سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش:

یعنی تنها پنج درصد از نیاز کشور به روغن در داخل تولید می‌شود و بخش اعظم آن از خارج تأمین می‌شود، لیکن به‌منظور دستیابی به امنیت غذایی و همچنین برای پاسخگویی به مطالبه و انتظار مردم برای تولید پایدار روغن کشور بایستی همه عوامل اثرگذار از قبیل فنی و علمی، بازرگانی و حمایتی را مدنظر قرار داد تا همواره توجیه اقتصادی برای کشت محصولات کشاورزی توسط زارع برقرار باشد.

بر این اساس با توجه به مزایا و ضرورت‌های مطرح‌شده، کاملینا در دهه اخیر وارد کشور شد و آزمایش‌ها و مکان‌‌یابی‌‌های علمی و فنی برای آن صورت گرفت به طوری که کشت در ابعاد محدود به‌صورت پایلوت در استان‌ها انجام ‌شد و از سه سال پیش تاکنون به‌صورت وسیع‌تر در زمین‌های دیم تحت عنوان طرح بزرگ جهش تولید در دیمزارهای کشور، انجام شده و همچنان به‌عنوان ریه توسعه بخش کشاورزی شناخته می‌شود.

بنابراین برآن شدیم تا در خصوص این کشت با حسین رستمی احمدوندی؛ استادیار مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور در بخش دانه‌های روغنی و بهزاد اسدی؛ یکی از کاملیناکاران کنگاوری گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور در بخش دانه‌های روغنی با بیان اینکه ما از سال 91 این گیاه را شناسایی و وارد کشور کردیم، گفت: در ادامه یکسری کارهای تحقیقاتی در دانشگاه رازی کرمانشاه روی آن انجام شد که طبق این تحقیقات توانستیم رقمی سازگار با شرایط اقلیمی ایران با نام «سهیل» را شناسایی کنیم.

حسین رستمی احمدوندی با بیان اینکه از کشت حدود 10 متر مربع در سال 91 کار را آغاز کرده و امروز به مساحت کشت 17 هزار هکتار رسیده‌ایم، اذعان کرد: از آنجایی که کشور ما سرزمین خشکی است؛ بنابراین کشت این محصولات باید توسعه پیدا کند که نیاز آبی کمتری داشته باشند.

وی، خاطرنشان کرد: درواقع باید محصولاتی‌ در مسیر ارائه الگو به کشاورزان قرار گیرد که بر پایه بارندگی‌ها، نیاز آبی آن‌ها تأمین شود تا بتوان محصول اقتصادی تولید کرد.

این ‌استادیار کشاورزی با بیان اینکه ‌متأسفانه در زراعت دیم ما متناوب بسیار ضعیفی داریم یعنی در کل کشور تنها دو محصول گندم و جو که از یک خانواده هستند و در برخی نقاط نیز به‌صورت محدود نخود و عدس به‌منظور تناوب کشت می‌شود اذعان کرد: درواقع بر خلاف زراعت آبی در زراعت دیم گزینه‌های کمتری به کشاورزان معرفی کرده‌ایم، حال آنکه این امر باعث می‌شود که پایداری تولید ما در اراضی دیم کشور بسیار پایین باشد به طوری که در مواردی شاهد آن هستیم که اراضی دیم به‌صورت یک‌سال در میان مورد کشت قرار می‌گیرد یعنی یک‌سال زمین به حالت آیش قرار می‌گیرد زیرا محصول دیگری در دسترس نیست و یا اینکه به آن‌ها معرفی نشده است.

رستمی احمدوندی با تأکید بر اینکه بنا به این ضرورت لازم است به کشاورزان محصولی از یک خانواده دیگر معرفی شود که بتواند وارد تناوب اراضی دیم شده و در عین حال بازده اقتصادی داشته باشد، بیان کرد: یکی از این محصولات کاملینا است حال آنکه این گیاه نیاز به آبیاری نداشته؛ بنابراین در بیشتر نقاط کشور به‌صورت دیم قابل کشت و کار است.

وی با اشاره به مزایای خاص این محصول گفت: مقاومت بالا در برابر سرما و خشکی، هزینه تولید پایین نسبت به سایر محصولات کشاورزی ازجمله این مزیت‌هاست یعنی کشاورزان دیم‌کار ما که عمدتاً جزو اقشار کم‌درآمد هستند برای این کشت هزینه بالایی را در عرصه تولید به‌کار می‌گیرند.

این پژوهشگر حوزه کشاورزی با بیان اینکه از دیگر مزیت‌های این گیاه می‌توان به رقابت خوبی که با علف‌های هرز دارد، اشاره کرد، افزود: بنابراین نیاز به وجین و صرف هزینه بالا برای سرکوب علف‌های هرز ندارد.

رستمی احمدوندی عنوان کرد: کاشت، داشت و برداشت این محصول نیز به‌صورت کاملاً مکانیزه امکان‌پذیر است، در این فرایند نیازمند ماشین‌آلات جدید نیستیم یعنی کشاورز گندم‌کار می‌تواند با همان ماشین‌آلات قبلی نسبت به کشت این محصول اقدام کند.

وی با بیان اینکه بخش ترویج کشاورزی یقیناً نقش چشم‌گیری در توسعه کشت این محصول خواهد داشت، اذعان کرد: در حال حاضر در مراکز تحقیقاتی مرتبط با کشاورزی نه‌تنها درخصوص کاملینا بلکه درخصوص سایر گونه‌ها به نتایجی دست یافته‌اند که اگر به‌صورت عملی توسط کارشناسان ترویج با همراهی کشاورزان وارد در اراضی کشاورزی شود می‌تواند این حوزه را متحول کند.

این استادیار تحقیقات کشاورزی با بیان اینکه یکی از مباحث ترویجی که می‌تواند در مسیر توسعه این کشت مؤثر واقع شود هماهنگی‌هایی است که می‌توان طی آن کشاورزان را بر سر مزارع کاملینا برد و از نزدیک آن‌ها را با مزایای این نوع کشت آشنا کرد، افزود: البته امروز بر سر مسیر توسعه این نوع کشت موانع دیگری نیز وجود دارد؛ به‌عنوان مثال چون محصولی جدید بوده و سابقه کشت آنچنانی در کشور ندارد حتی خرید تضمینی این محصول نیز تا سال گذشته با مشکلاتی مواجه بود به طوری که در بحث خرید کشاورزان برای دریافت وجه با مشکل مواجه شده‌اند.

رستمی احمدوندی افزود: بنابراین شاید یکی از دلایلی که شاهد توسعه روزافزون کشت این محصول نیستیم همین موانع و مسائل باشد اما از سال گذشته دولت نسبت به اعلام نرخ تضمینی اقدام و محصول را خود رأساً از کشاورزان خریداری می‌کند.

وی در ادامه با تأکید بر اینکه هزینه تولید این محصول نهایتاً شامل 80 درصد هزینه تولید گندم و جو به ازای هر هکتار است، گفت: البته این عدد تابعی از تورم سالانه، بارندگی، اقلیم و منطقه می‌شود.

این محقق حوزه کشاورزی در تشریح چگونگی کاهش هزینه‌های تولید در این محصول گفت: برای هر هکتار کشت کاملینا تنها هشت کیلو بذر نیاز است حال آنکه در گندم و جو این میزان بسیار بالاتر است، علاوه بر این مبارزه با آفات این محصول هزینه کمتری می‌برد زیرا خود گونه رقابتی با علف‌های هرز است و در عین حال بیماری‌های این گیاه نیز نسبت به گونه‌های دیگر کمتر است.

رستمی احمدوندی با تأکید بر اینکه خوشبختانه یکی از الزامات توسعه این کشت یعنی صنایع فرآوری و روغن‌کشی در کشور فراهم است گفت: مسئله این است که در حال حاضر نیاز این صنایع از طریق واردات دانه‌های روغنی تأمین می‌شود حال آنکه امیدواریم توسعه کشت این محصول در کشور را شاهد باشیم که این نیاز طریق داخل تأمین شود.

وی با ابراز اینکه البته اخیراً تصمیمات خوبی در این زمینه اتخاذ شده که در رغبت کشاورزان برای ورود به این عرصه بی‌تأثیر نیست گفت: طبق مصوبه دولتی زین‌پس قرار است بخشی از نیاز صنایع از محصولات تولیدی در داخل کشور فراهم شود به طوری که اخیراً علیرضا مهاجر؛ معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی گفته که واردات دانه‌های روغنی توسط واردکنندگان در ازای خرید محصولات تولیدات داخلی با قیمت مصوب و پس از پرداخت وجه به کشاورزان، رقم خواهد خورد.

در ادامه کشاورز اهل روستای دهلر کنگاور نیز در پاسخ به چگونگی ورود به عرصه کشت این محصول، گفت: باتوجه به اینکه بنده در حوزه کشاورزی بسیار مقید به رعایت اصول ترویجی هستم اصولاً در هفته چندبار به مرکز خدمات کشاورزی مراجعه کرده و از راهنمایی کارشناس ترویجی بهره می‌برم.

بهنام اسدی ادامه داد: در یکی از مراجعات بود که در گفت‌وگو با مهندسان کشاورزی با این محصول آشنا شدم و از من خواسته شد در صورت تمایل با آن‌ها همکاری کرده تا به‌صورت آزمایشی از طریق بذر رایگان در بخشی از اراضی نسبت به کشت محصول اقدام و در همه مراحل داشت، کاشت و برداشت همراهی لازم را با من داشته باشند.

وی با بیان اینکه بنا به مزایای عنوان‌شده همچون صرفه اقتصادی، کم بودن هزینه مبارزه با آفات و در عین حال نیاز آبی اندک بنده این پیشنهاد را قبول کرده و در پنج هکتار از زمین‌های سال زراعی گذشته این محصول را کاشتم ابراز کرد: مسئله این است که متأسفانه بذر را دیر یعنی آذرماه در اختیار من قرار دادند، در حالی که محصول پاییزه نهایتاً باید تا آبان‌ماه در زمین کاشته شود؛ بنابراین در بدو امر بنا به شرایط اقلیمی و این تعلل، از کارم پیشمان شدم اما بارش‌های بهاری کمک شایانی به رشد گیاه و به ثمر رسیدن محصول کرد.

این کشاورز جوان کنگاوری با تأکید بر اینکه به طور میانگین از هر هکتار زمین بالغ بر یک تن محصول برداشت کردم گفت: این در حالی است که در صورت فراهم بودن شرایط اقلیمی و مدیریت درست زمان در حوزه کشت این میزان تا دو و نیم تن قابل افزایش است.

اسدی قیمت خرید تضمینی این محصول را سال گذشته 26 هزار تومان به ازای هر کیلو عنوان کرد و گفت: البته قرار بود دولت نیز مبلغ هفت هزار تومان به‌عنوان تشویقی پرداخت کند که متأسفانه تاکنون این کار را نکرده و حتی در پرداخت مبلغ خرید تضمینی نیز با تعلل چندین‌ماهه در پرداخت‌ها مواجه بودیم.

وی با تأکید بر اینکه بنا به مزایای این محصول ازجمله مکانیزه بودن تمام مراحل کشت، سال جاری بالغ بر هشت هکتار از اراضی را به کشت کاملینا اختصاص داده‌ام، اذعان کرد: امیدوارم حمایت‌های دولتی در مسیر توسعه کشت این محصول بیشتر شود.

طاهره ترابی مهوش