موفقیت دیپلماسی انرژی ایران را می‌توان به عوامل متعددی از جمله موقعیت استراتژیک کشور، ذخایر بزرگ نفت و گاز و رویکرد فعالانه آن در روابط بین‌الملل نسبت داد. عضویت ایران در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مانند سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) و مجمع کشور‌های صادرکننده گاز (GECF) نیز به تقویت جایگاه این کشور در بازار انرژی کمک کرده است. علاوه بر این دیپلماسی انرژی ایران به ارتقای ثبات و همکاری منطقه‌ای کمک کرده است. مشارکت این کشور در معاهده شانگ‌های و بریکس روابط این کشور را با کشور‌های همسایه و قدرت‌های بزرگ تقویت و فرصت‌های جدیدی برای همکاری و همکاری اقتصادی ایجاد کرده است. صنعت نفت و گاز ایران به پشتوانه سیاست‌های راهبردی و جدید خود، علاوه بر رشد اقتصادی بالا از محل رشد تولید و تجارت نفت خام، با منابع ارزی سرشار کمکی بزرگ به دولت سیزدهم در زمینه افزایش درآمد‌های ارزی خود و به کارگیری آن در جهت توسعه و همچنین کنترل انتظارات تورمی داشته است. رشد اقتصادی 7/5 درصدی اقتصاد ایران در سال 1402 با محوریت توسعه و تحولات صنعت نفت و گاز ایران محقق شده است.

دیپلماسی فعال انرژی ایران نقش به سزایی در رشد اقتصادی و درآمد‌های ارزی کشور داشته است. صنعت نفت و گاز کشور با حمایت از سیاست‌های جدید تجاری نه تنها به رشد اقتصادی بالا کمک کرده، بلکه به کنترل انتظارات تورمی و کاهش نرخ ارز در بازار آزاد کمک کرده است. رشد اقتصادی 7/5 درصدی اقتصاد ایران با محوریت توسعه و تحولات صنعت نفت و گاز محقق شده است.

در دو سال گذشته، بخش نفت و گاز ایران با دورشدن از بازار‌های سنتی و تمرکز بر بازارسازی چند لایه و تضمینی، شاهد توسعه متنوع بازار‌ها بوده است. این رویکرد منجر به رشد اقتصادی بالا و خوبی در این بخش شده و دیپلماسی فعال انرژی ایران از جمله عضویت در معاهده شانگ‌های و برجام این کشور را به یک بازیگر قدرتمند در بازار انرژی تبدیل کرده است.

بخش نفت و گاز ایران در سال گذشته به پیشرفت‌ها و رکوردشکنی‌های بسیاری دست یافته و صادرات گاز به ارزش بیش از 5 میلیارد دلار و تجارت نفت خام به بیش از 36 میلیارد دلار در سال رسیده است. در سه ماهه اول سال 2024، فروش نفت خام ایران رکورد‌ها را شکست و در طول برجام به سقف تاریخی رسید.

دیپلماسی انرژی ایران زمینه را برای ایجاد درآمد ارزی مناسب و حتی بالاتر از زمانی که تحریم نبود، فراهم کرده است. بخش نفت و گاز کشور موتور محرک رشد اقتصادی بوده و توسعه آن به رشد سایر بخش‌ها مانند حمل و نقل، تولید و خدمات کمک کرده است.

دیپلماسی انرژی ایران نقش به سزایی در رشد اقتصادی و درآمد‌های ارزی کشور داشته است. توسعه بخش نفت و گاز، همراه با رویکرد فعالانه در روابط بین‌الملل، ایران را به عنوان یک بازیگر قدرتمند در بازار انرژی معرفی کرده است. موقعیت استراتژیک این کشور، ذخایر بزرگ نفت و گاز و عضویت در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به موفقیت این کشور در دیپلماسی انرژی کمک کرده است.

دیپلماسی انرژی ایران نه تنها به رشد اقتصادی کشور کمک کرده، بلکه ثبات و همکاری‌های منطقه‌ای را ارتقا داده و فرصت‌های جدیدی برای همکاری و همکاری اقتصادی ایجاد کرده است. صنعت نفت و گاز ایران به پشتوانه سیاست‌های راهبردی و جدید خود، علاوه بر رشد اقتصادی بالا از محل رشد تولید و تجارت نفت خام، با منابع ارزی سرشار کمکی بزرگ به دولت سیزدهم در زمینه افزایش درآمد‌های ارزی خود و به کارگیری آن در جهت توسعه و همچنین کنترل انتظارات تورمی داشته است. رشد اقتصادی 7/5 درصدی اقتصاد ایران در سال 1402 با محوریت توسعه و تحولات صنعت نفت و گاز ایران محقق شده است.

*دیپلماسی فعال انرژی در دولت سیزدهم، برای کشور ارزآوری قابل‌توجهی پدید آورد

رمضانعلی سنگدوینی نماینده مجلس در رابطه با رشد تولید و صادرات نفت در دولت سیزدهم می‌گوید: شهید آیت‌الله رئیسی معتقد بود در زمینه دیپلماسی، باید با کشور‌های همسایه و سایرکشور‌های دنیا روابط اقتصادی، تجاری، فرهنگی و اجتماعی مناسبی برقرار کرد. ایشان باور داشت با برقراری روابط دوستانه با دیگر کشور‌ها اقتصاد و تجارت رونق پیدا خواهد کرد، مبادله کالا‌های اساسی صورت خواهد گرفت و در حوزه موردنیاز این کشور‌ها صادرات انجام خواهد شد. از این رو رشد 300 درصدی صادرات نفت خام در مدت کوتاه ریاست جمهوری شهید رئیسی، ماحصل دیپلماسی فعال ایشان و اقدامات شایسته‌ای بود که دولت سیزدهم در زمینه اکتشاف، استخراج و صادرات نفت‌خام انجام داد. به عبارت دیگر، کشور در سه سال اخیر به حدود 6/1 میلیون بشکه صادرات نفت خام در روز رسید و به جایگاه سوم اوپک نیز ارتقا یافت.

وی همچنین در رابطه با رشد صادرات گاز و میعانات گازی می‌افزاید: در دولت ایشان کشور‌های امریکای جنوبی از جمله ونزوئلا به دایره مشتریان نفت و میعانات گازی ما افزوده شدند و مهندسین ایرانی با انجام تعمیرات اساسی در پالایشگاه‌های این کشور، زمینه صادرات بخشی از نفت و میعانات گازی به این کشور را فراهم کردند. از این رو در دولت سیزدهم اقتصاد با این اقدامات تقویت و ارزآوری برای کشور ایجاد شد.

نماینده مردم گرگان در رابطه با رشد 30 درصدی صادرات گاز در دولت سیزدهم تصریح می‌کند: فاز 14 پارس جنوبی با هدف افزایش ظرفیت تولید گاز و فاز 2 پالایشگاه آبادان با هدف افزایش ظرفیت تولید بنزین و فرآورده‌های نفتی در دولت شهید رئیسی به بهره‌برداری رسید. در موضوع افزایش ظرفیت تولید نفت‌وگاز استفاده از سرمایه‌گذاران داخلی توانست به کشور کمک کند به‌طوری که برخی بانک‌ها وارد مدار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت‌وگاز شدند.

عضو کمیسیون انرژی مجلس یازدهم همچنین رشد صددرصدی صادرات ال‌پی‌جی و میعانات گازی را از دیگر دستاورد‌های حائز اهمیت دولت سیزدهم عنوان می‌کند و می‌گوید: پتروشیمی‌ها ضمن پاسخگویی به نیاز‌های داخل کشور محصولات‌شان را نیز صادر کردند، به طوری که در دولت سیزدهم حدود 15هزار میلیارد دلار ارزآوری برای کشور داشتند و اقتصاد کشور را متحول کردند.

وی در رابطه با رشد 275 درصدی وصول درآمد‌های ارزی حاصل از فروش نفت خام و میعانات گازی در دولت سیزدهم به پشتوانه بازطراحی تجارت انرژی می‌گوید: ما به کشور ترکیه و عراق گاز صادر می‌کنیم و از این طریق بخش زیادی درآمد ارزی وارد کشور می‌شود. از سوی دیگر به برخی دیگر از کشور‌های دنیا نفت، گاز و میعانات گازی فروخته بودیم که با وصول مطالبات‌مان از آن‌ها ارزآوری قابل‌توجهی به کشور صورت گرفت. در مجموع در دولت آقای رئیسی اقدامات حوزه انرژی مثبت بود و روند رو به توسعه را دنبال می‌کرد.

سنگدوینی ضمن اشاره به صفر شدن تمامی نفت و میعانات گازی شناور روی دریا در دولت شهید رئیسی به کمک دیپلماسی فعال انرژی در رابطه با تأثیر اقدامات مثبت دولت سیزدهم بر اقتصاد کشور می‌گوید: صنعت نفت 65 هزار میلیارد تومان پول گندم خریداری شده برای کشور را پرداخت کرد که در صورت عدم پیشرفت در سال‌های اخیر، این صنعت قادر به این کار نبود. همچنین وزارت نفت سال گذشته با تکیه بر درآمد‌های حاصل، حدود 40هزار میلیارد تومان در زمینه مسئولیت اجتماعی در سطح کشور در دولت شهید رئیسی هزینه کرده است که از جمله آن می‌توان به ساخت ورزشگاه‌ها، سالن‌های ورزشی، زمین فوتبال، طرح هادی و مدرسه‌سازی اشاره کرد.

*دیپلماسی انرژی فعال، پیشران رشد اقتصاد کشور در دولت سیزدهم است

محمد طلا‌مظلومی، نماینده مجلس در رابطه با قرارگیری صنعت نفت‌وگاز کشور در زنجیره ارزش جهانی و توسعه صورت گرفته در زنجیره ارزش این صنعت به‌واسطه رشد حضور دانش‌بنیان‌ها در دولت شهید رئیسی می‌گوید: از آنجا که کشور باید همواره به علم روز حوزه انرژی مسلط باشد و همچنین ورود تکنولوژی‌های نوین به صنعت انرژی موضوع مهم و قابل توجهی است. بنابراین استفاده حداکثری از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت نفت‌وگاز و عمل به توصیه‌های مهم مقام معظم رهبری در این‌باره از برنامه‌های اصلی دولت آیت‌الله رئیسی بود که با پایبندی به اجرای این برنامه‌ها توانست به کمک استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه نفت‌وگاز با کاهش تهدید‌ها دستاورد‌های بیشتری در این حوزه حاصل کند.

وی همچنین در مورد افزایش 10میلیون تنی ظرفیت سالانه تولید محصولات پتروشیمیایی با سرمایه‌گذاری 5/3 میلیارد دلاری، در دولت سیزدهم می‌افزاید: قطعاً با توجه به تحریم‌های ظالمانه‌ای که علیه جمهوری اسلامی صورت گرفته یکی از موضوعاتی که می‌تواند تکمیل‌کننده قابلیت ارزآوری برای کشور باشد استفاده از ظرفیت صنعت پتروشیمی است. این امر علاوه بر اینکه خام‌فروشی نفت را کاهش داده، سبب شده فرآورده‌های جدیدی برای استفاده در عرصه‌های موردنیاز در داخل کشور تولید شود. دولت شهید رئیسی با جدیت در این مسیر گام برداشت و نتیجه آن همین افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی به کمک سرمایه‌گذاری قابل‌توجه است.

این نماینده ضمن تأکید مجدد بر اینکه شهید رئیسی همواره به استفاده از توان داخل توجه داشت، در مورد افزایش 90 میلیون بشکه‌ای ظرفیت سالانه تولید محصولات پالایشی می‌گوید: با توجه به مصرف روزانه بالای بنزین در کشور به ویژه در زمان‌های خاص مانند ایام نوروز، افزایش تولید بنزین روشی جایگزین با هدف کاهش واردات بنزین است که در این راستا اقدامات خوبی از جمله افزایش تولید بنزین به میزان 18 میلیون لیتر در روز در دولت آقای رئیسی ایجاد شد که ان‌شاءالله باید در آینده شتاب بیشتری پیدا کند. تولید نفت گاز یورو 5 به میزان 20 میلیون لیتر در روز و افزایش کیفی‌سازی تولید فرآورده‌های نفتی کشور به ارزش 6/3 میلیارد دلار نیز ماحصل همین نگاه به توان داخلی دولت سیزدهم بود.

مظلومی همچنین ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه دولت آقای رئیسی درصدد بود ضمن خنثی‌سازی تحریم‌ها از ظرفیت دیگر کشور‌هایی که با ما رفتار خصمانه‌ای ندارند، استفاده کند، توانست برای رسیدن به این هدف فروش نفت را افزایش دهد و از این طریق به رشد اقتصاد کشور کمک کند. تعمیرات و بازسازی پالایشگاه‌های فراسرزمینی و سهامداری ایران در سه پالایشگاه فراسرزمینی در امریکای جنوبی همچنین در راستای فعالسازی دیپلماسی انرژی از اقداماتی است که در دولت سیزدهم با جدیت دنبال و در این زمینه توفیق خوبی حاصل شد.

این نماینده مجلس خاطرنشان می‌کند: ایجاد خطوط انتقال فرآورده‌های نفتی با ظرفیت انتقال 665 هزار بشکه در روز و کاهش چشم‌گیر هزینه‌های انتقال فرآورده‌های نفتی در دولت شهید رئیسی نیز از جمله برنامه‌هایی بود که وزارت نفت با همان محوریت تولید و توسعه در زمینه فروش نفت با موفقیت دنبال کرد.

*بهره‌وری در صنعت نفت و گاز

مصطفی نخعی، نماینده مجلس شورای اسلامی در مورد دیپلماسی انرژی دولت سیزدهم می‌گوید: دیپلماسی انرژی دولت انصافاً در این دو سه سال اخیر خوب بود. ما اختلاف‌نظر‌های با ترک‌ها، عراقی‌ها و کویت سر خرید گاز و سوآپ گاز و منابع و میادین مشترک اختلافاتی داشتیم که در این دولت و با ورود خوب وزیر نفت و رئیس‌جمهور شهید این‌ها برطرف شد.

وی می‌افزاید: ما در این دولت شاهد صدور دانش فنی و مهندسی به بعضی کشور‌ها در حوزه انرژی بودیم مثلاً بحث نوسازی و بازسازی بعضی پالایشگاه‌ها در برخی کشور‌ها مثل ونزوئلا و امریکای لاتین را داشتیم که این‌ها خوب بود و اقدامات خوبی در این انجام شده است. عضویت ما در بریکس و شانگ‌های هم از منظر‌های مختلف از جمله از حوزه انرژی کار مهمی بود، چون ما در شانگ‌های مثلاً بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی دنیا را داریم به هر حال عضویت ما در آنجا به لحاظ بحث انرژی خوب و مهم است.

نخعی بیان می‌کند: در بحث فروش نفت آمار مشخص است در بحث گاز‌های همراه ما در مجلس ورود جدی داشتیم و در بحث بودجه‌های سنواتی و برنامه هفتم هدف‌گذاری خوبی انجام دادیم که انصافاً دولت هم خوب شروع کرد و طرح‌های مهمی را عملیاتی کرد خصوصاً در بحث بالادست و گاز‌های همراه و در بعضی میادین نفتی اقدامات خوبی انجام شد.

وی تأکید می‌کند: دولت سیزدهم پروژه‌های خوبی در حوزه نفت و گاز تعریف کرد و در آینده نزدیک گاز مشعل که باعث عدم‌النفع زیادی برای کشور می‌شود، ساماندهی می‌شود. امیدوارم اقداماتی که شروع شده به اتمام برسد و این گاز‌ها جمع‌آوری و جلوی عدم النفع آن‌ها گرفته شود و باعث رونق اقتصاد کشور گردد که این چالش چندین ساله برای همیشه حل شود.

منبع: خبرگزاری مهر