آنچه مسلم است اینکه در عصر حاضر، نقش علم و فناوری در تمام جنبه‌های زندگی ملموس است و علم، شرایط دسترسی جامعه به توسعه پایدار را فراهم می‌کند. نیمی از جمعیت جهان را زنان تشکیل می‌دهند، اما واقعیت این است که زنان حضور کم‌رنگی در عرصه‌های علم و فناوری دارند و نقش آن‌ها در این فرآیند روشن نیست و هرچند انتظار می‌رود علم زمینه‌ساز حضور گسترده زنان در تمامی عرصه‌های مختلف باشد، اما واقعیت این بوده که حضور آنان در عرصه‌های علم و فناوری کم‌رنگ است.

این درحالی است که جامعه دانش‌محور، جامعه‌ای است که در آن علم و فناوری بر تمام سطوح اجتماعی اثرگذار بوده که در این جامعه، بازتعریف نقش زنان ضروری است؛ جالب‌تر اینکه این‌روزها دانش و فناوری تمام جنبه‌های زندگی زنان را تحت تأثیر قرار داده است، چراکه زنان نیمی از جمعیت جهان، نیمی از دانش‌آموزان، نیمی از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و نیمی از مصرف‌کنندگان تولیدات صنعتی و غیره را تشکیل می‌دهند؛ اما مشارکت آن‌ها در فرآیندهایی که چنین تغییرات شگرفی بر تمام جنبه‌های زندگی آن‌ها می‌گذارد، چندان زیاد نیست. شایان ذکر است حضور ناکافی زنان در دامنه وسیع دانش باعث افزایش نابرابری‌های جنسی و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی می‌شود ‌.

در حالت کلی دو نقش مستقیم و غیر مستقیم را می‌توان برای زنان در زمینه پیشبرد و ترویج علم درنظر گرفت؛ در نقش مستقیم، زنان در حیطه آموزش و شرکت در عرصه‌های علمی بسیار فعال هستند، اما در بخش غیر مستقیم فارغ از اینکه شغل و کار رسمی‌شان چه باشد، در موضوع ترویج و آموزش علوم فعال هستند. برای مثال زنانی که در حوزه ترویج علم فعال هستند، بسترهای لازم برای گسترش آن در جامعه را فراهم می‌کنند تا علم وارد متن اجتماع شود. جالب‌تر اینکه ورود زنان به عرصه تولیدات دانش‌محور، عمدتاً از طریق مشارکت آن‌ها در فعالیت‌های علمی و دانشگاهی صورت می‌گیرد که دستیابی به این امر مستلزم تحصیل و درنتیجه اشتغال زنان است، درحالی که بالا رفتن از نردبان علمی آکادمیک سبب می‌شود که آنان به‌عنوان نیروهای حرفه‌ای مولد علم و دانش خود را نیز نشان دهند که دراین‌بین حضور و موفقیت زنان در عرصه‌هایی علمی همچون کسب رتبه در المپیادهای دانشجویی، می‌تواند یکی از مصادیق بازر نقش‌آفرینی زنان در ترویج علم و شکوفایی استعدادهای آنان باشد. بر این اساس در این شماره از صفحه ریحانه آفرینش با فاطمه گلابچی، نشان‌آور المپیادی در حیطه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان در سیزدهمین دوره برگزاری این مسابقات گفت‌وگویی را ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید:

این بانوی جوان با بیان اینکه در رشته داروسازی دانشگاه علوم پزشکی همدان تحصیل می‌کند، گفت: از دانشجویان ورودی سال 98 این دانشگاه هستم.

فاطمه گلابچی با تأکید بر اینکه بنده در آخرین ماه‌های سال دوم تحصیل در این دانشگاه موفق به کسب نشان برنز المپیاد حیطه آموزش پزشکی شدم، گفت: البته در سال نخست تحصیل نیز برای کسب تجربه حضور در المیپاد و آشنایی با فضای این قبیل مسابقات، در رشته کارآفرینی این المپیاد شرکت کردم.

وی با اشاره به اینکه فرآیند انتخابی شرکت در المپیاد در دانشگاه‌های علوم پزشکی به این ترتیب است که افراد علاقه‌مند به هر حیطه نسبت به ثبت‌نام توسط دانشگاه اقدام می‌کنند، اظهار کرد: در پی این ثبت‌نام، دانشگاه یک‌سری منابع برای آزمون غربالگری معرفی می‌کند که در نتیجه آن 10 نفر در حیطه‌های مختلف به‌عنوان نماینده دانشگاه برای حضور در این المپیاد انتخاب می‌شوند.

گلابچی با بیان اینکه در پی موفقیت در آزمون غربالگری از بین 10 نفر منتخب بنده به اتفاق یکی دیگر از دانشجویان در حیطه آموزش پزشکی موفق به راهیابی به مرحله نخست المپیاد کشوری در دوره سیزدهم شدیم، ابراز کرد: در مرحله بعدی گروهی را با یکی از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ایلام تشکیل دادیم تا مرحله گروهی المپیاد را به این نحو پیش ببریم.

وی افزود: به موازات تشکیل این گروه مرحله انفرادی المپیاد را نیز پیش می‌بردیم.

این دانشجوی داروسازی دانشگاه علوم پزشکی همدان با اشاره به اینکه درحال حاضر 21 سال سن دارد، اذعان کرد: حمایت خانواده‌ام برای دستیابی به این موفقیت غیر قابل انکار است؛ بنده از زمان دانش‌آموزی از آنجا که در خانواده همواره فضای حضور در عرصه‌های علمی به‌واسطه حضور پُررنگ برادرم در المپیادهای مختلف وجود دارد، برای شرکت در این‌گونه مسابقات تلاش می‌کردم و دوست داشتم چنین فضایی را من نیز تجربه کنم.

این بانوی جوان همدانی با تأکید بر اینکه حمایت‌ها و راهنمایی‌های برادرم در مسیر درست انتخاب حیطه فعالیت و چگونگی دستیابی به موفقیت بی‌بدیل بود، ابراز کرد: یکی از دشواری‌ها حضور در این مسابقات، هم‌زمانی آن با بحران کرونا بود.

گلابچی با اشاره به اینکه بنا به محدودیت همه مراحل برگزاری این المپیاد در بستر فضای مجازی برگزار شد، عنوان کرد: علاوه‌بر دشواری‌ها، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای حضورم در این مسابقات، اطلاع از کمی و کاستی‌های فضای مجازی در این‌گونه مباحث بود.

وی با اشاره به مزیت‌های شرکت در المپیاد ضمن بیان اینکه برای بانوان نمی‌توان مزیت خاصی را برشمرد و تنها علاقه است که فرد را به این وادی رهنمون می‌کند، گفت: البته مباحثی همچون عضویت در دفتر استعدادهای درخشان، استریت شدن (به این معنی که افراد واجد شرایط استریتی حق دارند یکبار قبل از رفتن به طرح در امتحان رزیدنتی شرکت و درصورت قبولی مستقیماً رزیدنت شده و بعداً طرح عمومی و تخصص را باهم بگذرانند)، استفاده از تسهیلات ادامه تحصیل دانشجویان ممتاز و استعداد درخشان به مقاطع بالاتر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، درنظر گرفتن شرایطی ویژه برای سربازی آقایان، بهره‌مندی از جوایز بنیاد ملی نخبگان، جوایز نقدی از سوی وزارت بهداشت، اعطای گرنت به تیم‌های برتر (کمک‌های مالی بدون بازپرداخت) و امکان تحصیل هم‌زمان در دو رشته را می‌توان ازجمله مزیت‌های حضور در این مسابقات دانست.

این جوان خوش‌فکر رمز موفقیت خود در این رشته را علاقه و پشتکار اعلام کرد و گفت: باید علاقه به این کار به حدی باشد که حاضر باشی برای رسیدن به موفقیت در مقطعی از زندگی از خیلی تفریحات و خوشی‌ها بگذری تا نتیجه مطلوب حاصل شود که خوشبختانه این موفقیت برای من کسب شد.

این نشان‌آور المپیاد دانشجویی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در پاسخ به این سؤال که آیا در مقاطع بالاتر تحصیلی نیز برای حضور در چنین صحنه‌هایی داوطلب خواهید بود؟ گفت: درصورت فراهم بودن شرایط تحصیل و درعین‌حال دیگر ملزومات، برای حضور در چنین رویدادهایی حتماً در مقاطع بالاتر تحصیل باز هم در این فضا حضور خواهم داشت.

مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد، موفقیت در عرصه‌های علمی نه سن می‌شناسد و نه جنس، بلکه تنها راه رسیدن به موفقیت تلاش و پشتکار و علاقه‌مندی است که این مهم را باید با کلمه خواستن درآمیخت تا نتیجه آن دختری 21 ساله باشد که توانسته در نخستین گام علمی خود نشان برنز المپیاد دانشگاه‌های علوم پزشکی را به گردن آویزد؛ بنابراین خطاب به بانوان علاقه‌مند به حضور در صحنه‌های علمی می‌توان گفت اگر به‌صورت واقعی به رشته‌ای علاقه داشته و در آن تبحر دارید، از پیچ‌وخم گام نهادن در آن مسیر نباید ترسید، زیرا چنان که گفته شد، ما می‌توانیم.