امامزاده محسن، جاده سد اکباتان، روستاهای سیمین و ابرو، دره مرادبیگ و گنجنامه در سال‌های اخیر به‌عنوان پنج محور گردشگری شهر همدان معرفی شده‌اند که هریک با دارا بودن ظرفیت‌های خاص و فوق‌العاده در زمینه گردشگری، می‌توانند موفق عمل کرده و برای استان ارزآوری داشته باشند.
هریک از این محورها برای خود داستان و ظرفیت خاصی دارند، اما هنوز آن‌گونه که باید، توسعه نیافته‌اند و حتی نمی‌توانند نیاز خانواده‌های همدانی را در بحث گردشگری رفع کنند؛ چراکه توسعه زیرساخت و امکانات در آن‌ها به‌صورت لاکپشتی بوده و اغلب خانواده‌های همدانی تنها گنجنامه را برای گذران اوقات انتخاب می‌کنند. دلیل این انتخاب آن است که در دیگر محورها حتی روشنایی نیز برای عبورومرور وجود ندارد و این امر باعث ایجاد ترافیک و تراکم جمعیت در یک منطقه می‌شود؛ درحالی که ظرفیت‌های استان همدان درصورت توجه می‌توانند میزبان تعداد قابل توجهی از گردشگران باشند. با ذکر این مقدمه و با توجه به اهمیت موضوع، درخصوص آخرین وضعیت این مناطق پنجگانه در ابتدا با علی خاکسار، معاون گردشگری اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان همدان گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:
معاون گردشگری اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان همدان با بیان اینکه دره‌های الوند به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های طبیعی گردشگری استان هستند که از دیرباز مورد توجه بوده‌اند، گفت: این دره‌ها به‌واسطه روستاهای هدف گردشگری که در محورهای خود دارند و سایر عوامل همچون جاذبه‌ مذهبی محور امامزاده کوه (ع)، روستای ورکانه و دستکند روستای ارزانفود در محور سد اکباتان، مورد توجه هستند.
* در بافت‌ روستاهای واجد ارزش اقدامات خوبی انجام شده است
علی خاکسار با اشاره به اینکه دره‌های مذکور به‌عنوان محورهای طبیعی و تاریخی همدان مطرح شده‌اند و در این فضاها اقدامات خوبی انجام شده است، اظهار کرد: در روستاهای تاریخی و دارای بافت واجد ارزش مانند ورکانه و سیمین، اقداماتی مانند کف‌سازی، جداره‌سازی و نورپردازی انجام شده است.
* امامزاده کوه، مسیر گردشگری پُرتردد در استان
وی تأکید کرد: امامزاده کوه یک مسیر بسیار خوب و فعال است و روستاهایی که در این منطقه قرار گرفته‌اند، ازنظر اقتصادی و فروش محصولات کشاورزی در حوزه گردشگری، فعالیت دارند و یکی از محورهای پُرتردد و پُرمخاطب استان همدان به‌ حساب می‌آید.
خاکسار افزود: محور گنجنامه نیز به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین راه‌های ایران و می‌توان گفت راه‌شاهی همدان است؛ گنجنامه از طریق گردنه شهرستانه به سمت بیستون و کرمانشاه امتداد داشته و از دیرباز مورد توجه بوده است.
معاون گردشگری اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان همدان ادامه داد: در سال‌های اخیر هم با تشکیل منطقه نمونه دامنه شمالی الوند و منطقه نمونه گردشگری تاریکدره، اقداماتی توسط اداره ورزش و جوانان در پیست اسکی و تله‌کابین گنجنامه با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی انجام شده؛ البته آبشار نیز یکی از عوامل‌ اصلی جذابیت این محور است.
* سعی کرده‌ایم در همه محورها، پیشرفت متوازن باشد
خاکسار با بیان اینکه سعی کرده‌ایم به‌صورت متوازن شاهد پیشرفت و سرمایه‌گذاری در دره‌های همدان باشیم، گفت: این امر کمک می‌کند تا یک محور را اشباع‌شده نبینیم و دیگر محورها مورد توجه قرار نگیرند. این مهم توسط میراث فرهنگی استان پیگیری می‌شود و بخش خصوصی نیز درصورت علاقه‌مندی می‌تواند در آن‌ها سرمایه‌گذاری کند؛ به این افراد مشاوره‌ ارائه خواهیم داد و از سرمایه‌گذاری در این حوزه برای ایجاد زیرساخت‌های جدید گردشگری، مراکز تفریحی و اقامتگاهی، استفاده خواهیم کرد تا در همه محورها شاهد پیشرفت و تقویت باشیم.
معاون گردشگری اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان همدان افزود: ما به دنبال درآمدزایی متوازن در همه محورها هستیم و ایجاد زیرساخت لازم در همه جوانب، از به‌وجود آمدن ترافیک در یک منطقه خاص، جلوگیری خواهد کرد.
خاکسار با اشاره به اینکه جذابیت در محور گنجنامه دلیل حضور مخاطب زیاد بوده و طبیعی است که سرمایه‌گذار بخش خصوصی مشتاق به سرمایه‌گذاری در این محور باشد، اظهار کرد: از آن‎جا که ما نگران موضوعاتی مانند تخریب و موارد زیست‌محیطی هستیم، لازم است همه مسیرها هم‌راستا توسعه یابند؛ به همین منظور طی سال‌های گذشته توقف کوتاه‌مدت در واگذاری پروژه در محور گنجنامه، مد نظر قرار گرفت.
وی افزود: مطالعات دامنه شمالی الوند سه سال طول کشید و بعد از آنکه طرح در کمیسیون امور زیربنایی استانداری و شورای برنامه‌ریزی مصوب شد، ملاک عمل ما قرار گرفت.
* بخش خصوصی برای توسعه محورهای گردشگری پای کار بیاید
خاکسار تأکید کرد: ما مجوز جدیدی در دره گنجنامه نخواهیم داد تا سایر مسیرها را تقویت کنیم. در دیگر مناطق بسترهای لازم آماده شده و مجوزها واگذار خواهند شد؛ اما این بخش خصوصی است که باید پای کار بیاید و درخواست ارائه دهد تا در محورهای دیگر به‌خصوص سیمینِ ابرو و سد اکباتان، سرمایه‌گذاری انجام شود.
* از سرمایه‌گذاران گردشگری تقاضا می‌شود در منطقه سد اکباتان تمرکز کنند
وی افزود: از افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری دارند، تقاضا می‌شود تا در حوزه سد اکباتان که در آن تنوع جاذبه‌های طبیعی و تاریخی وجود دارد و محوری طولانی و شامل‌ روستاهای زیادی است، تمرکز داشته باشند.
خاکسار در پایان خطاب به اهالی روستاهای هدف گردشگری، گفت: از اهالی این روستاها می‌خواهیم توجه لازم به جاذبه‌های تاریخی، بافت و سیما و منظر تاریخی روستای خود داشته باشند تا حفظ شوند و به این ظرفیت‌ها به‌عنوان یک سرمایه نگاه کنند.
در ادامه با صاحب محمدیان‌منصور، مدیر گروه معماری دانشگاه بوعلی‌سینا همدان، مجری و مدیر طرح سامان‌دهی دامنه شمالی الوند نیز در این خصوص گفت‌وگو کردیم:
مدیر طرح سامان‌دهی دامنه شمالی الوند با اشاره به اینکه طرح مطالعاتی گردشگری دامنه شمالی الوند در راستای توسعه متوازن این دامنه برای گردشگری قرار دارد، گفت: موضوع گردشگری شهری یکی از حوزه‌های بسیار جدی است که با انجام مطالعات لازم در این زمینه، می‌توان برای آن برنامه‌ریزی متناسب جهت توسعه زیرساخت‌های لازم را داشت.
صاحب محمدیان‌منصور افزود: به‌دلیل شرایط گنجنامه و راه‌هایی که در این معبر وجود دارد و آن را به تویسرکان متصل می‌کند، این محور رشد بیشتری داشته است.
وی با عنوان اینکه سایر محورهای گردشگری ما در بن‌بست قرار گرفته‌اند، تصریح کرد: ظرفیت زیادی از گنجنامه مورد توجه قرار گرفته است.
مدیر طرح سامان‌دهی دامنه شمالی الوند با اشاره به اینکه به‌طور کلی پنج دره در دامنه شمالی الوند در این طرح اعلام شده‌اند، گفت: نخستین مورد دره امامزاده کوه (ع) است که مقبره امامزاده محسن (ع) در انتهای آن قرار گرفته؛ آن را دره حیدره نیز می‌نامند و از غربی‌ترین منطقه آغاز می‌شود.
وی ادامه داد: دومین دره گنجنامه، سومین دره مرادبیگ، چهارمین دره سیمین و ابرو و پنجمین دره ورکانه و ارزانفود است.
محمدیان‌منصور با بیان اینکه در میان این پنج مورد حدود 80 درصد توان دره گنجنامه در آن بارگذاری شده است، تصریح کرد: نکته دیگر این است که در دیگر دره‌ها شاهد تعداد زیادی روستا هستیم؛ به‌طور مثال در دره حیدره تا امامزاده کوه (ع) روستاهای برفجین، توئیجین، موئیجین، سولان و حیدره قرار گرفته‌اند و در زمان بارندگی‌های برفی، شاهد مسدود شدن این جاده نیستیم. پس این منطقه ظرفیت‌های بسیار خوبی برای رشد دارد؛ همچنین در این مسیر شاهد گردشگری مذهبی و منطقه خوش‌آب‌وهوا نیز هستیم.
وی افزود: در دره گنجنامه به‌دلیل نبود روستا در مسیر، از ابتدای فصل زمستان معبر بسته می‌شود.
مدیر طرح سامان‌دهی دامنه شمالی الوند با اشاره به ظرفیت‌های دره مرادبیگ، اظهار کرد: قرار گرفتن روستاهای دره مرادبیگ و سیلوار در این مورد نیز شرایط خوبی را برای آن مهیا کرده است.
محمدیان‌منصور با اشاره به اینکه دو دره دیگر با وجود اینکه روستاهای بیشتری را در خود جای داده‌اند اما کمتر توسعه یافته‌اند، گفت: درخصوص این موضوع نیاز است تا نهادهای دولتی و شهرداری‌ها (تا محدوده‌ای که در حریم شهرها هستند) دراین‌باره رسیدگی لازم را داشته باشند تا توسعه متوازنی را شاهد باشیم.
وی افزود: این مسیرها با وجود تمام شباهت‌هایی که با گنجنامه و دره‌مرابیگ دارند، اما بسیاری از روستاهای آن‌ها خالی از سکنه شده‌اند و این نشان از پرداختن کمتر به این دو دره است؛ درحالی که این مناطق دارای قابلیت‌های فوق‌العاده هستند.
* توسعه متوازن می‌تواند به اهالی بومی و توسعه پایدار ساکنان منطقه کمک کند
محمدیان‌منصور در ادامه اظهار کرد: توسعه متوازن در همه پنج دره همدان می‌تواند به اهالی بومی و توسعه پایدار ساکنان منطقه کمک کند؛ ما در روستاهای شمال کشور به‌دلیل مراجعه گردشگر، شاهد رونق اقتصادی هستیم، اما روستاهای ما با وجود همه جاذبه‌های لازم، کمتر به روستای هدف گردشگری تبدیل شده‌اند.
مدیر طرح سامان‌دهی دامنه شمالی الوند با اشاره به روستای واجد ارزش ورکانه و شهرزیرزمینی دستکند ارزانفود که در کنار هم می‌توانند به منطقه توریستی و گردشگری تبدیل شوند، گفت: روستای سیمین ما آنقدر مورد توجه بوده که کارگردان مطرح کشور آن را برای فیلم‌سازی انتخاب می‌کند.
وی افزود: اگر به معابر روستاهای قرارگرفته در دو دره شرقی همدان بپردازیم و امنیت، نورپردازی و سایر عوامل آن مورد توجه قرار بگیرد، می‌‎توان به توسعه آن‌ها کمک کرد.
* دره‌های شرقی الوند فاقد حداقل امکانات گردشگری هستند
مدیر طرح سامان‌دهی دامنه شمالی الوند یادآور شد: اگر خانواده‌ای‌ بخواهد بعد از غروب آفتاب در هریک از دره‌های شرقی همدان حضور یابد، متأسفانه می‌بیند که هیچ‌یک از امکانات لازم مانند جاده استاندارد و روشنایی را ندارند.
وی افزود: حتی دره حیدره نیز به‌دلیل نداشتن عرض مناسب، علائم راهنمایی و رانندگی و پُرخطر بودن جاده، برای حضور گردشگر مناسب نیست.
محمدیان‌منصور تأکید کرد: هر پنج جاده در این معابر و حتی گنجنامه نیز نیازمند سامان‌دهی است.
وی خاطرنشان کرد: در طرح سامان‌دهی الوند کل هدف‌گذاری این بود که در درجه نخست توسعه گنجنامه متوقف شود و بعد در درجه دوم دره مرادبیگ و حیدره و در درجه سوم سیمین و ورکانه نگه‌ داشته شوند تا بیشتر امکانات را به آن دو دره کمترتوسعه‌یافته اختصاص دهیم و رشد در همه موارد به‌صورت متوازن باشد.
مدیر طرح سامان‌دهی دامنه شمالی الوند توضیح داد: در برخی مناطق شاهد کوچ افراد و در بعضی دیگر، شاهد حضور مردم برای خرید باغات هستیم که دلیل آن وجود پیشرفت در برخی مناطق و جای خالی رشد در دیگر موارد است.
* زیرساخت‌های گردشگری در منطقه سد اکباتان رشد کمی داشته‌اند
وی گفت: در برخی مناطق زیرساخت‌های گردشگری آماده نشده است؛ مثلاً در پارک ولایت و مناطق گردشگری استان که مصوبه هیئت وزیران را دارا هستند، طی سنوات گذشته اقدامی نشده و در منطقه گردشگری سد اکباتان زیرساخت‌های گردشگری بسیار ساده‌ای را شاهد هستیم.
محمدیان‌منصور افزود: این اقدامات باید ادامه پیدا کند تا محدوده سد اکباتان رشد یافته و بعد از 30 سال که هیچ منطقه‌ جدید گردشگری در همدان نداشته‌ایم، شاهد منطقه گردشگری جدید باشیم.
وی با اشاره به اینکه ایجاد تپه گردشگری عباس‌آباد به گذشته دور بازمی‌گردد، ابراز کرد: تپه ولایت کنار حیدره و تپه منطقه گردشگری سد اکباتان نقاطی هستند که در دوره‌های پیشین شهرداری در آن‌ها اقداماتی انجام داده و درحال حاضر نیز کارهایی به‌صورت کُند در آن‌ها انجام می‌شود، درحالی که این اقدامات باید تسریع شوند.
مدیر طرح سامان‌دهی دامنه شمالی الوند افزود: این موارد هم ازنظر ترافیکی و هم به‌لحاظ نگه داشتن اهالی بومی و توسعه متوازن، کمک خواهند کرد؛ البته همه دستگاه‌های استان برای این امر باید پای کار باشند.
*در طرح شمالی الوند 19 پردیس گردشگری و 4 منطقه‌ نمونه گردشگری مصوب شده است
محمدیان‌منصور اذعان کرد: در طرح شمالی الوند 19 پردیس گردشگری و چهار منطقه‌ نمونه گردشگری مصوب شده و همه ادارات و بخش خصوص می‌توانند آن‌ها را به مناطقی برای جذب توریست تبدیل کنند.
وی توضیح داد: چهار منطقه گردشگری در حیدره، دره مرادبیگ، سد اکباتان و تاریکدره و پیست اسکی قرار دارند. این موارد مصوبه هیئت وزیران را دارا است و میراث فرهنگی پذیرای سرمایه‌گذار دولتی و یا بخش خصوصی در آن‌ها براساس قوانین مناطق گردشگری است؛ البته اجاره این مناطق به مدت 15 یا 30 ساله خواهد بود.
مدیر طرح سامان‌دهی دامنه شمالی الوند افزود: در این طرح برای مردم مناطق و باغات ضوابطی جهت توسعه گردشگری دیده شده است.
وی در پایان گفت: متأسفانه با تغییر دولت‌ها طرح‌های پیشین کنار گذاشته می‌شوند، اما ما باید توجه داشته باشیم تا همه این پنج دره به موازات هم رشد کنند.
با این تفاسیر، لازم است همه مسئولان همدانی برای موفقیت در امر گردشگری و ایجاد زیرساخت‌های لازم در چنین فضاهایی، پاشنه‌کشیده و بی‌وقفه پای کار باشند تا بتوانند فضاهای بیشتری را در سطح استان همدان برای گردشگری فراهم کنند.
به نظر می‌رسد لازم است نمایندگان مجلس همدان در سطح کشور به دنبال جذب بودجه‌های ملی برای توسعه ظرفیت‌های هگمتانه جهانی باشند تا شاهد رونقی همچون شمال کشور در حوزه گردشگری همدان باشیم.
نکته آخر آنکه تبلیغات و تلاش برای ساخت یک فیلم پُرمخاطب در استان، می‌تواند کمک شایانی به معرفی دیار هگمتانه داشته باشد.

شهره کرمی