تغییرات با سرعت رخ می‌دهند و دستاوردهای پژوهشی در شرکت‌های دانش‌بنیان نقش بسزای خویش را در جهت ارتقای کیفیت زندگی بشر، توسعه سطح رفاه جامعه و تحولات اقتصادی ایفا می‌کنند.

مهم‌ترین بحث در فرآیند تجاری‌سازی دستاوردهای این گونه مؤسسات توان حضور در بازارهای گوناگون کسب و کار، تمرکز بر بهبود کارایی و اثربخشی تلاش‌های بازاریابی است.

امروزه بسیاری از شرکت‌های نوآور با محدودیت‌های بودجه‌ای بسیاری در عرصه تجاری مواجه‌اند و باید قابلیت آن را بیابند تا با حداقل منابع و سرمایه‌گذاری حداکثر سود لازم را جهت بقا و پوشش هزینه‌های تحقیق و ثبات خویش در بلندمدت کسب کنند. در این شرکت‌ها، نوعاً بر اساس ایده‌ای که به لحاظ فنی نو محسوب می‌شود اقدام به تولید می‌شود بدون اینکه به مسئله فروش و ویژگی‌های لازم در محصول برای موفقیت بازاریابی آن به طور جدی اندیشیده شود، این نکته مهم در شرکت‌های دانش‌بنیان مورد غفلت قرار می‌گیرد که بازاریابی از قبل از تولید محصول آغاز می‌شود.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع گفت‌وگویی را با رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

افشین کلاهی با اشاره به بسیج امکانات و منابع به سمت شرکت‌های دانش‌بنیان به مناسب نامگذاری امسال گفت: به اعتقاد من در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان به اندازه کافی حمایت وجود دارد. به دلیل اجرای قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان از 10 سال پیش، در مجموع زیست‌بوم خوبی برای این شرکت‌ها ایجاد شده است.

وی افزود: امروز حدود 6 هزار و 700 شرکت دانش‌بنیان فعال داریم؛ شرکت‌هایی که بالغ هستند و کارنامه درخشانی دارند و در اوج شیوع کرونا برخی از آن‌ها توانستند مشکلات سلامت کشور را حل کنند و همین‌طور در حوزه صادرات کارنامه‌های موفقی از خود به جا بگذارند، بنابراین امروز دیگر مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان با این جنس حمایت‌ها حل نخواهد شد.

وی با اشاره به اینکه بازاریابی و توسعه بازار یکی از مهم‌ترین بخش‌های تاثیرگذار در موفقیت کسب و کارهای دانش‌بنیان و فناوری محور است ابراز کرد: این در حالی است که معمولا این موضوع کمتر مورد توجه و تمرکز فناوران و صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان بوده و عموما در این بخش دچار چالش و ضعف هستند.

رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق ایران با تأکید بر اینکه در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان موضوع بازار داخلی و خارجی است ابراز کرد: چون شرکت‌های دانش‌بنیان معمولاً تمرکز خود را بر روی فناوری و تجاری‌سازی ایده و دانش می‌گذارند متأسفانه از این موضوع مهم یعنی بازاریابی غافل می‌شوند.

کلاهی با تأکید بر اینکه حتی در بیزنس‌پلن‌ها و طرح‌های توجیهی این شرکت‌ها نیز هزینه‌ای برای بازاریابی در نظر گرفته نمی‌شود، گفت: این مهم یکی از خطاهای فاحش و متأسفانه رایج در بین شرکت‌های دانش‌بنیان محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه همین امر آن‌ها را در دسترسی به بازار دچار مشکل می‌کند، خاطرنشان کرد: مسئله این است که اگر شما بهترین محصول را هم تولید کنید وقتی امکان برقراری ارتباط با مصرف‌کننده فراهم نشود می‌توان به فروش محصول و تبدیل دانش به ثروت امید داشت.

وی با بیان اینکه مشکل بزرگ‌تر اینکه این شرکت‌ها از حمایت لازم نیز در بخش‌های مختلف برخوردار هستند اما مسئله این است که در بحث حمایت‌ها نیز بخش بازاریابی خیلی دیده نشده و تنها در مواردی آن هم به‌صورت پراکنده همچون شرکت در نمایشگاه و غیره این مهم مورد توجه قرار می‌گیرد و به تعبیر بهتر سازمان‌های حامی هم به شکل جدی در این وادی ورود نکرده‌اند‌.

رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان با تأکید بر اینکه هزینه مارکتینگ و برندسازی در برخی موارد حتی از موضوع تولید محصول پیشی می‌گیرد ابراز کرد: در واقع اغلب شرکت‌های دانش‌بنیان از پس این مهم برنمی‌آیند و همین امر آن‌ها را در عرصه تولید محصول و فروش آن در نیمه راه متوقف می‌کند.

کلاهی با بیان اینکه راه‌های مختلف برای بازاریابی و برندینگ پیش روی شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارد، تشریح کرد: برای این شرکت‌ها دو راه متناسب‌تر است؛ نخست اینکه به هنگام جذب سرمایه از طریق سرمایه‌گذاران خطرپذیر و صندوق‌ها حتماً در طرح توجیهی خود مدل بازاریابی و بودجه مورد نیاز را ذکر کنند.

وی با اشاره به اینکه در واقع از این طریق سرمایه‌گذار موظف می‌شود که در این بخش نیز هزینه کند گفت: دیگر راهکار پیش رو، روی آوردن به هلدینگ‌ها و شرکت‌های بزرگ‌تر است که سال‌ها است در بازار‌های ملی و بین‌المللی حرفی برای گفتن دارند.

رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان در اتاق ایران ادامه داد: بدین مفهوم که این شرکت‌های بزرگ در حال حاضر به برند تبدیل شده و کار مارکتینگ خود را به‌درستی انجام داده‌اند پس شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند جذب آن‌ها شوند و سایه برند آن‌ها نیز به‌فروش محصول خود اقدام کنند.

کلاهی با تأکید بر اینکه نوع جذب شدن در این شرکت‌ها به روش‌های مختلف امکان‌پذیر است و حتی می‌توانند در غالب سهام‌داری در این عرصه ورود کنند گفت: این دو الگو در سطح بین‌المللی دو راهکار پیش روی پذیرفته‌شده درعرصه برندینگ شرکت‌های دانش‌بنیان است.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد از آنجا که هزینه مارکتیگ و بازاریابی در برخی موارد از هزینه تولید بیشتر به‌نظر می‌رسد، شرکت‌های دانش‌بنیان که اغلب از توان مالی محدودی برخوردارند می‌توانند از راهکارها و الگوهای استاندارد عنوان‌شده استفاده کرده و در بخش‌های مختلف در قالب شرکت‌های هلدینگی علاوه بر تولید با نام خود توان فروش محصول را نیز بازیابند اما آنچه مسلم است اینکه هنوز شرکت‌های دانش‌بنیان در همدان به این بلوغ فکری نرسیده‌اند که راهکار پیش روی بازاریابی محصول تنها محدود به فروش محصول از طریق برند خاص خود شرکت نیست بلکه همانطور که عنوان شد می‌توان در زیر سایه یک شرکت با برند خاص به یک غول در عرصه فروش محصول بدل شد اما متأسفانه در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان در همدان با تصور سنتی در عرصه بازاریابی، همچنان اندر خم یک کوچه‌اند و نتوانسته‌اند برای خود اسم و رسمی به پا کرده و با برند خود محصول بفروشند.