دکتر محمدرضا مقدسی؛ مدیر و مؤسس خانه تاب‌آوری در یادداشتی اختصاصی برای سپهرغرب نوشت؛ عزت سالمندی، تجلی عشق و احترام به زندگی است.

حمایت‌های اجتماعی و رفاهی برای سالمندان از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند تأثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی و سلامت آن‌ها داشته باشد. این حمایت‌ها شامل خدمات بهداشتی، مشاوره‌های روانی و برنامه‌های تفریحی است که به تقویت ارتباطات اجتماعی و کاهش احساس تنهایی کمک می‌کند.
دسترسی به منابع مالی و خدمات مراقبتی می‌تواند به سالمندان در مدیریت بهتر چالش‌های زندگی روزمره یاری رساند. با ایجاد محیطی حمایتی، می‌توان به ارتقای سلامت جسمی و روانی سالمندان کمک کرد و زندگی آن‌ها را غنی‌تر ساخت.
این حمایت‌ها به چندین شکل مختلف ارائه می‌شوند که در ادامه به تفصیل به بررسی آن‌ها پرداخته می‌شود.
*انواع حمایت‌های اجتماعی
1. حمایت عاطفی:
این نوع حمایت شامل احساسات مثبت، همدلی و توجه به نیازهای عاطفی سالمندان است. تحقیقات نشان داده‌اند که حمایت عاطفی تأثیر بسیاری بر کیفیت زندگی سالمندان دارد و می‌تواند به کاهش تنش‌های روانی کمک کند. حمایت عاطفی و همدلی نقش حیاتی در بهبود کیفیت زندگی سالمندان دارند.
این احساسات مثبت می‌توانند به کاهش تنش و اضطراب کمک کرده و احساس تعلق و ارزشمندی را در آنان تقویت کنند.
ارتباطات اجتماعی قوی، ازجمله تعامل با خانواده و دوستان، باعث افزایش رضایت از زندگی و سلامت روانی می‌شود. حمایت عاطفی می‌تواند به سالمندان کمک کند تا با چالش‌های جسمی و روحی بهتر مقابله کنند. خلاصه کلام اینکه ایجاد محیطی پر از محبت و همدلی می‌تواند به بهبود سلامت کلی و افزایش طول عمر سالمندان منجر شود.
2.حمایت ساختاری:
- این نوع حمایت به وجود شبکه‌های اجتماعی و روابط خانوادگی اشاره دارد که می‌تواند به سالمندان در مواجهه با چالش‌ها کمک کند. وجود روابط نزدیک با خانواده و دوستان می‌تواند احساس تنهایی را کاهش دهد و منجر به افزایش رضایت از زندگی شود. حمایت اجتماعی از طریق شبکه‌های اجتماعی و روابط خانوادگی نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی سالمندان دارد. این ارتباطات می‌توانند احساس تنهایی را کاهش داده و به سالمندان کمک کنند تا با چالش‌های روزمره مانند بیماری، از دست دادن عزیزان و تغییرات زندگی مقابله کنند.
حضور در گروه‌های اجتماعی و تعامل با اعضای خانواده، به سالمندان احساس تعلق و امنیت می‌دهد. همچنین، این روابط می‌توانند منبع اطلاعات و منابع حمایتی باشند، که به سالمندان کمک می‌کند تا به طور مستقل‌تر زندگی کنند و سلامت روانی خود را حفظ کنند.
3.حمایت کارکردی:
- شامل کمک‌های عملی مانند انجام کارهای روزمره، تهیه غذا، یا کمک در فعالیت‌های بهداشتی است. این نوع حمایت به سالمندان کمک می‌کند تا استقلال خود را حفظ کنند و از بروز مشکلات جسمی جلوگیری کنند. این نوع حمایت به آن‌ها کمک می‌کند تا استقلال خود را حفظ کرده و در عین حال از خطرات احتمالی جلوگیری کنند.
با فراهم کردن شرایط مناسب برای انجام فعالیت‌های روزمره، سالمندان احساس ارزشمندی و امنیت بیشتری خواهند داشت. این حمایت می‌تواند به کاهش احساس تنهایی و افسردگی در آن‌ها کمک کند و ارتباطات اجتماعی را تقویت کند. قابل توجه اینکه توجه به نیازهای سالمندان نه‌تنها به سلامت جسمی آن‌ها بلکه به سلامت روانی و تاب‌آوری یا resiliency آن‌ها نیز کمک می‌کند.
4. حمایت مادی:
این نوع حمایت شامل تأمین مالی، خدمات درمانی و تأمین نیازهای اولیه زندگی است. وجود منابع مالی کافی برای تأمین نیازهای اساسی، نقش مهمی در کیفیت زندگی سالمندان ایفا می‌کند. منابع مالی کافی برای تأمین نیازهای اساسی سالمندان، نقش حیاتی در بهبود کیفیت زندگی آن‌ها دارد.
این منابع به آن‌ها امکان می‌دهد تا به خدمات بهداشتی، دارو، تغذیه مناسب و مسکن امن دسترسی داشته باشند.
همچنین، توانایی مالی می‌تواند به سالمندان کمک کند تا از فعالیت‌های اجتماعی و تفریحی بهره‌مند شوند که به سلامت روانی و اجتماعی آن‌ها کمک می‌کند.
تأمین منابع مالی مناسب نه‌تنها به ارتقای سلامت جسمی بلکه به افزایش رضایت و خوشبختی در دوران سالمندی منجر می‌شود.
*نقش حمایت اجتماعی در سلامت سالمندان
-بهبود سلامت روانی: حمایت اجتماعی می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند و احساس خوشبختی را در سالمندان افزایش دهد. مطالعات نشان داده‌اند که سالمندانی که از حمایت اجتماعی بیشتری برخوردارند، کمتر دچار مشکلات روانی می‌شوند.
این حمایت می‌تواند از طریق خانواده، دوستان و گروه‌های اجتماعی فراهم شود. ارتباطات مثبت و تعاملات اجتماعی به سالمندان احساس تعلق و امنیت می‌بخشد، که این خود به افزایش خوشبختی و رضایت از زندگی کمک می‌کند.
وجود یک شبکه حمایتی می‌تواند به سالمندان در مواجهه با چالش‌های زندگی کمک کند و احساس تنهایی را کاهش دهد. درنتیجه، تقویت روابط اجتماعی و ایجاد فرصت‌های تعامل می‌تواند به بهبود سلامت روانی و کیفیت زندگی سالمندان منجر شود.
- افزایش طول عمر: تحقیقات نشان می‌دهند که وجود شبکه‌های حمایتی قوی می‌تواند شانس زندگی طولانی‌تر را افزایش دهد. سالمندانی که روابط اجتماعی قوی دارند، معمولاً از سلامت جسمانی بهتری برخوردارند.
روابط اجتماعی قوی تأثیر قابل توجهی بر سلامت جسمانی افراد دارند. سالمندانی که در ارتباطات اجتماعی فعال هستند، معمولاً احساس تنهایی کمتری می‌کنند و از حمایت عاطفی بیشتری برخوردارند. این حمایت‌ها می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند و در نتیجه سیستم ایمنی بدن را تقویت کند.
تعاملات اجتماعی می‌توانند به حفظ فعالیت‌های جسمانی و ذهنی سالمندان کمک کنند، زیرا آن‌ها را به شرکت در فعالیت‌های گروهی و ورزشی ترغیب می‌کند. روابط اجتماعی مثبت به بهبود کیفیت زندگی و سلامت جسمانی سالمندان منجر می‌شود.
-کاهش انزوا: با ایجاد فرصت‌های اجتماعی برای تعامل با دیگران، می‌توان از انزوا و تنهایی سالمندان جلوگیری کرد. این امر به‌ویژه در جوامع کوچک و روستایی که تعاملات اجتماعی بیشتر است، مشهودتر است.
برگزاری فعالیت‌های گروهی مانند کلاس‌های هنری، ورزش‌های سبک، یا جلسات کتاب‌خوانی می‌تواند زمینه‌ساز تعاملات مثبت و دوستی‌های جدید شود.
ایجاد شبکه‌های اجتماعی محلی و حمایت از فعالیت‌های داوطلبانه به سالمندان کمک می‌کند تا احساس مفید بودن و تعلق به جامعه کنند. با فراهم کردن این فرصت‌ها، نه‌تنها کیفیت زندگی آن‌ها بهبود می‌یابد، بلکه سلامت روانی و جسمی‌شان نیز تقویت می‌شود.
*چالش‌ها و موانع
- کمبود منابع مالی: بسیاری از سالمندان به‌دلیل محدودیت‌های مالی نمی‌توانند از خدمات حمایتی بهره‌مند شوند. عدم تأمین مالی کافی می‌تواند منجر به کاهش کیفیت زندگی آن‌ها شود.
بسیاری از سالمندان به‌دلیل محدودیت‌های مالی، از خدمات حمایتی و بهداشتی که برای بهبود کیفیت زندگی‌شان ضروری است، محروم می‌شوند. این مشکل می‌تواند ناشی از درآمد پایین، هزینه‌های بالای درمان و عدم دسترسی به بیمه‌های مناسب باشد. بسیاری از این افراد با مشکلات جسمی و روانی دست و پنجه نرم می‌کنند و نیاز به حمایت بیشتری دارند. برای حل این معضل، نیاز است که دولت‌ها و نهادهای اجتماعی برنامه‌هایی را برای تأمین مالی خدمات بهداشتی و اجتماعی سالمندان طراحی کنند تا بتوانند زندگی بهتری را تجربه کنند.
- مشکلات دسترسی و مناسب‌سازی: برخی از سالمندان به‌دلیل مشکلات حرکتی یا عدم دسترسی به خدمات اجتماعی نمی‌توانند از حمایت‌های مورد نیاز خود بهره‌مند شوند. این موضوع نیازمند توجه ویژه‌ای در طراحی برنامه‌های حمایتی است.
- نگرش منفی نسبت به دریافت کمک: بسیاری از سالمندان تمایل دارند تا مستقل باقی بمانند و ممکن است از دریافت کمک احساس ناراحتی کنند. این موضوع می‌تواند مانع از استفاده آن‌ها از خدمات حمایتی شود.
بسیاری از سالمندان تمایل دارند مستقل باقی بمانند و از دریافت کمک احساس ناراحتی می‌کنند. این احساس ممکن است ناشی از نگرانی درباره‌ از دست دادن عزت نفس یا وابستگی به دیگران باشد. در عین حال، حفظ استقلال برای آن‌ها اهمیت زیادی دارد، زیرا به آن‌ها احساس کنترل و ارزشمندی می‌دهد.
برای حمایت از سالمندان، می‌توان با ایجاد محیطی امن و فراهم کردن امکانات مناسب، به آن‌ها کمک کرد تا بدون احساس وابستگی، نیازهای خود را برآورده کنند. همچنین، گفت‌وگوهای مثبت و تشویق به مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند به تقویت حس استقلال آن‌ها کمک کند.
حمایت‌های اجتماعی و رفاهی برای سالمندان نه‌تنها بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیرگذار است، بلکه نقش حیاتی در حفظ سلامت روانی و جسمانی آن‌ها دارد. توجه به نیازهای اجتماعی، عاطفی، و مادی سالمندان باید در اولویت سیاست‌گذاران قرار گیرد تا بتوان شرایط مناسب‌تری برای زندگی آن‌ها فراهم کرد.