ابوالقاسم سوزنچی روز پنجشنبه در نشست با اصحاب رسانه با بیان اینکه امر به معروف یک امر کلی برای همه امور جامعه است که اخیراً ارشاد مسئولین را نیز در برنامه دارد، گفت: گروه ما احیاگری آب‌وخاک را دنبال می‌کند و امروز نخستین نشست در این خصوص را داریم که مباحث در سه موضوع بی‌آبی همدان، واقعیت‌ها و ترک فعل دست‌اندرکاران است.

مسئول گروه احیاگری مطالبه‌گران آب‌وخاک استان همدان با بیان اینکه سرانه آب قاره آسیا 730 میلی‌متر و اروپا بیش از یک‌هزار میلی‌متر است، افزود: سرانه بارش کشور ما 252 میلی‌متر است که در سنوات جدید به 240 میلی‌متر تنزل یافته؛ حال آنکه میزان تبخیر در ایران سه برابر سایر کشورها است.

سوزنچی با اشاره به اینکه همدان یک شهر کوهستانی است و درحال حاضر نیز با حفر چاه‌ها آثار تمدن‌های تاریخی را شاهد هستیم، اظهار کرد: با دستور دادستانی آب سه رودخانه گنجنامه، خاکو و دره‌مرادبیگ وارد تصفیه‌خانه می‌شوند.

 افزایش مصرف آب به دنبال تبدیل زمین‌های کشاورزی به باغ

وی با بیان اینکه با رشد شهر در منطقه جنوب همدان و دره عباس‌آباد که قبلاً حدود 300 تا 400 هکتار باغ بوده است درحال حاضر 800 تا 850 هکتار باغ احداث شده، افزود: در سایر نقاط استان نیز افزایش باغات را شاهدیم که باعث افزایش مصرف آب می‌شود.

سوزنچی با اشاره به اینکه سد اکباتان که برای آب‌رسانی به شهر همدان درنظر گرفته شده تا 36 میلیون متر مکعب آب را ذخیره می‌کند، اذعان کرد: اما درحال حاضر بخش عمده‌ای از آن را گل‌ولای تشکیل داده است؛ بدتر از آنچه امروز برای آب رخ داده را برای خاک خواهیم داشت، زیرا سرعت تخریب طبیعت و خاک ما بسیار بالا است.

وی با اشاره به اینکه تخریب خاک جهانی هفت تُن در هکتار است که در ایران تا سه سال قبل 14 تُن در هکتار بوده و درحال حاضر 15.2 تُن در هکتار است، گفت: در دنیا شخم زدن زمین‌هایی با شیب بالای 30 درجه ممنوع است؛ حال آنکه در ایران متأسفانه طی چندسال اخیر این شخم‌ها را به‌طور عمودی شاهدیم که هم سرعت تخریب و هم قدرت نگهداری آب را کاهش می‌دهد.

سوزنچی با اشاره به اینکه در کاهش آب عشایر نقش ویژه‌ای دارند و از طرفی عشایر کوچنده راندمان خوبی در تولید پروتئین ندارند، افزود: امسال چهار هزار و 700 دام وارد استان شده است؛ به‌طور مثال ظرفیت تاریکدره 300 تا 400 رأس دام است و افزایش تعداد دام‌ها در مراتع، موجب کاهش آب می‌شود.

وی با اشاره به انتقال آب از سد تالوار که تا هفته آینده به همدان می‌رسد، اذعان کرد: انتقال آب از حوزه‌ای به حوزه دیگر طبق قرارداد‌های جهانی ممنوع است؛ این حوزه 140 کیلومتر با ما فاصله دارد و 17 سال زمان برده، چرا به مدت هشت سال تعطیل بوده است؟

مسئول گروه احیاگری مطالبه‌گران آب‌وخاک استان همدان با بیان اینکه به‌عنوان عضو شورای حفاظت آب 15 سال در خانه کشاورز مشغول فعالیت بوده‌ام، ابراز کرد: در این شورا دیگر نماینده‌ای از بخش خصوصی حضور ندارد، درحالی که سال 1380 طرح احیا و تعادل‌بخشی آب کشور تنظیم شده و من به‌عنوان نماینده بخش خصوصی حضور داشتم که مدیریت آب توسط مردم، در آن طرح شده است.

سوزنچی با اشاره به اینکه قرارداد آبی که از مسیر گنجنامه عبور می‌کند به این صورت بوده که 11 تیرماه آب در اختیار زراعت‌کارها است، افزود: از این زمان به مدت 9 هفته آب در اختیار باغداران است، اما آبیاری بیش از حد باغات توسط کشاورزان باعث آسیب به محصول و سرمازدگی می‌شود.

وی با اشاره به اینکه آب‌های جاری و چاه‌ها منابع آبی استان هستند، تشریح کرد: حوزه آبی شهر همدان شامل بهار، قهاوند و خود شهر همدان است که هشت هزار چاه مجاز دارد و در سال 85 برای همه چاه‌ها کنتور درنظر گرفته شد که تا شهریورماه 1400 از این تعداد چاه پنج هزار مورد دارای کنتور شدند و سه هزار چاه فاقد کنتور است. بی‌کنتوری چه اتفاقاتی را به‌وجود می‌آورد؟ برای چاه‌های دارای مجوز و کنتور میزان برداشت آب تعیین شده است، اما چاه‌های فاقد کنتور افزایش برداشت خواهند داشت.

مسئول گروه احیاگری مطالبه‌گران آب‌وخاک استان همدان با بیان اینکه کشت دوباره در استان همدان ممنوع است، اظهار کرد: کاشت دوم باعث افزایش برداشت آب از چاه‌ها می‌شود که امسال 95 چاه مورد استفاده کشت دوباره بوده است؛ اگر کمترین میزان برداشت را برای آن‌ها درنظر بگیریم، 14 میلیون و 250 هزار متر مکعب اضافه‌برداشت را خواهیم داشت؛ سرعت برداشت آب در ایران از دشت‌های زیرزمینی، سه برابر مقدار جهانی است.

سوزنچی با بیان اینکه تا دیروز 150 کشت دوم در استان گزارش شده، افزود: این اضافه‌برداشت بسیار آسیب‌ دارد. همدان دارای هفت دشت است که چهار دشت آن ممنوعه بحرانی و سه دشت ممنوعه بوده و میزان کسری آب از منابع، قابل توجه است.

وی با اشاره به اینکه ذخایر آبی استان در دهه 50، 300 میلیارد متر مکعب بوده است که به‌خوبی نگهداری نشده، اذعان کرد: طی سال‌ها بالغ‌بر 130 میلیارد متر مکعب از این ذخایر برداشت شده است.

سوزنچی با بیان اینکه یک کیلو گندم یک‌هزار و 300 لیتر آب و یک کیلو گوشت 15 هزار لیتر آب و یک کیلو پنیر پنج هزار لیتر آب مصرف می‌کند، گفت: باید در امور اقتصادی به این موضوعات توجه کنیم و واردکننده این محصولات باشیم که توجهی به این مهم وجود ندارد.

وی با اشاره به پروژه سد تالوار، ابراز کرد: در این پروژه سه ایستگاه پمپاژ با 576 متر طول داریم و مخزن‌هایی در مسیر قرار گرفته است که زمان 17 ساله برای این پروژه مناسب نیست.

این مطالبه‌گر با ابیان اینکه از هشت میلیون اراضی آبی کشور تنها 15 درصد آن به‌صورت آبیاری بارانی است، افزود: از میان 609 دشت در کشور 409 مورد جزء دشت‌های ممنوعه بوده؛ حال آنکه سرعت برداشت آب در ایران از دشت‌های زیرزمینی، سه برابر مقدار جهانی است.

سوزنچی با اشاره اینکه در ایران استراتژی آب درنظر گرفته نشده است، گفت: این موضوع درحالی است که تأمین آب شرب در اولویت است که در قانون نیز پیش‌بینی شده؛ در ایران به‌ازای هر لیتر آب 902 گرم مواد خشک تولید می‌شود، درحالی که در جهان تولید مواد خشک دو کیلو و 20 گرم است.

   پس از انتقال آب از تالوار، مدیریت منابع آبی همدان فراموش نشود

عضو گروه احیاگری مطالبه‌گران آب‌وخاک استان همدان نیز در پاسخ به اینکه آیا آرسنیک در آب انتقالی از تالوار وجود دارد؟ گفت: حد استاندارد و مجاز برای املاح در آب شرب درنظر گرفته می‌شود و در این خصوص جای نگرانی وجود ندارد.

محمد صیفی‌کار با بیان اینکه 90 درصد آب شیرین در کشور ما در حوزه کشاورزی است، اظهار کرد: هرساله مباحثی درخصوص پِرت آب در کشاورزی را داشته‌ایم که آبیاری قطره‌ای تا 90 درصد صرفه‌جویی در مصرف آب را همراه دارد که اگر شرایط و زمان آن بررسی شود، عملکرد بهتری خواهد داشت.

وی گفت: نخستین حوزه‌ای که باید درخصوص مدیریت آب از همه جهات در آن تغییرات داشته باشیم، بهره‌برداری از چاه‌ها و آموزش و آگاهی از میزان این بهره‌برداری‌ها است که عدم توجه به آن موجب برداشت بی‌رویه شده است.

   آب همدان رینگ نبود

صیفی‌کار با بیان اینکه اگر بعد از رسیدن آب سد تالوار موضوع مدیریت آب را فراموش کنیم چند مدت بعد دوباره همین مشکلات را شاهد خواهیم بود، افزود: در گذشته بیان شد که آب همدان رینگ است و اگر تأمین آب استان در یک نقطه دچار مشکل شود، از جای دیگری آب مورد نیاز تهیه خواهد شد که به‌دلیل تست نشدن موضوع، امروز متوجه رینگ نبودن آب استان همدان شده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه دره‌مرادبیگ همه خدمات را از شهر می‌گیرد و رودخانه‌های آن برای مصرف شهری استفاده نمی‌شود، اظهار کرد: استفاده از آب رودخانه‌های سطح شهر برای شرب نیز خیانت بزرگی است.

صیفی‌کار با بیان اینکه دریاچه سد اکباتان دارای دو ورودی است، افزود: خارج شدن رسوب سنگین دریاچه سد اکباتان تا زمانی که سیلابی نشده، خطا است و هنر نیست. می‌توان در قسمت ورودی آب‌ها به سد با زدن سیل‌بند و اجرای طرح آبخیزداری، ورود شن و ماسه را کنترل کرد.

وی با اشاره به اینکه تبدیل زمین‌های کشاورزی به باغ مشکلات زیادی ایجاد کرده است، اظهار کرد: باغات در حریم سد اکباتان و سایر مناطق همدان افزایش آبیاری را به دنبال داشته که علاوه‌بر هدررفت آب، برای باغ نیز این آبیاری‌های زیاد سرمازدگی را به دنبال داشته است.

صیفی‌کار با بیان اینکه همدان یک‌هزار و 300 قنات دارد که متروکه است، اذعان کرد: 80 درصد قنات‌ها خصوصی است و زمانی آب همدان را تأمین می‌کردند؛ آنچه همدان را از موضوع بی‌آبی نجات می‌دهد، دوری از نگاه جزیره‌ای به این موضوع است، زیرا آب بالای 10 متولی دارد. همچنین اگر در حوزه کشاورزی نیز اصلاح الگوی مصرف نباشد، دوباره بحران آب را خواهیم داشت.