علیرغم‌ آنکه مصوبه الگوی کشت در سال 88 به تصویب رسید، اما تا قبل از روی کار آمدن دولت سیزدهم به دلایل متعدد اجرا نشد. خوشبختانه پس از گذشت سال‌ها این الگو در سال زراعی 1402_1401 در محصولات زراعی اجرا شد که امید می‌رود با پرداخت یارانه و مشوق‌های لازم، کشت محصولات راهبردی و اساسی جایگزین محصولات صیفی و آب بر شود تا علاوه بر جلوگیری از خروج ارز به پایداری منابع آبی کشور هم کمک شود.
بنابر آمار اعلامی وزارت نیرو 82 میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، در حالی که طبق محاسبه وزارت جهاد کشاورزی این رقم کمتر است.
معاونت امور آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی گفت: الگوی کشت تابع متغیرهای مختلف از جمله اقلیم کشاورزی، مکان و منابع آبی است، اما بحث مکان محور بودن را به الگوی کشت وارد می‌کنیم که این موضوع در کنار تحویل حجمی منجر به کاهش مصرف و افزایش راندمان در بخش کشاورزی می‌شود‌.
صفدر نیازی گفت: الگوی کشت در راستای کاهش مصرف آب در حال انجام است و این روش به ما می‌گوید چه محصولی در کجا و با چه میزان تولید کشت شود چراکه این الگو مکان‌محور بوده و بهبود مصرف آب کمک می‌کند.
بسیاری از کارشناسان بخش کشاورزی براین باورند که در چندسال گذشته، الگوی کشت تنها یک شعار بوده و در حقیقت طرحی به نام الگوی کشت وجود ندارد، بلکه طرح موجود اصطلاحاً الگوی نکاشت است چراکه با اجرای مصوبه الگوی کشت و عدم کشت برخی محصولات در یک منطقه، دولت باید کشت جایگزین برای تأمین معیشت کشاورزان معرفی کند تا زمینه مهاجرت مردم از روستا به شهر فراهم نشود.
  اجرای مصوبه الگوی کشت مستلزم پرداخت یارانه و سیاست‌های حمایتی
رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: الگوی کشت ابلاغی بدون در نظرگرفتن نظر اتاق اصناف به‌عنوان نماینده کشاورزان بوده است.
به گفته قاسم پیشه‌ور، داشتن الگوی کشت برای بخش کشاورزی نه تنها در مصرف آب، بلکه در راندمان تولید، ارتقای درآمد کشاورزان و کاهش هزینه‌های تولید هم اثرگذار است.
وی با بیان اینکه الگوی کشت سابقه 50 ساله در کشور دارد، گفت: اجرای مصوبه الگوی کشت باید برای کشاورز مزیت داشته باشد، بنابراین تا زمانی که صرفه اقتصادی نداشته باشد کشاورز رغبتی به تولید محصولات راهبردی ندارد و کماکان به سراغ کشت محصولات صیفی و آب‌بر به‌منظور تأمین مایحتاج خانوار خود می‌رود.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی با تأکید بر این موضوع که تمامی وزارتخانه‌ها باید پای کار آیند، گفت: برای تغییر الگوی کشت 40 همت تخصیص داده شده است ولی این اعتبارات به کدام کشاورز پرداخت شده است؟ به کشاورز گفته‌اند هندوانه نکارد و به جای آن گندم بکارد ولی هیچ گزینه جایگزینی برای آن در نظر گرفته نشده است. وقتی گزینه جایگزینی نباشد، کشاورز کارش را ادامه می‌دهد.
به گفته او، گرچه یارانه و مشوق‌هایی برای الگوی کشت در نظر گرفته شده، اما هزینه‌های تولید را پوشش نمی دهد که بدین منظور باید حمایت بیشتری صورت بگیرد.
بارها کارشناسان بخش کشاورزی اعلام کرده‌اند که لازمه اجرایی شدن طرح الگوی کشت حمایت از کشاورزان، تقویت کشت قرار دادی، دسترسی به آمارو اطلاعات دقیق از تولید و استفاده از نظرات تشکل‌های بخش کشاورزی است که متأسفانه این موضوع مغفول مانده و در نهایت موجب شده مصوبه الگوی کشت طی 50 سال اخیر اجرا نشود.
  اجرای مصوبه الگوی کشت راهی برای کاهش مصرف آب و ارتقای تولید
با وجود آنکه توسعه سیستم‌های نوین آبیاری و لایروبی قنات‌ها هم در کاهش مصرف منابع آبی در بخش کشاورزی تاثیر بسزایی دارد، اما برخی کارشناسان معتقدند که معاونت آب و خاک وزارت جهاد در خواب خرگوشی فرورفته چراکه طی سه تا چهار سال اخیر، اجرای آبیاری مدرن و تجمیعی و همچنین لایروبی قنات‌ها تعطیل شده است.
در همین رابطه مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران گفت: بخش اعظم کشاورزی کشور ما آبی است و به رغم دیگر کشورها 70 درصد محصولات از طریق کشت آبی و 30 درصد دیم تولید می‌شود که همین امر موجب شده تا قیمت محصولات در بازارهای جهانی نسبت به ما کمتر باشد چراکه آب 25 تا 30 درصد در هزینه تمام شده تولید اثر گذار است.
علیقلی ایمانی با بیان اینکه 70 درصد تولید محصولات کشاورزی در کشور متکی به آب است، افزود: اکنون بخشی از تولید محصولات کشاورزی از طریق روان آب‌ها و بخشی ذخایر زیرزمینی تامین می‌شود، اما حجم آب مصرفی اعلامی توسط وزارت نیرو با حجم آبی که در اختیار بخش کشاورزی قرار می‌گیرد، همخوانی ندارد.
وی ادامه داد: وزارت جهاد در راستای کاهش استفاده از منابع آبی اقداماتی همچون انتقال آب با لوله، توسعه سیستم‌های نوین آبیاری و اجرای مصوبه الگوی کشت را انجام می‌دهد تا ضمن جلوگیری از هدررفت آب، راندمان تولید را افزایش دهد.
مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران با تأکید بر مدیریت بهینه آب در بخش کشاورزی گفت: با توجه به خشکسالی، مسئولان وزارت جهاد با اجرای مصوبه الگوی کشت و استفاده از بذور با راندمان بالا باید بهره‌وری تولید را افزایش دهند تا براساس مصرف متر مکعب آب، ماده خشک تولیدی هم بالا رود.
  سال گذشته 5 درصد الگوی کشت اجرا شد
نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: با توجه به نرخ 23 درصدی تسهیلات، قیمت بالای ماشین آلات و ادوات کشاورزی و هزینه بالای سوخت، اجرای مصوبه الگوی کشت شدنی نیست.
جلال محمودزاده با تأکید براین موضوع که برای اجرای مصوبه الگوی کشت به‌عنوان یک طرح فراملی باید تمامی سازمان‌ها پای کار باشند، افزود: دولت یارانه و مشوق جایگزینی کشت محصولات را باید در اختیار کشاورزان قرار دهد تا تولیدکنندگان ریسک‌ تولید را بپذیرند، درغیراین صورت این طرح به نتیجه نمی رسد.
وی ادامه داد: با توجه به قیمت بالای نهاده کشاورزی و هزینه‌های تولید، کشاورزان ناگریزند برای تامین معیشت خانوار اقدام به کشت محصولات صیفی کنند، درحالیکه دولت برای کاهش مصرف منابع آبی باید انگیزه قوی در بین کشاورزان اجرا شود.
نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: سال گذشته تنها پنج درصد از مصوبه ابلاغی الگوی کشت اجرا شد که در نهایت اجرا نشدن این مصوبه و همچنین عدم اجرای مکفی سیستم آبیاری مدرن و تحت فشار منجر به هدررفت منابع آبی، خالی شدن سفره‌های زیرزمینی و خشک شدن قنوات و خروج کشاورزان از بخش را به همراه دارد.
با توجه به نبود الگوی کشت مناسب، طبق آمار فائو همه ساله 30 درصد محصولات کشاورزی هدر می‌رود چراکه به سبب نبود آمار درست از میزان تولید نمی‌توان برنامه‌ریزی دقیقق داشت. از این رو الگوی کشت یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین ابزاری است که می‌تواند در پیشبرد بخش کشاورزی کمک کند.