این موضوع چه فرقی به حال ما دارد؟ جز اینکه تجربه نشان داده اقبال از این مسائل منجر به بازارگرمی عده‌ای سودجو شده و ما از مسیر بازمی‌مانیم. کما اینکه متاسفانه گاهی پرفروش‌ترین کتاب‌ها نیز از این سنخ است.

  مدعیان دروغین

مؤلف کتاب «عهد انتظار» با تاکید بر اینکه یکی دیگر از آسیب‌ها این است که «افرادی را اجیر می‌کنند تا مدعی مهدویت شوند»، اعلام کرد: در طول تاریخ هم کم نبوده اند افرادی که این ادعا را مطرح کرده اند و می‌توان به فرقه ضاله احمد الحسن، یمانی، منصور هاشمی خراسانی، دکتر سایان، کاظمینی بروجردی و افراد و فرقی از این دست اشاره کرد.

  فرقه ضاله احمد الحسن

حجت الاسلام شیری اضافه کرد: یکی از فرقه‌هایی که اخیرا تبلیغات خود را گسترده کرده و از کشورهای آمریکا، انگلیس، امارات متحده عربی و اسرائیل مورد حمایت قرار می‌گیرند، فرقه ضاله احمدالحسن است؛ که تبلیغات ویژه‌ای هم دارند به طوری‌که در 10 کشور نماز جمعه برگزار می‌کنند!

وی با اشاره به نحوه پیدایش این فرقه، تشریح کرد: احمد الحسن متولد 1968 بصره است که بعداز اخذ مدرک لیسانس به همراه دو تن دیگر از جمله ابوبکر البغدادی (سرکرده گروه تکفیری داعش) در زندان ابوغریب زندانی می‌شود، هر کدام از آن‌ها بعد از آزادی یک فرقه تاسیس می‌کنند، یعنی در آن سال‌ها در زندان آموزش می‌بینند، به هر حال احمدالحسن می‌گوید من همانی یمانی هستم که روایت داریم بعد از امام مهدی 12 مهدی خواهد آمد؛ من خضر نبی هستم، عصای موسی، شتر صالح و... و با این ادعا‌ها برای خود پیروانی دست و پا می‌کند!

  اختلافات مدعیان دروغین بسیار است

این استاد دانشگاه با اشاره به اشتراکات این فرق انحرافی، بیان کرد: تمام فرقه‌های نوظهور و مدعیان دروغین علیرغم اختلافاتی که با هم دارند و گاه تا حد تکفیر هم پیش می‌روند در دو موضوع مشترکند؛ نخست عالم‌گریزی و دیگر عقل‌گریزی، آنها ریحتن خون بسیاری از علما را حلال می‌دانند و به اندیشیدن معتقد نیستند و بر خواب و استخاره بیشتر تاکید می‌کنند تا اندیشه؛ وقتی هم کم می‌آورند علمای شیعه و رهبر انقلاب را به مباهله می‌خوانند!

  نمادها و پرچم‌ها

حجت‌الاسلام شیری خاطرنشان کرد: ستاره داوود که نقش آن در پرچم رژیم غاصب اسرائیل مشاهده می‌شود برای آنان مقدس است؛ پرچم البیعه لله به رنگ سفید با خط سبز و عدد 10313 که روی آیدی تلگرام و فیس‌بوک خود می‌گذارند و معتقدند 313 عدد اصحاب حضرت مهدی است و 10 هم انصار حضرت، از نشانه‌های این فرقه ضاله است.

وی تاکید کرد: متاسفانه طرفداران این فرقه عموما افراد مذهبی هستند و پیروان خود را از میان جامعه مذهبی انتخاب می‌کنند؛ ضمن اینکه در عراق خیلی قانون خاصی برای حوزه علمیه وجود ندارد و هر کس به این گروه ملحق شود به او عمامه‌ای می‌دهند و اعلام می‌کنند مثلا 500 طلبه و روحانی به این گروه ملحق شده است حتی اگر یک روز هم درس حوزه نخوانده باشند!

  فعالیت‌های مدعیان

این محقق و پژوهشگر حوزه مهدویت با اشاره به فعالیت علمی این افراد، تصریح کرد: 50 جلد کتاب از احمدالحسن و 124 جلد از انصار او موجود است، تعیین قاضی در برخی کشورها، دریافت وجوهات شرعی، تامین امنیت مالی و جانی احمدالحسن به ویژه در موکب‌های اربعین، نیز از فعالیت‌های این فرقه است؛ در این راستا جالب است بدانید طرفداران احمد الحسن در سال 2008 به نیروهای عراقی حمله کرده و صدها نفر را به خاک و خون کشیدند. امام جمعه کازرون در شب قدر هم توسط همین گروه به شهادت رسید، حمله به چند سفارتخانه نیز در کارنامه آنها موجود است.

  محل فعالیت

حجت الاسلام شیری با اشاره به محل فعالیت این فرقه یادآوری کرد: همان‌طورکه عرض کردم بیشترین تمرکز این فرقه در فضای فیس بوک و تلگرام و برخی از شبکه‌های ماهواره‌ای (نظیر کلمه) بوده و کشورهای امارات و ترکیه از آن‌ها حمایت می‌کنند.

  معجزه بخواهید

وی با تاکید بر اینکه اگر کسی ادعای مهدویت کرد نخستین چیزی که از او درخواست می‌کنیم، معجزه است، اظهار کرد: امام زمان علیه السلام عالم به تمام اسرار غیبی عالم است اما گاهی در برخی از فیلم‌هایی که از احمد الحسن منتشر شده می‌بینیم که او حتی در خواندن قرآن هم ضعیف است و در روخوانی قرآن هم مشکل دارد!

  پیامدهای رشد فرق انحرافی

این محقق برجسته همدانی اذعان کرد: گمراهی مردم، دوری از مسیر اهل‌بیت علیهم‌السلام، به بازی گرفتن اعتقادات و دین مردم، اختلافات دینی بر اثر متابعت از فرق انحرافی و درگیری با نظام که غالبا قشر مذهبی در مقابل نظام قرار می‌گیرند از پیامدهای وجود این افراد است.

  خاستگاه نحله‌های منحرف

حجت الاسلام شیری عقده و خودکم بینی، مشکلات روحی، روانی و اخلاقی، ضعف ایمان، توهم و خیال‌پردازی، بلندپروازی و آرزوهای دور و دراز، اشتباهات برخی خواص را خاستگاه به وجودآمدن این نحله‌های انحرافی خواند که گاهی تعمدی و بعضا از سر جهالت نیز به وجود می‌آید.

   راه‌های مبارزه

وی در ادامه تاکید کرد: علم و بصیرت، تقوا، روشنگری توسط علما، برخورد با خاطیان مثل کاری که امیرکبیر با بهائیت کرد، از راه‌های مقابله با مدعیان دروغین مهدویت است.

  یک پیشنهادخوب

معاون نهاد رهبری دانشگاه ملایر در پایان با تاکید بر اینکه بهتر است به جای پرداختن به علائم ظهور به شرایط ظهور بپردازیم، چراکه این مسئله در روایات تاکید فراوانی شده است؛ ابراز کرد: به جای اینکه سراغ شخصیت‌های عصر ظهور برویم به شخصیت‌های صدر اسلام و افراد یکتاپرست در عصرهای گوناگون (نظیر صیانه مشاطه) که هنگام ظهور رجعت می‌کنند بپردازیم، اینکه افرادی نظیر سلمان، مقداد، ابوذر و مقداد دارای چه ویژگی‌هایی بودند که قرار است برگردند و در رکاب حضرت حجت قرار بگیرند؟ سعی کنیم ما هم به این ویژگی‌ها نزدیک شویم.